در گفت و گو با حجت الاسلام عباس جعفری فراهانی
وهّابیتِ تکفیری و ارتباط آن با بیداری اسلامی
این روزها اخبار اعتراض ها و فریادهای مردم مسلمان، مظلوم و رنج کشیده کشورهای عربی- اسلامی در برابر ظلم و ستم حاکمان فساد آن ها و وابستگانشان را، دنیا از صفحه تلویزیون ها می بینند و می شنوند!.
به گزارش بولتن نیوز به نقل از قم پرس ، در عربستان سعودی و
بحرین، شیعیان با کم ترین امکانات و در جوّ خفقان و سرکوب به میدان آمده
اند و خواهان آزادی و عزّت اسلامی می باشند. عزّتی که با استقرار حکومت خشن
و جنات کار آل سعود وهابی، سال هاست به تاراج رفته و در برابر آن انبار
های عربستان پر شده از سلاح های مرگ بار که بر علیه مردم مورد استفاده قرار
می گیرد.
امروزه وهابیت(عقیده حاکمان سعودی) به عنوان یک فرقه ضاله و منحرف، به
گونه‌ای دست به تخریب اسلام ناب محمّدی(صلّی اللّه علیه و آله) زده است که
سراسر دنیا با توجه به اعمال و رفتار این گروه افراطی دین اسلام را به
عنوان دینی خشک و خشن که هیچ‌گونه انعطاف و مهربانی در آن وجود ندارد،
برداشت و تلقی می‌کنند.
از این جهت بر تمامی مسمانان جهان است تا با جدا نمودن صفوف خود از
این گروه ضالّه، ماهیت آن را در جهان افشا نمایند تا بر همگان واضح و روشن
شود که وهّابیت وصله ناهمگونی است که هرگز به اسلام ناب نخواهد چسبید!.
با شورش مردمی و اعتراضات به حق مسلمانان شیعه و سنی عربستان می رود
تا به لطف الهی و به زودی زود حکومت آل سعود و فرقه ی گمراه وهّابیت نابود
شود، ان شاء اللّه. با توجه به رخ دادهای اخیر کشورهای اسلامی به ویژه در
بحرین و عربستان سعودی، گفت و گوئی با حجت الاسلام عبّاس جعفری
فراهانی(کارشناس ارشد تاریخ معاصر) صورت گرفت که با هم می خوانیم :
*لطفا خصوصیات و ویژگی های فرقه ی وهابیت در زمان حاضر را توضیح دهید؟
وهّابیت در زمان حاضر، به نوعی چهره عوض کرده است!.
الان این گونه وانمود می شود که سلفیت و
وهابیت، دیگر آن وهّابیت خشن در دهه‌هاى نخستین قرن بیستم میلادی نیست که
در راه استقرار حاکمیت خویش، با کمک اربابان قدرتمند خود مانند انگلستان،
صداى مخالفان خود از مانند آل‌رشید در کویت[ که مورد حمایت عثمانیان بود] و
شرفاى مکّه را سرکوب نمود، بلکه وهّابیت کنونى، حاکمیتى به ظاهر مهربان!
با مردم و متمایل به دست رسى به آخرین پیشرفت‌هاى علمى و صنعتى جهان و
مظاهر نوین تمدن و رفاه تبدیل شده است!، اما همه می دانند که خشونت وهابیت،
قابل مخفی کردن و سرپوش گذاشتن نیست!.
گذشته از ظلم ها، ستم ها و جنایاتی که بنیان گذاران وهابیت(محمدبن
عبدالوهاب و محمدبن سعود و طرف داران جاهل آنان با حمایت استعمار گران
غربی] در قتل عام مسلمانان و شیعیان شبه جزیره حجاز(عربستان)، کویت، عراق،
اردن و... مرتکب شدند و اموال و امکنه مقدس و مورد احترام مردم مانند
مساجد، حسینیه ها، زیارت گاه ها، قبور مومنین و عتبات عالیات و... را
تخریب نمودند!، در این سال های اخیر به ویژه پس از اشغال افغانستان از سوی
شوروی سابق و حمله آمریکا به عراق، برای مردم جهان روشن شده که عوامل فریب
خورده، دست پرورده و خشن وهابیت مانند: طالبان و القاعده در مناطق مختلف و
کشورهای پاکستان، افغانستان، به ویژه کشور مظلوم عراق اشغال شده و… از
انجام هر گونه جنایت و کشتار و قتل و خون ریزی نسبت به مسلمانان و شیعیان
کوتاهی نکرده و نمی کنند!.
*به نظر به نظر می‌رسد حاکمان وهابی باید منابع مالی قابل توجهی در اختیار داشته باشد؟
کاملاً درست است، البته این منابع همه از قدرت نفت و ثروت فراوان کشور عربستان است که به اعتراف کشورهاى صنعتى دنیا، آل سعود وهابی بر بیش‌ترین و بزرگ‌ترین مخزن‌هاى نفت جهان تسلط دارد. متاسفانه بخش مهم و زیادی از این ثروت خدادادی صرف تبلیغ و نشر ایده ها و افکار خام و نپخته وهابیت می شود.
*مرکز اصلی پیدایش و گسترش مذهب وهابیت در عربستان سعودی است و به نظر می‌رسد سرنوشت مردم و کشور عربستان به نوعی با این فرقه گره خورده باشد. لذا با توجه به مسائل جدید (شورش ها و اعتراض ها) این مطلب را تأیید می‌کنید؟
اساسا منافع بخش عمده‌اى از مردم عربستان با خاندان سعودى گره خورده است. از این رو حفظ آل سعود و تسلّط آنان بر امور کشور و شؤون مملکتى با هر قیمت، در درجه اولِ اهمیت قرار دارد. جمعیت خاندان آل‌سعود که بیش از 4000 نفر مى‌باشند عمده مشاغل و پست‌هاى کلیدى را در سراسر کشور وسیع و پهناور عربستان در دست دارند. از طرف دیگر در مرکزیت وهابی‌ها عربستان، پادشاه یا همان مَلِک، حاکم مطلق است و هیچ کس حق عزل او را ندارد و تاکنون که بیش از 100 سال از تأسیس حکومت آل‌سعود مى‌گذرد، هیچ‌گونه قانونی که در برابر اراده پادشاه قرار داشته باشد، وضع نشده است!!!!!!!. امیدواریم با اعتراضات وسیع مردمی و امدادهای الهی این غول نکبت بار منطقه سرنگون و مردم مسلمان و ستم دیده و مظلوم از شرّ و ظلم آنها رها شوند، ان شاء الله.
*مذهب رسمی کشور عربستان چه مذهبی است؟
مذهب رسمى کشور عربستان، سنّى حنبلى است که بر اساس تعالیم محمّدبن عبدالوهّاب اداره مى‌شود و فقط یک اقلیّتى پانزده درصدی در منطقه شرقى، قطیف، احساء، دمّام و ظهران شیعه مى‌باشند و خاندان محمدبن عبدالوهّاب که به «آل‌الشیخ» معروف شده‌اند، پست‌هاى مهم افتاء، ارشاد، آموزش مذهبِ وهّابیت، تبلیغات و مانند آن را در دست دارند.
*شیخ محمّدبن عبد الوهاب چگونه توانست ریشه‌های حکومت وهابی‌ها را در عربستان شکل دهد؟
محمدبن عبدالوهّاب نجدى تمیمى در سال ۱۱۱۵ هـجری در عُیینه(یکى از مناطق نجد در جزیرة العرب) به دنیا آمد. او مدت‌ها زیر نظر پدر، برادر و استادان خود علوم حدیث، تفسیر قرآن و تاریخ(به ویژه آثار ابن تیمیه) را فرا گرفت تا این‌که پدرش در سال ۱۱۵۳ هـجری از دنیا رفت. او مسافرت‌هاى متعددى انجام داد و سرانجام در سال ۱۱۶۰ هـجری رهسپار«درعیّه» شد و با محمدبن سعود، حاکم منطقه آشنا و آراء و پندارهاى خود مبنى بر دعوت به توحید خالص! و سلفى گرى را مطرح و او را مجذوب خود کرد و پیمان محکمى با هم امضا نمودند.
*آیا متن پیمان‌نامه موجود می باشد. مفاد آن را توضیح دهید؟
بله، بر اساس این پیمان تقسیم کارى صورت گرفت، یعنى سمت سازمان‌دهى و رهبرى نیروها و نصب والى و حاکم براى مناطق به عهده محمدبن سعود و سِمَت فتوا دادن، قضاوت و نصب قاضى براى مناطق و اجراى حدود، تعزیرات و جمع و نظارت بر توزیع بیت‌المال بر عهده محمدبن عبدالوهّاب گذاشته شد. در سایه این پیمان و اتحاد بین محمدبن عبدالوهّاب به عنوان امام الدین(العقیدة) و محمدبن سعود به عنوان امام السیف(الجیش) با هدف گسترش توحید و مبارزه با بدعت‌ها، حمله به مردم روستاها و شهرها آغاز شد و قریب پنجاه سال این وحدت و همکارى ادامه پیدا کرد.
*در طول حدود پنجاه سال، شیخ محمدبن عبدالوهاب چه برنامه‌هایی را دنبال می‌کرد؟ به زمان مرگ او هم اشاره بفرمایید؟
در طول این مدت، محمدبن عبدالوهّاب با تمسّک به ظواهر بعضى از آیات و احادیث، تمامى مخالفان خود را کافر و مشرک خطاب مى‌کرد و فتواى قتل آنان و مصادره اموالشان را صادر مى‌نمود. او پس از تألیف کتاب‌هاى متعدد و تربیت شاگردان و طرف داران زیاد در سال 1206هـ.ق درگذشت و در درعیه به خاک سپرده شد.
*آیا مبانی فکری محمّدبن عبدالوهاب و توجیهات او برای کافر قلمداد نمودن مخالفان خود همین توجیهاتی است که وهّابی‌ها برای مرتد نمودن دیگران به کار می‌بندند؟
به نکته خوبی اشاره کردید. در این‌جا، به عمده‌ترین مبانی فکری محمّدبن عبدالوهاب اشاره می‌کنم تا همان‌طور که شما هم فرمودید معلوم شود، دستاویز وهابی‌ها برای مشرک خواندن دیگران همان مبانی فکری محمدبن عبدالوهاب است.
*به نظر به نظر می‌رسد حاکمان وهابی باید منابع مالی قابل توجهی در اختیار داشته باشد؟
کاملاً درست است، البته این منابع همه از قدرت نفت و ثروت فراوان کشور عربستان است که به اعتراف کشورهاى صنعتى دنیا، آل سعود وهابی بر بیش‌ترین و بزرگ‌ترین مخزن‌هاى نفت جهان تسلط دارد. متاسفانه بخش مهم و زیادی از این ثروت خدادادی صرف تبلیغ و نشر ایده ها و افکار خام و نپخته وهابیت می شود.
*مرکز اصلی پیدایش و گسترش مذهب وهابیت در عربستان سعودی است و به نظر می‌رسد سرنوشت مردم و کشور عربستان به نوعی با این فرقه گره خورده باشد. لذا با توجه به مسائل جدید (شورش ها و اعتراض ها) این مطلب را تأیید می‌کنید؟
اساسا منافع بخش عمده‌اى از مردم عربستان با خاندان سعودى گره خورده است. از این رو حفظ آل سعود و تسلّط آنان بر امور کشور و شؤون مملکتى با هر قیمت، در درجه اولِ اهمیت قرار دارد. جمعیت خاندان آل‌سعود که بیش از 4000 نفر مى‌باشند عمده مشاغل و پست‌هاى کلیدى را در سراسر کشور وسیع و پهناور عربستان در دست دارند. از طرف دیگر در مرکزیت وهابی‌ها عربستان، پادشاه یا همان مَلِک، حاکم مطلق است و هیچ کس حق عزل او را ندارد و تاکنون که بیش از 100 سال از تأسیس حکومت آل‌سعود مى‌گذرد، هیچ‌گونه قانونی که در برابر اراده پادشاه قرار داشته باشد، وضع نشده است!!!!!!!. امیدواریم با اعتراضات وسیع مردمی و امدادهای الهی این غول نکبت بار منطقه سرنگون و مردم مسلمان و ستم دیده و مظلوم از شرّ و ظلم آنها رها شوند، ان شاء الله.
*مذهب رسمی کشور عربستان چه مذهبی است؟
مذهب رسمى کشور عربستان، سنّى حنبلى است که بر اساس تعالیم محمّدبن عبدالوهّاب اداره مى‌شود و فقط یک اقلیّتى پانزده درصدی در منطقه شرقى، قطیف، احساء، دمّام و ظهران شیعه مى‌باشند و خاندان محمدبن عبدالوهّاب که به «آل‌الشیخ» معروف شده‌اند، پست‌هاى مهم افتاء، ارشاد، آموزش مذهبِ وهّابیت، تبلیغات و مانند آن را در دست دارند.
*شیخ محمّدبن عبد الوهاب چگونه توانست ریشه‌های حکومت وهابی‌ها را در عربستان شکل دهد؟
محمدبن عبدالوهّاب نجدى تمیمى در سال ۱۱۱۵ هـجری در عُیینه(یکى از مناطق نجد در جزیرة العرب) به دنیا آمد. او مدت‌ها زیر نظر پدر، برادر و استادان خود علوم حدیث، تفسیر قرآن و تاریخ(به ویژه آثار ابن تیمیه) را فرا گرفت تا این‌که پدرش در سال ۱۱۵۳ هـجری از دنیا رفت. او مسافرت‌هاى متعددى انجام داد و سرانجام در سال ۱۱۶۰ هـجری رهسپار«درعیّه» شد و با محمدبن سعود، حاکم منطقه آشنا و آراء و پندارهاى خود مبنى بر دعوت به توحید خالص! و سلفى گرى را مطرح و او را مجذوب خود کرد و پیمان محکمى با هم امضا نمودند.
*آیا متن پیمان‌نامه موجود می باشد. مفاد آن را توضیح دهید؟
بله، بر اساس این پیمان تقسیم کارى صورت گرفت، یعنى سمت سازمان‌دهى و رهبرى نیروها و نصب والى و حاکم براى مناطق به عهده محمدبن سعود و سِمَت فتوا دادن، قضاوت و نصب قاضى براى مناطق و اجراى حدود، تعزیرات و جمع و نظارت بر توزیع بیت‌المال بر عهده محمدبن عبدالوهّاب گذاشته شد. در سایه این پیمان و اتحاد بین محمدبن عبدالوهّاب به عنوان امام الدین(العقیدة) و محمدبن سعود به عنوان امام السیف(الجیش) با هدف گسترش توحید و مبارزه با بدعت‌ها، حمله به مردم روستاها و شهرها آغاز شد و قریب پنجاه سال این وحدت و همکارى ادامه پیدا کرد.
*در طول حدود پنجاه سال، شیخ محمدبن عبدالوهاب چه برنامه‌هایی را دنبال می‌کرد؟ به زمان مرگ او هم اشاره بفرمایید؟
در طول این مدت، محمدبن عبدالوهّاب با تمسّک به ظواهر بعضى از آیات و احادیث، تمامى مخالفان خود را کافر و مشرک خطاب مى‌کرد و فتواى قتل آنان و مصادره اموالشان را صادر مى‌نمود. او پس از تألیف کتاب‌هاى متعدد و تربیت شاگردان و طرف داران زیاد در سال 1206هـ.ق درگذشت و در درعیه به خاک سپرده شد.
*آیا مبانی فکری محمّدبن عبدالوهاب و توجیهات او برای کافر قلمداد نمودن مخالفان خود همین توجیهاتی است که وهّابی‌ها برای مرتد نمودن دیگران به کار می‌بندند؟
به نکته خوبی اشاره کردید. در این‌جا، به عمده‌ترین مبانی فکری محمّدبن عبدالوهاب اشاره می‌کنم تا همان‌طور که شما هم فرمودید معلوم شود، دستاویز وهابی‌ها برای مشرک خواندن دیگران همان مبانی فکری محمدبن عبدالوهاب است.
یکی از این موارد بحث توحید است که او معتقد است، معناى« لااله
الاالله » برائت جستن از هر معبودى غیر از"الله" و اخلاص کامل به خداى
یگانه است و هر کسى که به غیر خداوند متوسل شود، مشرک مى‌باشد!.
چون از غیر خدا، طلب کمک و یارى کرده است. در بحث«شفاعت» هم می‌گوید،
درخواست شفاعت از پیامبر(ص) و اولیاى الهى جائز نیست و بدعت است!. یا در
بحث «قبور» معتقد است ساختن بنا روى قبر و نذر و نیاز و مانند آن شرک و
بدعت است!.
در باب «جنگ و جهاد» هم می‌گوید، هرکسى که دعوت به توحید خالص را
نپذیرد و با آن مخالفت کند، مال او حلال و خونش هدر است!؟(چنان که قبلا هم
گفتم محمّدبن عبدالوهاب بیشتر این افکار و عقائد را از آثار و کتاب های ابن
تیمیه، ابن قیّم الجوزیة و... آموخته بود). جنگ‌هاى حکّام آل‌سعود و
وهّابیان در حمله به مکّه، مدینه، عراق(نجف و کربلا)، یمن و سوریه بر این
اساس بوده است. البته علما و دانشمندان شیعه، پاسخ‌هاى قوی و مناسبى به
ادعاهاى باطل وهّابیان داده‌اند که منابع و فهرست های مفصلی از کتاب ها،
جزوات، سخنرانی ها و آثار نوشته شده برعلیه وهابیت موجود است.
[ کتاب: معجم مولّفات الاسلامیة فی الرد علی الفرقة الوهابیة؛ تالیف
عبدالله محمدعلی، از منشورات مرکز الزهراء الإسلامیة در 480 صفحه، معرفی می
شود. در این کتاب، تعداد 820 عنوان کتاب و جزوه در ردّ افکار و عقائد
وهابی ها و سلفی ها معرفی شده است].
*آیا در حال حاضر نقاطی از عربستان هم هستند که از برنامه‌های مذهبی آل‌سعود تبعیت نکرده باشند. منظورم این است که آیا وهابی‌ها بر تمام نقاط عربستان سیطره دارند؟
پس از آغاز و استمرار دعوت وهّابیان و استقرار حاکمیت آل‌سعود، بیشتر سرزمین‌هاى مردم مسلمان جزیرة العرب مانند شهرهاى مکّه، مدینه، طائف، دمّام، نجران، بریده، الکبار، هفوف، جدّه، تبوک، ریاض، قطیف، الأحساء و مناطق دیگر به تصرف و اشغال حاکمان سعودى در آمد و به اجبار آیین وهّابیان رسمیت یافت، ولى تعدادى از مسلمانان مناطق شرقى مانند: قطیف، احساء، عسیر و نجران که قبلاً شیعه اثنا عشرى بودند، تسلیم نشدند و هنوز هم مراسم دینى و مذهبى را طبق اعتقاد خود(شیعه) عمل مى‌کنند.
*وهابی‌ها از چه شیوه‌هایی برای گسترش شعائر مذهبی خود استفاده می‌کنند؟
وهابی‌ها نسبت به آیین‌ها و شعایر مذهبى سخت‌گیرى زیادى دارند و با تعمیر و ساختن قبور پیامبران، زیارت قبور اموات، توسل به اولیاى الهى، نذر براى مردگان، طلب شفاعت و بزرگ داشت آنها به طور جدّى برخورد مى‌کنند. تمامى کتاب‌ها، مجلات و سخنرانی خطیبان در مساجد، به ویژه مسجد الحرام و مسجد النبىّ(ص) که چاپ و منتشر مى‌شود، در باره مباحث توحید و شرک، بدعت و نهى مردم در استفاده از دعا، توسّل، شفاعت و... مى‌باشد.
*به نظر می‌رسد اوج گسترش شعائر مذهبی وهابیت در موسم فریضه حج انجام می‌گیرد؟
کاملاً درست است. به دلیل اهمیتى که مسأله حج در بین مسلمانان جهان دارد و همه ساله میلیون‌ها زن و مرد مسلمانِ عاشق حضور در مراسم عبادىـ سیاسى حج و زیارت قبر مقدّس پیامبر بزرگوار و گرامى(ص) و صحابه ایشان و بازدید از مکان‌های تاریخى عازم عربستان مى‌شوند، حاکمان سعودى وزارت خانه مستقلى به نام«حج» تشکیل داده‌اند که وظیفه اساسى و مهم آن رسیدگى به مسائل حج و حجّاج مى‌باشد. تمامى علما و دانشمندان وهّابى، باید آمادگى کامل در جهت برگزارى مراسم را داشته باشند و احکام و سؤالات شرعى حاجیان را طبق مذهب وهّابیت پاسخ گویند. البته اداره ی حرمین شریفین یعنی مکّه و مدینه از وظایف عمده وزارت حج و شؤونات اسلامى است.
*آیا در حال حاضر نقاطی از عربستان هم هستند که از برنامه‌های مذهبی آل‌سعود تبعیت نکرده باشند. منظورم این است که آیا وهابی‌ها بر تمام نقاط عربستان سیطره دارند؟
پس از آغاز و استمرار دعوت وهّابیان و استقرار حاکمیت آل‌سعود، بیشتر سرزمین‌هاى مردم مسلمان جزیرة العرب مانند شهرهاى مکّه، مدینه، طائف، دمّام، نجران، بریده، الکبار، هفوف، جدّه، تبوک، ریاض، قطیف، الأحساء و مناطق دیگر به تصرف و اشغال حاکمان سعودى در آمد و به اجبار آیین وهّابیان رسمیت یافت، ولى تعدادى از مسلمانان مناطق شرقى مانند: قطیف، احساء، عسیر و نجران که قبلاً شیعه اثنا عشرى بودند، تسلیم نشدند و هنوز هم مراسم دینى و مذهبى را طبق اعتقاد خود(شیعه) عمل مى‌کنند.
*وهابی‌ها از چه شیوه‌هایی برای گسترش شعائر مذهبی خود استفاده می‌کنند؟
وهابی‌ها نسبت به آیین‌ها و شعایر مذهبى سخت‌گیرى زیادى دارند و با تعمیر و ساختن قبور پیامبران، زیارت قبور اموات، توسل به اولیاى الهى، نذر براى مردگان، طلب شفاعت و بزرگ داشت آنها به طور جدّى برخورد مى‌کنند. تمامى کتاب‌ها، مجلات و سخنرانی خطیبان در مساجد، به ویژه مسجد الحرام و مسجد النبىّ(ص) که چاپ و منتشر مى‌شود، در باره مباحث توحید و شرک، بدعت و نهى مردم در استفاده از دعا، توسّل، شفاعت و... مى‌باشد.
*به نظر می‌رسد اوج گسترش شعائر مذهبی وهابیت در موسم فریضه حج انجام می‌گیرد؟
کاملاً درست است. به دلیل اهمیتى که مسأله حج در بین مسلمانان جهان دارد و همه ساله میلیون‌ها زن و مرد مسلمانِ عاشق حضور در مراسم عبادىـ سیاسى حج و زیارت قبر مقدّس پیامبر بزرگوار و گرامى(ص) و صحابه ایشان و بازدید از مکان‌های تاریخى عازم عربستان مى‌شوند، حاکمان سعودى وزارت خانه مستقلى به نام«حج» تشکیل داده‌اند که وظیفه اساسى و مهم آن رسیدگى به مسائل حج و حجّاج مى‌باشد. تمامى علما و دانشمندان وهّابى، باید آمادگى کامل در جهت برگزارى مراسم را داشته باشند و احکام و سؤالات شرعى حاجیان را طبق مذهب وهّابیت پاسخ گویند. البته اداره ی حرمین شریفین یعنی مکّه و مدینه از وظایف عمده وزارت حج و شؤونات اسلامى است.
این وزارت خانه به طور منظّم کتاب‌ها و مجلاتى براى معرفى مکان‌هاى
تاریخى و اعمال مذهبى مسلمانان طبق مذهب وهّابیت چاپ، منتشر و توزیع
مى‌کند.
*غیر از اداره ی حرمین شریفین چه نهادهای دیگری زیر نظر وزارت خانه حج قرار دارد؟
مؤسسات و نهادهاى متعددى مانند: مجلس شوراى الدعوة و الارشاد، المجلس الاعلى و الشؤون الاسلامیة، ریاسة شؤون الحرم المکّى والحرم المدنى، دور الحج فى نشرة الدعوة، هیئة الأمر بالمعروف و النهى عن المنکر، و چندین مجموعه دیگر از مجموعه‌هایی هستند که زیر نظر وزارت حج فعالیت مى‌کنند و هر کدام به سهم خود با برپایى جلسات، سخنرانى‌ها در داخل و خارج کشور، تألیف کتاب و چاپ نشریات و توزیع و اهداى آنان به ویژه در ایام حج یعنی ماه‌هاى ذى القعده و ذى الحجه، به وظایف خود عمل مى‌کنند.
* وهابی‌ها در عربستان برای نهادینه کردن مبانی فکری خود مراکز علمی متعددی را تأسیس کرده‌اند. آیا از دانشگاه‌ها و مراکز علمی آنها آمار دقیقی در دست داریم؟
بله، آمار به خوبی نشانگر گستره فعالیت‌های علمی- دانشگاهی وهابی‌ها است که من در این‌جا آمار کوتاهی از این مراکز را به خوانندگان عزیز ارائه خواهم داد. یکی از این مراکز «جامعة امّ القرى» است که در مکه واقع شده است.
*غیر از اداره ی حرمین شریفین چه نهادهای دیگری زیر نظر وزارت خانه حج قرار دارد؟
مؤسسات و نهادهاى متعددى مانند: مجلس شوراى الدعوة و الارشاد، المجلس الاعلى و الشؤون الاسلامیة، ریاسة شؤون الحرم المکّى والحرم المدنى، دور الحج فى نشرة الدعوة، هیئة الأمر بالمعروف و النهى عن المنکر، و چندین مجموعه دیگر از مجموعه‌هایی هستند که زیر نظر وزارت حج فعالیت مى‌کنند و هر کدام به سهم خود با برپایى جلسات، سخنرانى‌ها در داخل و خارج کشور، تألیف کتاب و چاپ نشریات و توزیع و اهداى آنان به ویژه در ایام حج یعنی ماه‌هاى ذى القعده و ذى الحجه، به وظایف خود عمل مى‌کنند.
* وهابی‌ها در عربستان برای نهادینه کردن مبانی فکری خود مراکز علمی متعددی را تأسیس کرده‌اند. آیا از دانشگاه‌ها و مراکز علمی آنها آمار دقیقی در دست داریم؟
بله، آمار به خوبی نشانگر گستره فعالیت‌های علمی- دانشگاهی وهابی‌ها است که من در این‌جا آمار کوتاهی از این مراکز را به خوانندگان عزیز ارائه خواهم داد. یکی از این مراکز «جامعة امّ القرى» است که در مکه واقع شده است.
این دانشگاه در سال ۱۳۶۹ هـجری ابتدا به صورت کلیة الشریعة تأسیس و در
سال ۱۴۰۱ هـجری با موافقت مجلس الوزراء به جامعة امّ القرى تغییر نام
داد. هدف از تأسیس این دانشگاه، آموزش زبان عربى و گسترش فرهنگ اسلامى براى
آقایان و خانم ها مى‌باشد و در شهرهاى جدّه و طائف نیز شعبه دارد.
دانشکده‌هاى کلیة الشریعة، مرکز البحوث العلمى، احیاء التراث الاسلامى،
مرکز البحوث النفسیة و التربویة و چندین مرکز دیگر از مجموعه‌هایی هستند که
زیر نظر این دانشگاه فعالیت مى‌کنند.
این دانشگاه تاکنون کتاب‌ها و مجلات متعددى را چاپ و منتشر کرده است.
یکی دیگر از این مراکز علمی الجامعة الاسلامیة است که در مدینة منوّرة
فعالیت می‌کند. این دانشگاه هم در سال ۱۳۸۰ هـ براى خدمت به جهان اسلام و
کمک به آموزش و تربیت علما و مبلّغان مذهبى در شهر مدینه تأسیس شد که
تاکنون فعالیت‌هاى فراوانی در زمینه چاپ و نشر کتاب و مجله انجام داده است.
از دیگر دانشگاه‌ها می‌توان از دانشگاه الامام محمدبن‌سعود الاسلامیة
را نام برد که در سال ۱۳۹۴ هـ با هدف خدمت به جهان اسلام در زمینه بحث‌هاى
اسلامى و گسترش و تبلیغ آن در کشورهاى گوناگون تأسیس شد که دانشکده‌هاى مهم
کلیة اللغة العربیة، کلیة اصول الدین، کلیة العلوم الاجتماعیة، المعهد
العالى للقضاء و مرکز البحوث وابسته به آن هستند که کتاب‌ها و مجلّات
گوناگونى در زمینه اهداف خود چاپ و توزیع نموده‌اند.
دانشگاه الملک سعود از دیگر دانشگاه‌های این کشور است که از سال ۱۳۹۸
هـ. در زمینه مباحث تربیتى، اقتصادى، ادبى، ادارى، بیمارستانى و سایر علوم
فنى مانند زراعت و هندسه تأسیس شد و آثار و تألیفات زیادی به زبان‌هاى عربى
و انگیسى منتشر نموده است. دانشگاه جامعة الملک عبدالعزیز هم از سال ۱۴۰۵
هـ. تأسیس و در زمینه مباحث اقتصادى و ادارى و آداب و علوم انسانى و زمین
شناسى، هندسه و مانند آن فعالیت مى‌کند.
از مهمترین مراکز علمى این دانشگاه«مرکز أبحاث الاقتصاد الإسلامى»
مى‌باشد که تاکنون ۲۰۷ کتاب و ۲۰ نشریه مهم منتشر نموده و با سازمان
کنفرانس اسلامى نیز همکارى دارد.
*ظاهراً مرکز «رابطة العالم الاسلامی» یکی از مهمترین مراکز مذهبی عربستان است؟
"رابطة العالم الاسلامی" برای نخسین بار در سال 1341 ش/ 1962 م به عنوان یک سازمان فرهنگی- اسلامی و سازمان مردم نهاد و خادم کل امت اسلامی و نه کارگزار حکومت ها! از سوی دولت عربستان و با عضویت نمایندگان دیگر کشورها در با ریاست محمدبن ابراهیم آل الشیخ(مفتی عربستان) در مکه آغاز به کار کرد.
*ظاهراً مرکز «رابطة العالم الاسلامی» یکی از مهمترین مراکز مذهبی عربستان است؟
"رابطة العالم الاسلامی" برای نخسین بار در سال 1341 ش/ 1962 م به عنوان یک سازمان فرهنگی- اسلامی و سازمان مردم نهاد و خادم کل امت اسلامی و نه کارگزار حکومت ها! از سوی دولت عربستان و با عضویت نمایندگان دیگر کشورها در با ریاست محمدبن ابراهیم آل الشیخ(مفتی عربستان) در مکه آغاز به کار کرد.
عربستان سعودی بودجه این سازمان بر عهده دارد!. هدف عمده از تشکیل این
سازمان مبارزه با توطئه های ضدّ اسلامی و کلیه مسائل اسلامی اعلام شد!.
این مرکز در سال ۱۳۸۱ هـجری توسط ملک سعود در مکه افتتاح شد و تاکنون
بیش از 50 سال از تأسیس آن مى‌گذرد و از پرقدرت‌ترین سازمان‌هاى مذهبى در
عربستان به حساب می‌آید.
*این مرکز چه وظیفه مهمی را به عهده دارد؟
وظایف مهم این مرکز، آموزش‌هاى اسلامى، چاپ و توزیع قرآن و کتب اسلامى، آموزش زبان عربى، کمک مالى به کشورها و اداره مؤسسات خیریه در سراسر جهان است. البته نهادهایی مانند: مجمع فقه اسلامى، شوراى عالى جهانى مساجد، مؤتمر(کنفرانس) تربیت اسلامى، جمعیت اسلامى جوانان زیر نظر این مرکز قرار دارند.
*بنابر این این مرکز باید هزینه‌های زیادی را برای ترویج وهابیت در دنیا کرده باشد؟
کاملاً درست است. این سازمان طى ۱۰سال گذشته نزدیک به یک‌میلیارد ریال صرف ساختمان و بناهاى اسلامى و ترویج اسلام سعودى نموده و دولت عربستان مبلغ ۳۵ میلیون ریال به سازمان‌هاى خیریه، بیمارستان‌ها و درمانگاه‌ها در خارج از کشور، ۲۰میلیون ریال به نشر و حفظ قرآن و ارشاد اسلامى کمک کرده است.
*این مرکز چه وظیفه مهمی را به عهده دارد؟
وظایف مهم این مرکز، آموزش‌هاى اسلامى، چاپ و توزیع قرآن و کتب اسلامى، آموزش زبان عربى، کمک مالى به کشورها و اداره مؤسسات خیریه در سراسر جهان است. البته نهادهایی مانند: مجمع فقه اسلامى، شوراى عالى جهانى مساجد، مؤتمر(کنفرانس) تربیت اسلامى، جمعیت اسلامى جوانان زیر نظر این مرکز قرار دارند.
*بنابر این این مرکز باید هزینه‌های زیادی را برای ترویج وهابیت در دنیا کرده باشد؟
کاملاً درست است. این سازمان طى ۱۰سال گذشته نزدیک به یک‌میلیارد ریال صرف ساختمان و بناهاى اسلامى و ترویج اسلام سعودى نموده و دولت عربستان مبلغ ۳۵ میلیون ریال به سازمان‌هاى خیریه، بیمارستان‌ها و درمانگاه‌ها در خارج از کشور، ۲۰میلیون ریال به نشر و حفظ قرآن و ارشاد اسلامى کمک کرده است.
همچنین بیش از یک‌هزار مسجد و صدها مرکز اسلامى در سراسر جهان زیر نظر
این سازمان مشغول فعالیت هستند. علاوه بر این کمک‌هاى این مرکز در کشورهاى
دیگر براى احداث ۲ مؤسسه اسلامى، ۱۲۵۹ مسجد، ۱۰۶۹ مدرسه، ۲۰۰ مؤسسه مذهبى،
۱۳۴ دانشگاه، ۴۱ درمانگاه، ۷۶ بیمارستان و یک دانشکده جهان عرب در پاریس
هزینه شده است.
*عربستان برای نهادینه کردن تفکر وهابیت تا چه اندازه از حوزه‌های علمیه و مراکز آموزش دینی استفاده می‌کند؟
در کشور عربستان، چیزى به نام حوزه‌هاى علمیه، آن‌گونه که در کشورهاى شیعه‌نشین مرسوم بوده و هست، وجود ندارد.
*عربستان برای نهادینه کردن تفکر وهابیت تا چه اندازه از حوزه‌های علمیه و مراکز آموزش دینی استفاده می‌کند؟
در کشور عربستان، چیزى به نام حوزه‌هاى علمیه، آن‌گونه که در کشورهاى شیعه‌نشین مرسوم بوده و هست، وجود ندارد.
پس از استقرار دولت عربستان سعودى [به ویژه در مرحله سوم آن به دست
ملک عبدالعزیز بن سعود در سال ۱۳۵۳هـجری] دولت تلاش زیادى به عمل آورد تا
غیر از مراکز دانشگاهى، مرکزیتى به عنوان حوزه‌هاى علمى مانند حوزه‌هاى
علمى شیعه و یا مدارس امام خطیب(الجامعات الاسلامیة در عثمانى و جامع
الأزهر در مصر) به وجود نیاید. در واقع، حوزه‌هاى علمى ـ دینى عربستان،
شکل دانشگاهى تکامل یافته است به‌طورى که مروج آیین و مذهب رسمى وهابیت هم
هستند.
همچنین از گذشته‌هاى دور تاکنون از داخل و خارج عربستان علاقه‌مندان
به تحصیل در رشته‌هاى دینى مانند قرآن، تفسیر، حدیث، تاریخِ اسلام و فقه
جذب دانشگاه‌هاى این کشور مانند«جامعة امّ القرى»، «جامعة الملک سعود»،
«جامعة الملک عبدالعزیز» و «جامعة الاسلامیة فى المدینة» مى‌شوند.
براى نمونه، دانشگاه اسلامى در مدینه با ۵ دانشکده تخصصى و بخش‌هاى
گوناگون وابسته به آموزش دانش‌جویان در شریعت اسلامى، تبلیغ و ارشاد، اصول
دین، قرآن و حدیث، حدیث و روایات شریفه، مطالعات اسلامى، زبان عربى و مانند
آن مى‌پردازد و فارغ التحصیلان این مراکز علمى به اقامه نماز جماعت در
مساجد و تبلیغ مسائل شرعى و دینى در داخل و خارج عربستان مشغول مى‌شوند. از
دیگر مراکز می‌توان به: ۱- رئاسة ادارات البحوث العلمیة والافتاء و الدعوة
والارشاد(هیئة کبار العلماء)۲- هیئة الأمر بالمعروف والنهى عن المنکر و ۳-
الجماعة الخیریة لتحفیظ القرآن الکریم اشاره کرد.
*آیا در عربستان می‌توان مذهبی به غیر از وهابیت را تبلیغ کرد؟
در کشور عربستان، هرگونه فعالیت مذهبى خارج از آیین وهابیت ممنوع است و به شدت با آن برخورد مى‌شود. البته در میان وهابیان نیز گرایش‌هاى گوناگون تندرو و افراطى، سنّت‌گرا، معتدل و میانه‌رو وجود دارند. در مدینه و مناطق شرقی مانند احسا، قطیف، دمّام و… گروه های اندکی از شیعیان علی رغم سختی گیری های آل سعود، پیرو آئین و مذهب حق شیعه اثنا عشری می باشند.
*وهابیت تا چه اندازه از ابزار رسانه برای ترویج اهداف خود بهره می‌گیرد؟
حکام وهابى آل‌سعود از تمامى امکاناتى که از استخراج بى‌حد و حساب نفت به دست مى آید، در راه تبلیغ حکومت استبدادى سعودى و آیین منحرف وهابیت استفاده مى‌کنند. یکى از مهمترین فعالیت‌هاى مراکز فرهنگى ـ رسانه‌اى(رادیو، تلویزیون و مطبوعات) تلاش در معرفى نظام حکومتى آل‌سعود و آیین وهابیت به عنوان بهترین تشکیلات ادارى و مذهب مورد علاقه مردم و هماهنگ با قرآن و سنّت نبوى است.
*آیا در عربستان می‌توان مذهبی به غیر از وهابیت را تبلیغ کرد؟
در کشور عربستان، هرگونه فعالیت مذهبى خارج از آیین وهابیت ممنوع است و به شدت با آن برخورد مى‌شود. البته در میان وهابیان نیز گرایش‌هاى گوناگون تندرو و افراطى، سنّت‌گرا، معتدل و میانه‌رو وجود دارند. در مدینه و مناطق شرقی مانند احسا، قطیف، دمّام و… گروه های اندکی از شیعیان علی رغم سختی گیری های آل سعود، پیرو آئین و مذهب حق شیعه اثنا عشری می باشند.
*وهابیت تا چه اندازه از ابزار رسانه برای ترویج اهداف خود بهره می‌گیرد؟
حکام وهابى آل‌سعود از تمامى امکاناتى که از استخراج بى‌حد و حساب نفت به دست مى آید، در راه تبلیغ حکومت استبدادى سعودى و آیین منحرف وهابیت استفاده مى‌کنند. یکى از مهمترین فعالیت‌هاى مراکز فرهنگى ـ رسانه‌اى(رادیو، تلویزیون و مطبوعات) تلاش در معرفى نظام حکومتى آل‌سعود و آیین وهابیت به عنوان بهترین تشکیلات ادارى و مذهب مورد علاقه مردم و هماهنگ با قرآن و سنّت نبوى است.
هرگونه تحقیق و پژوهشى که همگام این برنامه‌ها باشد تهیه و تنظیم و
منتشر مى‌گردد و هرگونه تألیف و تحقیقى که موافق با مذاهب دیگر به ویژه
مذهب تشیع دوازده امامى باشد به عنوان انحراف از دین اسلام و بدعت و کفر
معرفى و مردم را از نزدیک شدن به آن منع مى‌کنند.
*وهابیت از همه ابزار برای ترویج برنامه‌های خود استفاده می‌کند. آیا وهابیت به تأسیس کتابخانه‌های مجهز هم اقدام کرده است؟
یکی از برنامه‌های جدی وهابیت تأسیس کتابخانه‌های مهم است که من تعدادی از این کتابخانه‌ها که در کشور عربستان وجود دارد را به شما معرفی می‌کنم: کتابخانه دانشگاه«ملک سعود» در شهر ریاض داراى بیش از ۱۱ میلیون جلد کتاب عربى و فارسى، ۳۰۰۰ نشریه ادوارى، ۸۶۰۰ نشریه دولتى و منابع کمیاب خطى فراوان، کتابخانه عمومى«ملک عبدالعزیز» داراى ۲۰۰۰۰۰ جلد کتاب عربى، انگلیسى و مجموعه زیادى از نسخه‌هاى خطى کمیاب و نشریات ادوارى در موضوعات گوناگون، کتابخانه دانشگاه اسلامى«مدینه منوّره» داراى ۳۳۴۰۰۰ جلد کتاب، نشریه، پایان نامه، اسلاید و میکرو فیلم در موضوعات گوناگون، کتابخانه«انجمن اداره عمومى» داراى بیش از ۱۷۷۰۰۰۰ جلد کتاب عربى، انگلیسى و مجلات دوره‌اى و نشریات دولتى، کتابخانه ملى«ملک فیصل» داراى ۳۷۰۰۰ جلد کتاب به زبان عربى، انگلیسى و فرانسه و کتابخانه ملى «ملک فهد» در حال حاضر، بیش از ۳۰ هزار مدرک و سند پیرامون تاریخ عربستان و توسعه کشور سعودى را نگه‌دارى مى‌کند. این ها از جمله کتابخانه‌هایی هستند که برای حفظ و نگه‌داری از آثار وهابیت در عربستان فعالیت دارند.
*یکی از مهمترین اقدام‌های وهابیت چاپ و نشر کتب ضدشیعی است، در این رابطه هم توضیحاتی بفرمایید؟
بله، بخش مهمى از کتاب‌هاى منتشر شده به زبان‌هاى عربى، انگلیسى، فارسى و اردو در چاپخانه‌ها غیر از کتب قدیمى پیشوایان سلفى‌گرى مانند ابن‌تیمیه، ابن‌القیم، ابن‌کثیر و محمدبن عبدالوهّاب، اختصاص به ردّ عقاید مذهب شیعه و دشمنى و ضدیت با آن به‌ویژه پس از انقلاب اسلامى ایران دارد که ناشران با دستور حاکمان وهابی با جدیّت زیادى آن ها را چاپ و در داخل عربستان و خارج آن در میان مسلمانان و غیرمسلمانان(بیشتر به صورت اهدایى) توزیع مى‌کنند که از برخى از کتاب‌هاى ضد شیعه، که در عربستان چاپ و در سراسردنیا توزیع مى‌شود، می‌توان به کتاب‌هایی مانند: الشیعة و تحریف القرآن نوشته محمد مال الله؛ کلمات فى کشف الاباطیل والافترائات نوشتة عبدالفتاح ابوغدّه؛ کشف الأسرار وتبرئة الأئمة الأطهار، نوشته السید حسین الموسوى!(عثمان الخمیس)، الاستاذ فى جامعة الملک سعود بالریاض؛ لله ثم للتاریخ(عثمان الخمیس)؛ اُصول مذهب الشیعة الإمامیة الاثنى عشریة؛ عرض و نقد، نوشته الدکتور ناصربن عبدالله القفارى و همکارانش در ۳ جلد[ یادآوری می شود: در ردّ این کتاب تاکنون کتاب های فراوانی به رشته تحریر در آمده است] و کتاب‌های دیگر... .
*عمده‌ترین مباحثی که وهابیت در این کتاب‌ها به آن می‌پردازند چیست؟
از مسائل مهمى که در بیشتر این کتاب‌ها به چشم مى‌خورد و نویسندگان وهابى آن را مطرح مى‌کنند، مسئله اختصاصى دانستن تفسیر اسلام و سنّت نبوى به مرکز وحى(حرمین شریفین) و علما و ساکنان آن است و هرگونه عقیده و فکرى را که خارج از محیط حرمین در سراسر جهان مطرح شود، باطل مى‌دانند.
*وهابیت از همه ابزار برای ترویج برنامه‌های خود استفاده می‌کند. آیا وهابیت به تأسیس کتابخانه‌های مجهز هم اقدام کرده است؟
یکی از برنامه‌های جدی وهابیت تأسیس کتابخانه‌های مهم است که من تعدادی از این کتابخانه‌ها که در کشور عربستان وجود دارد را به شما معرفی می‌کنم: کتابخانه دانشگاه«ملک سعود» در شهر ریاض داراى بیش از ۱۱ میلیون جلد کتاب عربى و فارسى، ۳۰۰۰ نشریه ادوارى، ۸۶۰۰ نشریه دولتى و منابع کمیاب خطى فراوان، کتابخانه عمومى«ملک عبدالعزیز» داراى ۲۰۰۰۰۰ جلد کتاب عربى، انگلیسى و مجموعه زیادى از نسخه‌هاى خطى کمیاب و نشریات ادوارى در موضوعات گوناگون، کتابخانه دانشگاه اسلامى«مدینه منوّره» داراى ۳۳۴۰۰۰ جلد کتاب، نشریه، پایان نامه، اسلاید و میکرو فیلم در موضوعات گوناگون، کتابخانه«انجمن اداره عمومى» داراى بیش از ۱۷۷۰۰۰۰ جلد کتاب عربى، انگلیسى و مجلات دوره‌اى و نشریات دولتى، کتابخانه ملى«ملک فیصل» داراى ۳۷۰۰۰ جلد کتاب به زبان عربى، انگلیسى و فرانسه و کتابخانه ملى «ملک فهد» در حال حاضر، بیش از ۳۰ هزار مدرک و سند پیرامون تاریخ عربستان و توسعه کشور سعودى را نگه‌دارى مى‌کند. این ها از جمله کتابخانه‌هایی هستند که برای حفظ و نگه‌داری از آثار وهابیت در عربستان فعالیت دارند.
*یکی از مهمترین اقدام‌های وهابیت چاپ و نشر کتب ضدشیعی است، در این رابطه هم توضیحاتی بفرمایید؟
بله، بخش مهمى از کتاب‌هاى منتشر شده به زبان‌هاى عربى، انگلیسى، فارسى و اردو در چاپخانه‌ها غیر از کتب قدیمى پیشوایان سلفى‌گرى مانند ابن‌تیمیه، ابن‌القیم، ابن‌کثیر و محمدبن عبدالوهّاب، اختصاص به ردّ عقاید مذهب شیعه و دشمنى و ضدیت با آن به‌ویژه پس از انقلاب اسلامى ایران دارد که ناشران با دستور حاکمان وهابی با جدیّت زیادى آن ها را چاپ و در داخل عربستان و خارج آن در میان مسلمانان و غیرمسلمانان(بیشتر به صورت اهدایى) توزیع مى‌کنند که از برخى از کتاب‌هاى ضد شیعه، که در عربستان چاپ و در سراسردنیا توزیع مى‌شود، می‌توان به کتاب‌هایی مانند: الشیعة و تحریف القرآن نوشته محمد مال الله؛ کلمات فى کشف الاباطیل والافترائات نوشتة عبدالفتاح ابوغدّه؛ کشف الأسرار وتبرئة الأئمة الأطهار، نوشته السید حسین الموسوى!(عثمان الخمیس)، الاستاذ فى جامعة الملک سعود بالریاض؛ لله ثم للتاریخ(عثمان الخمیس)؛ اُصول مذهب الشیعة الإمامیة الاثنى عشریة؛ عرض و نقد، نوشته الدکتور ناصربن عبدالله القفارى و همکارانش در ۳ جلد[ یادآوری می شود: در ردّ این کتاب تاکنون کتاب های فراوانی به رشته تحریر در آمده است] و کتاب‌های دیگر... .
*عمده‌ترین مباحثی که وهابیت در این کتاب‌ها به آن می‌پردازند چیست؟
از مسائل مهمى که در بیشتر این کتاب‌ها به چشم مى‌خورد و نویسندگان وهابى آن را مطرح مى‌کنند، مسئله اختصاصى دانستن تفسیر اسلام و سنّت نبوى به مرکز وحى(حرمین شریفین) و علما و ساکنان آن است و هرگونه عقیده و فکرى را که خارج از محیط حرمین در سراسر جهان مطرح شود، باطل مى‌دانند.
دانشمندان وهابى خود را متولیان و مفسران جهان اسلام مى‌دانند و داعیه
رهبرى آن را دارند. آنان با فراخوانى متفکران و دانشمندان جهان اسلام و با
در اختیار گذاشتن امکانات(کتابخانه و بودجه) در راه این هدف تلاش مى‌کنند.
*وهّابیت تا چه اندازه به مبانی فکری خود مانند ابن تیمیه و محمدبن عبدالوهاب پای بند است؟
پای بند بودن وهابیت تا آن جایی است که بخش عمده آثار منتشره آن ها در باره جنبش و دعوت سلفى‌گرى و وهابى‌گرى مطابق با آثار ابن تیمیه، محمّدبن عبدالوهّاب و مبارزه با هرگونه نوآورى و مخالفت با افکار پیشوایان سلفى است که براى نمونه مى‌توان به انتشار کتابى با عنوان: حوارٌ هادىٌ مع محمد الغزالى، وقفات مع کتاب السنّة النبویة، چاپ دارالوطنِ الریاض تألیف سلمان بن فهد العودة اشاره کرد که در مخالفت با افکار نویسنده پر آوازه معاصر مصرى(الشیخ محمد الغزالى) نوشته شده است. الشیخ محمد الغزالى نویسنده‌اى است که به بحث‌هاى عقلى و علمى پرداخته و طرف دار نوآورى فرهنگى در جهان امروز، مدافع انقلاب اسلامى ایران و امام خمینى(قدس سره) و مخالف وهابیان است.
*وهّابیت تا چه اندازه به مبانی فکری خود مانند ابن تیمیه و محمدبن عبدالوهاب پای بند است؟
پای بند بودن وهابیت تا آن جایی است که بخش عمده آثار منتشره آن ها در باره جنبش و دعوت سلفى‌گرى و وهابى‌گرى مطابق با آثار ابن تیمیه، محمّدبن عبدالوهّاب و مبارزه با هرگونه نوآورى و مخالفت با افکار پیشوایان سلفى است که براى نمونه مى‌توان به انتشار کتابى با عنوان: حوارٌ هادىٌ مع محمد الغزالى، وقفات مع کتاب السنّة النبویة، چاپ دارالوطنِ الریاض تألیف سلمان بن فهد العودة اشاره کرد که در مخالفت با افکار نویسنده پر آوازه معاصر مصرى(الشیخ محمد الغزالى) نوشته شده است. الشیخ محمد الغزالى نویسنده‌اى است که به بحث‌هاى عقلى و علمى پرداخته و طرف دار نوآورى فرهنگى در جهان امروز، مدافع انقلاب اسلامى ایران و امام خمینى(قدس سره) و مخالف وهابیان است.
در سال های اخیر دانشمندان روشنفکر دیگری مانند” محمد العلوی المالکی
المکی”و”حسن بن فرحان المالکی” و … به نقد عقائد سلفیت، وهابیت و اندیشه
های رهبران آن پرداخته اند. کتاب های: مفاهیم یجب ان تصحّح؛ داعیة و لیس
نبیّا و قرائة فی کتب العقائد؛ المذهب الحنبلی نموذجا از این قبیل نوشته
جات می باشد.
*تبلیغ وهابى‌گرى در خارج از عربستان تا چه اندازه به خواسته‌های تفرقه افکنانه دشمنان اسلام کمک می‌کند؟
تبلیغ وهابیت در کشورهاى اسلامى مسأله واقعاً جدى است. غیر از انحرافات اساسى این فرقه که از آراء و پندارهاى پیشوایان سلفى‌گرى(ابن تیمیه و محمدبن عبدالوهّاب) نشأت گرفته است، از سوى دیگر به عنوان ابزارى در دست استعمارگران و سیاست‌هاى شیطانى امریکا و انگلستان قرار دارد و یکى از عوامل اصلى ایجاد اختلاف و تفرقه میان مسلمانان به‌شمار می‌رود. تفرقه در دنیاى اسلام، خواست استکبار جهانى به سرکردگى امریکا است و در اثر همین اختلاف، دشمنان اسلام و مسلمانان بیش‌ترین بهره بردارى را از ذخایر مادى و معنوى کشورهاى اسلامى و از سلطه و نفوذ بر مناطق مسلمان‌نشین کرده‌اند.
*به نظر می‌رسد وهابیت علاوه بر دشمنی با شیعیان، دشمنی به خصوصی هم با انقلاب اسلامی داشته باشد؟
دشمنى و خصومت وهّابیان با تشیّع دوازده امامى و انقلاب اسلامى قابل کتمان نیست. پیش از پیروزى انقلاب اسلامى تاکنون، از سوى دستگاه‌هاى تبلیغاتى و انتشاراتى و مراکز علمى و تبلیغى وهابیت صدها و هزاران جلد کتاب و نشریه در تبلیغ وهابیت و دشمنى با تشیع و اهل‌بیت(ع) چاپ و در کشورهاى ایران(مناطق سنّى‌نشینِ شرق و غرب) پاکستان، عراق، سوریه، لبنان، هند، اردن و افغانستان، مصر، لیبى، الجزایر، مغرب، ترکیه، کشورهاى آسیاى میانه، تاجیکستان و کشورهاى قاره اروپا و امریکا توزیع و تبلیغ شده و مى‌شود. تربیت مبلغان مذهبى داخلى و خارجى در دانشگاه‌هاى عربستان جایگاه ویژه‌اى دارد.
*تبلیغ وهابى‌گرى در خارج از عربستان تا چه اندازه به خواسته‌های تفرقه افکنانه دشمنان اسلام کمک می‌کند؟
تبلیغ وهابیت در کشورهاى اسلامى مسأله واقعاً جدى است. غیر از انحرافات اساسى این فرقه که از آراء و پندارهاى پیشوایان سلفى‌گرى(ابن تیمیه و محمدبن عبدالوهّاب) نشأت گرفته است، از سوى دیگر به عنوان ابزارى در دست استعمارگران و سیاست‌هاى شیطانى امریکا و انگلستان قرار دارد و یکى از عوامل اصلى ایجاد اختلاف و تفرقه میان مسلمانان به‌شمار می‌رود. تفرقه در دنیاى اسلام، خواست استکبار جهانى به سرکردگى امریکا است و در اثر همین اختلاف، دشمنان اسلام و مسلمانان بیش‌ترین بهره بردارى را از ذخایر مادى و معنوى کشورهاى اسلامى و از سلطه و نفوذ بر مناطق مسلمان‌نشین کرده‌اند.
*به نظر می‌رسد وهابیت علاوه بر دشمنی با شیعیان، دشمنی به خصوصی هم با انقلاب اسلامی داشته باشد؟
دشمنى و خصومت وهّابیان با تشیّع دوازده امامى و انقلاب اسلامى قابل کتمان نیست. پیش از پیروزى انقلاب اسلامى تاکنون، از سوى دستگاه‌هاى تبلیغاتى و انتشاراتى و مراکز علمى و تبلیغى وهابیت صدها و هزاران جلد کتاب و نشریه در تبلیغ وهابیت و دشمنى با تشیع و اهل‌بیت(ع) چاپ و در کشورهاى ایران(مناطق سنّى‌نشینِ شرق و غرب) پاکستان، عراق، سوریه، لبنان، هند، اردن و افغانستان، مصر، لیبى، الجزایر، مغرب، ترکیه، کشورهاى آسیاى میانه، تاجیکستان و کشورهاى قاره اروپا و امریکا توزیع و تبلیغ شده و مى‌شود. تربیت مبلغان مذهبى داخلى و خارجى در دانشگاه‌هاى عربستان جایگاه ویژه‌اى دارد.
مبلغانى که پس از طى دوره‌‌هاى لازم، آیین و مرام وهابیت را فرا گرفته
و براى معرفى وهابی‌گرى و مبارزه با افکار تشیع و ایران اسلامى به سراسر
دنیا اعزام مى‌شوند. فعالیت‌هاى تبلیغى وهابیان در مناطق شیعه‌نشین منطقه
شرقى عربستان مانند: قطیف، احساء، دمّام و ظهران نیز کم نیست.
در این مناطق تمام مسئولان ادارى ـ سیاسى و فرهنگى از طرف داران
حکومت سعودى انتخاب مى‌شوند و حتى معلمانِ مدارس و امامانِ مساجد نیز باید
گرایش به آیین وهابیت داشته و حتما طرف دار این فرقه باشند. شیعیان حق
تبلیغ فرهنگ و آداب و رسوم شیعى و عبادات دینى و آموزش آن را ندارند و در
صورت مشاهده به سخت‌ترین نوع با آنها برخورد مى‌شود!.
*چه کشورهایی بیشتر تحت تاثیر برنامه‌های تبلیغی وهابیت قرار دارند؟
یکی از کشورها، کشور پاکستان است. کشور اسلامى پاکستان با چهار ایالت پنجاب، سرحد، سند و بلوچستان در همسایگى شرقى ایران با فرهنگ سنتى ـ اسلامى و حاکمیتى حزبى، همواره مورد طمع و تجاوز استعمارگران خارجى بوده است.
*چه کشورهایی بیشتر تحت تاثیر برنامه‌های تبلیغی وهابیت قرار دارند؟
یکی از کشورها، کشور پاکستان است. کشور اسلامى پاکستان با چهار ایالت پنجاب، سرحد، سند و بلوچستان در همسایگى شرقى ایران با فرهنگ سنتى ـ اسلامى و حاکمیتى حزبى، همواره مورد طمع و تجاوز استعمارگران خارجى بوده است.
این کشور به دو دلیلِ فقر فرهنگى و نفوذ روحانیان متعصّب و مخالف شیعه
یکى از عمده‌ترین مراکز تبلیغ وهابیت در بین کشورهاى اسلامى است. گروه‌هاى
پاکستانى وهابی مذهب، گاه به صورت حزب سیاسى، با نفوذ در دولت و گاه به
صورت گروه‌هاى فرقه‌گراى تروریستى و گاه به صورت فعالیت‌هاى فرهنگى عمل
مى‌کنند.
از طرف دیگر بخش زیادى از روحانیان طرف دار آیین وهابیت در پاکستان،
دروس دینى خود را در کشور عربستان گذرانده و یا با حمایت مالى و سیاسى و
فرهنگى سعودیان به مسؤولیت‌ها و منصب‌های مهم دست پیدا کرده‌اند.
*آیا می توان جریان وهابیت در پاکستان را به سپاه صحابه منسوب دانست؟
بله، گروه سپاه صحابه نمونه کامل یک حزب تفرقه‌گرا و مورد حمایت عربستان در پاکستان است. این حزب در سال ۱۹۸۴میلادی توسط فردى به نام«حق نواز جنگاوی» در شهر جهنگ(ایالت پنجاب) در زمان حکومت ژنرال ضیاءالحق تأسیس و با سرعتى بى‌سابقه در سراسر کشور گسترش یافت.
*آیا می توان جریان وهابیت در پاکستان را به سپاه صحابه منسوب دانست؟
بله، گروه سپاه صحابه نمونه کامل یک حزب تفرقه‌گرا و مورد حمایت عربستان در پاکستان است. این حزب در سال ۱۹۸۴میلادی توسط فردى به نام«حق نواز جنگاوی» در شهر جهنگ(ایالت پنجاب) در زمان حکومت ژنرال ضیاءالحق تأسیس و با سرعتى بى‌سابقه در سراسر کشور گسترش یافت.
که مراکز فعالیت سپاه صحابه شهرهاى سیالکوت، فیصل‌آباد، جهنگ و مانند
آن است که قبلاً محل فعالیت فئودال‌هاى شیعه مذهب بوده و تأسیس سپاه صحابه
یکى از ابزارهاى فئودال‌هاى سنّى مذهب در مبارزه با شیعیان است.
*از نام این گروه افراطی پیدا است خود را منسوب به صحابه اهل سنت می‌دانند؟
درست است. یکى از شعارها و اهداف تأسیس سپاه صحابه، دفاع از احترام به صحابه و مبارزه با افکار شیعیان به بهانه مخالفت با صحابه و انقلاب اسلامى ایران است. تبلیغات گسترده و گمراه کننده آنها و کارهایى مانند آدم ربایى، سرقت مسلحانه، ترور، کشتار جمعى، بمب‌گذارى و اعمال وحشیانه دیگر باعث ایجاد وحشت و دلهره در بین شیعیان شده است.
*از نام این گروه افراطی پیدا است خود را منسوب به صحابه اهل سنت می‌دانند؟
درست است. یکى از شعارها و اهداف تأسیس سپاه صحابه، دفاع از احترام به صحابه و مبارزه با افکار شیعیان به بهانه مخالفت با صحابه و انقلاب اسلامى ایران است. تبلیغات گسترده و گمراه کننده آنها و کارهایى مانند آدم ربایى، سرقت مسلحانه، ترور، کشتار جمعى، بمب‌گذارى و اعمال وحشیانه دیگر باعث ایجاد وحشت و دلهره در بین شیعیان شده است.
البته این مطلب را هم باید بگویم که سپاه صحابه گروهک‌هاى وابسته
دیگرى را که در جهت اهداف آنها تلاش مى‌کنند، مانند گروه «سوار اعظم» به
رهبرى مولانا اسفندیار و سلیم الله خانى و گروه«حرکة الانصار وتنظیم
الدعوة» تأسیس نموده است.
*هدف از شکل گیری گروه طالبان در افغانستان جه بود؟
گروه طالبان از قوم پشتون، بزرگ‌ترین قوم افغانستان هستند که به دست ارتش سپاه صحابه، جمعیة العلماى پاکستان و مدارس دیو بند(محل آموزش اندیشه‌ها وهابیان) شکل گرفت. هر چند طالبان، مدعى استقرار شریعت محمّدى(ص) هستند و خود را حنفى مذهب و صوفى مشرب قلمداد مى‌کنند، ولى اعمالشان نشان دهنده احیاى سنّت‌هاى قومى و قبیله‌اى۲۵۰سال گذشته پشتون‌ها مى‌باشد. این باورها و سنت‌ها شباهت زیادى با عملکرد وهابیان دارد به طورى که شواهد موجود نشان از حمایت کامل سیاسى، فکرى و اقتصادى عربستان از آنها دارد. عربستان از زمان‌هاى گذشته، به ویژه در زمان اشغال کشور افغانستان توسط شوروى سابق، به دلایل عمده‌ای به مسائل این کشور توجه داشته است.
*اگر ممکن است پیرامون کشتار حجاج ایرانی در سال ۱۳۶۶ ش(۱۴۰۷ق) که توسط حکّام جنایت کار وهابی و آل سعود اتفاق افتاد توضیحاتی بفرمائید؟
همان طور که می دانید در سال ۱۳۶۶ طبق هماهنگی صورت گرفته قرار بود مراسم برائت از مشرکین در عصر روز جمعه با حضور حجّاج ایرانی و غیر ایرانی برگزار شود. سیل جمعیت با شعارهای الله اکبر– لا اله الا الله – مرگ بر آمریکا و مرگ بر اسرائیل به سوی بعثه امام خمینی(ره) حرکت کردند. پس از قرائت پیام امام خمینی(ره) و ترجمه ی بخش هائی از آن به زبان عربی، مردم حاضر در راه پیمائی با شعارهای مختلف مانند: یا ایّها المسلمون اتّحدوا، اتّحدوا، الموت لامریکا، الموت لاسرائیل، خیبر خیبر یا صهیون، جیش محمّد قادمون… و حمل ماکت قدس شریف با نزدیک شدن وقت نماز مغرب و عشاء به صورت آرام آماده نماز می شدند که با هجوم ناگهانی پلیس مجهّز سعودی و عوامل آشکار و پنهان آنها روبرو و محاصره شدند.
*هدف از شکل گیری گروه طالبان در افغانستان جه بود؟
گروه طالبان از قوم پشتون، بزرگ‌ترین قوم افغانستان هستند که به دست ارتش سپاه صحابه، جمعیة العلماى پاکستان و مدارس دیو بند(محل آموزش اندیشه‌ها وهابیان) شکل گرفت. هر چند طالبان، مدعى استقرار شریعت محمّدى(ص) هستند و خود را حنفى مذهب و صوفى مشرب قلمداد مى‌کنند، ولى اعمالشان نشان دهنده احیاى سنّت‌هاى قومى و قبیله‌اى۲۵۰سال گذشته پشتون‌ها مى‌باشد. این باورها و سنت‌ها شباهت زیادى با عملکرد وهابیان دارد به طورى که شواهد موجود نشان از حمایت کامل سیاسى، فکرى و اقتصادى عربستان از آنها دارد. عربستان از زمان‌هاى گذشته، به ویژه در زمان اشغال کشور افغانستان توسط شوروى سابق، به دلایل عمده‌ای به مسائل این کشور توجه داشته است.
*اگر ممکن است پیرامون کشتار حجاج ایرانی در سال ۱۳۶۶ ش(۱۴۰۷ق) که توسط حکّام جنایت کار وهابی و آل سعود اتفاق افتاد توضیحاتی بفرمائید؟
همان طور که می دانید در سال ۱۳۶۶ طبق هماهنگی صورت گرفته قرار بود مراسم برائت از مشرکین در عصر روز جمعه با حضور حجّاج ایرانی و غیر ایرانی برگزار شود. سیل جمعیت با شعارهای الله اکبر– لا اله الا الله – مرگ بر آمریکا و مرگ بر اسرائیل به سوی بعثه امام خمینی(ره) حرکت کردند. پس از قرائت پیام امام خمینی(ره) و ترجمه ی بخش هائی از آن به زبان عربی، مردم حاضر در راه پیمائی با شعارهای مختلف مانند: یا ایّها المسلمون اتّحدوا، اتّحدوا، الموت لامریکا، الموت لاسرائیل، خیبر خیبر یا صهیون، جیش محمّد قادمون… و حمل ماکت قدس شریف با نزدیک شدن وقت نماز مغرب و عشاء به صورت آرام آماده نماز می شدند که با هجوم ناگهانی پلیس مجهّز سعودی و عوامل آشکار و پنهان آنها روبرو و محاصره شدند.
آنها دیوانه وار حجّاج بی دفاع و مردم مظلوم و بی پناه را مورد حمله
قرار دادند و صدها کشته و زخمی از حجاج بی دفاع و میهانان الهی بر جای
گذاشتند. صحنه های وحشت ناک و حزن انگیری به وجود آمده بود!.
شاهدان عینی می گویند: صحنه هائی شبیه عصر عاشورا در کربلا مشاهده
می شد. جنازه های مطهر شهداء در خیابان ها افتاده بودند. زخمی ها کمک می
خواستند. نیروهای امدادی هلال احمر و نیروهای مردمی با سختی زیادی،
مجروحان و اجساد مطهّر شهداء را جمع آوری و به مراکز درمانی می رساندند.
به این ترتیب میهمانان حرم امن الهی و حرم پیامبر رحمت(ص) مورد هجوم
یزیدیان زمان و آل سعود قرار گرفتند. حاکمان جنایت کار وهابی و سعودی با
خواست شیطان بزرگ(آمریکا) و دست پرورده او(اسرائیل) این جنایت بزرگ را
مرتکب شدند و لکه ی ننگ دیگری بر تاریخ پر از ظلم و ستم خود افزودند.
امام خمینی(ره)*، سایر مسئولین کشور، مراجع عظام تقلید، احزاب و گروه
ها در داخل و خارج کشور پس از اطلاع از این حادثه ی وحشت ناک و جنایت
بزرگ، طی پیام های جداگانه ای آن را شدیدا محکوم نمودند.[علاقه مندان جهت
اطلاع بیشتر به کتاب ها و اسناد موجود مانند: کتاب" آن سوی حج خونین یا
تبلیغات آل سعود" تالیف آقای سید حسن میردامادی چاپ اول ۱۳۶۷ مراجعه
نمایند].
*آیا نشانه‌هائی از فعالیت وهابیت در کشور ما هم دیده شده است؟
متأسفانه در کشور ما [جمهوری اسلامی ایران]، مردم سنّى مذهبِ ساکن در مناطق مرزى از تبلیغات سعودیانِ وهابی در امان نمانده‌اند و این مسأله پس از پیروزى انقلاب اسلامى تشدید شده است!.
*آیا نشانه‌هائی از فعالیت وهابیت در کشور ما هم دیده شده است؟
متأسفانه در کشور ما [جمهوری اسلامی ایران]، مردم سنّى مذهبِ ساکن در مناطق مرزى از تبلیغات سعودیانِ وهابی در امان نمانده‌اند و این مسأله پس از پیروزى انقلاب اسلامى تشدید شده است!.
در مدارس علمیه ی اهل سنّت، دیده شده است که کتاب‌هاى ابن تیمیه،
محمّدبن عبدالوهّاب و... به صورت آشکار براى طلاب تدریس و دیگر کتاب‌هاى
وهابی ها به صورت اهدایى میان طلّاب و روحانیان منطقه توزیع مى‌شود!. جزایر
قشم، کیش و… به دلیل نزدیک بودن به کشورهاى خلیج فارس و شنیدن و دیدن صدا و
تصویر رادیوها و تلویزیون‌هاى منطقه، که آیین وهابیت را تبلیغ و از نظام
شیعى حاکم بر ایران اسلامى انتقاد و بدگویى مى‌کنند، نیز در معرض آسیب و
حتى خطر گرایش قرار دارند!. امیدواریم مسئولان فرهنگی و سیاسی نظام مقدّس
جمهوری اسلامی در این باره، اقدامات جدی به عمل آورند، ان شاء الله.
*با تشکر از حضرت‌عالی که در این گفت و گو شرکت نمودید.
من هم از شما سپاس گزاری می کنم. به امید رشد و گسترش هر چه بیشتر معارف مکتب اهل بیت عصمت و طهارت(علیهم السلام) در سطح جهان و نابودی و اضمحلال تفکرات وهابی های سعودی، موفق باشید.
* حضرت امام خمینى(رحمه الله) در باره‌ى عملکرد حکّام خبیث و فاسد آل سعود فرمودند:
«… مگر مسلمانان جهان فاجعه ى قتل عام صدها عالم و هزاران زن و مرد فرقه هاى مسلمین را در طول حیات ننگین آل سعود و نیز جنایت قتل عام زائران خانه ى خدا [کشتار فجیع حجاج ایرانى در سال ۱۳۶۶ هـ . ش] را فراموش مى کنند؟ مگر مسلمانان نمى بینند که امروز مراکز وهابیت در جهان به کانون هاى فتنه و جاسوسى مبدّل شده اند که از یک طرف اسلامِ اشرافیت، اسلامِ ابوسفیان، اسلامِ ملّاهاى کثیف دربارى، اسلامِ مقدس نماهاى بى شعور حوزه هاى علمى و دانشگاهى، اسلامِ ذلّت و نکبت، اسلامِ پول و زور، اسلامِ فریب و سازش و اسارت، اسلامِ حاکمیت سرمایه داران بر مظلومین و پابرهنه ها و در یک کلمه اسلامِ امریکایى را ترویج مى کنند و از طرف دیگر سر بر آستان سرور خویش، آمریکاى جهان خوار مى گذارند. مسلمانان جهان نمى دانند این درد را به کجا ببرند که آل سعود و خادم الحرمین[!؟] به اسرائیل اطمینان مى دهد که ما اسلحه ى خودمان را علیه شما به کار نمى بریم و براى اثبات حرف خود با ایران قطع رابطه مى کنند…».
--------------------------------------------------------------------------------
[منبع: امام خمینى(ره)، جهان اسلام از دیدگاه امام خمینى(ره) ص۲۴۴؛ تهران: مؤسسه تنظیم و نشر آثار امام خمینى(ره)، ۱۳۷۸هـ . ش].
*با تشکر از حضرت‌عالی که در این گفت و گو شرکت نمودید.
من هم از شما سپاس گزاری می کنم. به امید رشد و گسترش هر چه بیشتر معارف مکتب اهل بیت عصمت و طهارت(علیهم السلام) در سطح جهان و نابودی و اضمحلال تفکرات وهابی های سعودی، موفق باشید.
* حضرت امام خمینى(رحمه الله) در باره‌ى عملکرد حکّام خبیث و فاسد آل سعود فرمودند:
«… مگر مسلمانان جهان فاجعه ى قتل عام صدها عالم و هزاران زن و مرد فرقه هاى مسلمین را در طول حیات ننگین آل سعود و نیز جنایت قتل عام زائران خانه ى خدا [کشتار فجیع حجاج ایرانى در سال ۱۳۶۶ هـ . ش] را فراموش مى کنند؟ مگر مسلمانان نمى بینند که امروز مراکز وهابیت در جهان به کانون هاى فتنه و جاسوسى مبدّل شده اند که از یک طرف اسلامِ اشرافیت، اسلامِ ابوسفیان، اسلامِ ملّاهاى کثیف دربارى، اسلامِ مقدس نماهاى بى شعور حوزه هاى علمى و دانشگاهى، اسلامِ ذلّت و نکبت، اسلامِ پول و زور، اسلامِ فریب و سازش و اسارت، اسلامِ حاکمیت سرمایه داران بر مظلومین و پابرهنه ها و در یک کلمه اسلامِ امریکایى را ترویج مى کنند و از طرف دیگر سر بر آستان سرور خویش، آمریکاى جهان خوار مى گذارند. مسلمانان جهان نمى دانند این درد را به کجا ببرند که آل سعود و خادم الحرمین[!؟] به اسرائیل اطمینان مى دهد که ما اسلحه ى خودمان را علیه شما به کار نمى بریم و براى اثبات حرف خود با ایران قطع رابطه مى کنند…».
--------------------------------------------------------------------------------
[منبع: امام خمینى(ره)، جهان اسلام از دیدگاه امام خمینى(ره) ص۲۴۴؛ تهران: مؤسسه تنظیم و نشر آثار امام خمینى(ره)، ۱۳۷۸هـ . ش].
شما می توانید مطالب و تصاویر خود را به آدرس زیر ارسال فرمایید.
bultannews@gmail.com
عباس جعفری فراهانی
| 
۱۴:۴۷ - ۱۳۹۲/۰۵/۲۰
پاسخ
با سلام لطفا این مصاحبه را در بخش گفت و گو بگذارید. ممنون. 
