هرآنچه باید درباره بورس اوراق بهادار تهران بدانید

به گزارش بولتن نیوز به نقل از بازار خبر، بورس اوراق بهادار طبق بند ۳ ماده ۱ قانون بازار اوراق بهادار جمهوری اسلامی ایران (مصوب آذر ۱۳۸۴) بازاری متشکل و خود انتظام است که اوراق بهادار در آن توسط کارگزاران و یا معامله‌گران طبق مقررات این قانون، مورد دادوستد قرار می‌گیرد. بورس اوراق بهادار در قالب شرکت سهامی عام تأسیس و اداره می‌شود.

قانون بازار اوراق بهادار جمهوری اسلامی ایران

قانون بازار اوراق بهادار جمهوری اسلامی ایران اصلی‌ترین قانون حاکم بر بازار اوراق بهادار ایران و بورس‌های ایران است. این قانون مشتمل بر ۶۰ ماده و ۲۹ تبصره در جلسه علنی روز سه‌شنبه، ۱ آذر ۱۳۸۴، مجلس شورای اسلامی تصویب شد و در ۲ آذر ۱۳۸۴ به تایید شورای نگهبان رسید.

ارکان اصلی

طبق ماده ۲ این قانون، در راستای حمایت از حقوق سرمایه‌گذاران و با هدف سامان‌دهی، حفظ و توسعه بازار شفاف، منصفانه و کارای اوراق بهادار و به منظور نظارت بر حسن اجرای این قانون، شورای عالی بورس و اوراق بهادار و سازمان بورس و اوراق بهادار (به عنوان ارکان اصلی بازار اوراق بهادار ایران) با ترکیب وظایف و اختیارات مندرج در این قانون تشکیل می‌شود.

شورای عالی بورس و اوراق بهادار

طبق ماده ۳ این قانون، شورای عالی بورس و اوراق بهادار بالاترین رکن بازار اوراق بهادار ایران است که تصویب سیاست‌های کلان این بازار را برعهده دارد. اعضای شورا عبارتند از:

وزیر وزارت امور اقتصادی و دارایی

وزیر وزارت بازرگانی

رییس کل بانک مرکزی جمهوری اسلامی ایران

روسای اتاق بازرگانی و صنایع و معادن ایران و اتاق تعاون

رییس سازمان بورس و اوراق بهادار که به‌عنوان دبیر شورا و سخنگوی سازمان بورس و اوراق بهادار نیز انجام وظیفه خواهد کرد

دادستان کل کشور یا معاون وی

یک نفر نماینده از طرف کانون‌ها

سه نفر خبره مالی منحصرا از بخش خصوصی با مشورت تشکل‌های حرفه‌ای بازار اوراق بهادار به پیشنهاد وزیر امور اقتصادی و دارایی و تصویب هیئت وزیران

یک نفر خبره منحصرا از بخش خصوصی به پیشنهاد وزیر ذی‌ربط و تصویب هیئت وزیران برای هر بورس کالایی

تاریخچه

ایده اولیه ایجاد بورس اوراق بهادار در ایران به سال ۱۳۱۵ بازمی‌گردد که به درخواست دولت ایران، شخصی بلژیکی به نام «وان لوترفلد» درباره تشکیل بورس اوراق بهادار در ایران بررسی‌هایی انجام داد و طرح قانونی تأسیس و اساسنامه آن را نیز تهیه کرد.

هر چند که در همان زمان بانک ملی ایران نیز به عنوان سازمان متولی امور پولی کشور، مطالعاتی در این زمینه انجام داد، اما به علت نامساعد بودن شرایط برای ایجاد بورس اوراق بهادار، و وقوع جنگ جهانی دوم تمام کارهای انجام شده متوقف شد.

به‌ دنبال تحولات اقتصادی و اجتماعی دههٔ ۱۳۴۰ و با توجه به ارتباط گسترده سیاسی و اقتصادی ایران آن دوره با غرب، نحوه تأسیس و اداره بورس، تشکیلات و سازمان آن، و کیفیت تصدی دولت، کم و بیش مشخص شد و در اردیبهشت ۱۳۴۵ لایحهٔ قانون بورس اوراق بهادار در مجلس شورای ملی به تصویب رسید.

بعد از آن، قانون تأسیس بورس اوراق بهادار از سوی وزارت اقتصاد به بانک مرکزی ابلاغ و از آن درخواست شد که نسبت به اجرای مفاد قانون مزبور اقدام کند، اما در عمل به دلیل آماده نبودن بخش صنعتی و بازرگانی، اجرای این قانون تا بهمن ۱۳۴۶ به تعویق افتاد.

بورس اوراق بهادار تهران از پانزدهم بهمن ۱۳۴۶، فعالیت خود را به طور رسمی با پذیرش سهام بانک توسعه صنعتی و معدنی ایران به عنوان بزرگ‌ترین مجتمع واحدهای تولیدی و اقتصادی آن زمان و سپس سهام شرکت نفت پارس، اوراق قرضه دولتی، اسناد خزانه و اوراق قرضه عباس‌آباد آغاز کرد.

در آن زمان برقراری معافیت‌های مالیاتی برای شرکت‌ها و مؤسسات پذیرفته شده در بورس، عامل مهمی در جهت تشویق شرکت‌ها به عرضه سهام خود در بورس اوراق بهادار تهران بود. حجم معاملات در بورس اوراق بهادار تهران تا سال ۱۳۵۷ به دلیل تبعیت از افزایش آهنگ رشد محصول ناخالص داخلی و ارزش افزوده حاصل در بخش صنعت و همچنین به دلیل پذیرش و دادوستد اوراق قرضه، از ۸۳ میلیارد ریال به ۱۵۰ میلیارد ریال افزایش یافت. طی پانزده سال فعالیت آغازین بورس، در مجموع سهام ۱۰۵ شرکت در بورس پذیرفته شد.

بررسی روند فعالیت بورس در دوره ۱۳۶۸ تا ۱۳۷۵ نشان می‌دهد که روند یکنواختی بر فعالیت بورس حاکم نبوده‌ است.

بورس اوراق بهادار تهران از سال ۱۳۷۶، دوره تازه‌ای از فعالیت خود را تجربه کرده‌است و زمینه‌های تحولات بعدی بازار سرمایه با اعمال برنامه‌های اصلاحی از این سال پایه‌ریزی شده‌است. ایجاد فضای رقابتی سالم، افزایش علاقه‌مندی و اعتبار فعالیت‌ها و به کارگیری شیوه‌های مؤثر تنظیم و نظارت از سال ۱۳۷۷ به طور نسبی ایجاد شد و بورس نشانه‌های مثبتی مبنی بر بازگشت رونق را تجربه کرد.

اهداف کلان

ارتقای سهم بازار سرمایه در تأمین مالی فعالیت‌های مولد اقتصادی

به‌کارگیری مقررات و رویه‌های مؤثر برای حفظ سلامت بازار و رعایت حقوق سهامداران

تعمیق و گسترش بازار با بهره‌گیری از فناوری و فرایندهای به‌روز و کارآمد

توسعه دانش مالی و گسترش فرهنگ سرمایه‌گذاری و سهامداری در کشور

توسعه و تسهیل دسترسی به بازار از طریق کاربردهای فن‌آوری اطلاعات

رعایت اصول پاسخگویی و شفافیت در همکاری‌ها و تعاملات با ذی‌نفعان

توسعه مستمر دارایی‌های فکری و سرمایه انسانی شرکت

ساعت انجام معامله
معاملات سهام در بورس تهران از شنبه تا چهارشنبه هر هفته به جز روزهای تعطیل عمومی، از ساعت ۹ تا ۱۲ و در یک نشست معاملاتی و از طریق تالارهای معاملات انجام می‌شود.

معاملات سهام فقط از طریق سامانه معاملات بورس که یک سیستم کاملا مکانیزه است، قابل انجام است و داراندگان سهام نمی‌توانند خارج از سامانه معاملاتی اقدام به خرید و فروش اوراق بهادار کنند و معاملات باید به لزوم از طریق کارگزاران و طی نشست معاملاتی انجام شود.

در حال حاضر علاوه بر تالار حافظ که تالار اصلی معاملات است، تالارهای دیگری توسط بورس یا شرکت‌های کارگزاری در شهرهای دیگر دایر شده‌اند که سهام‌داران می‌توانند با مراجعه به آنان از تسهیلات مستقر در این تالارها از جمله سیستم‌های نمایش‌گر قیمت و سفارش‌ها، بروشورهای اطلاع‌رسانی و دوره‌های آموزشی پیش‌بینی شده استفاده کنند.

خرید و فروش اوراق بهادار مستلزم حضور سهام‌داران در تالارها نیست و سهام‌د‌اران می‌توانند با دریافت مجوز معاملات آن لاین (برخط) از شرکت‌های کارگزاری، بدون دخالت مستقیم کارگزار و از طریق اینترنت برای خرید و فروش اوراق بهادار اقدام کنند.

۱- کارمزد معاملات سهام

مشتریان برای معاملات سهام، کارمزدهای زیر را پرداخت خواهند کرد:

کارمزد کارگزاران:۴ در هزار(۴/۰ درصد) ارزش معاملات تا سقف ۱۰۰ میلیون ریال که توسط هم فروشنده و هم خریدار پرداخت می‌شود.

کارمزد بورس:۸ در ده هزار(۰۸/۰ درصد) ارزش معامله تا سقف ۲۰۰ میلیون ریال که ۶۰ درصد توسط فروشنده و ۴۰ درصد توسط خریدار پرداخت می‌شود.

کارمزد حق نظارت سازمان:۸ در ده هزار (۰۸/۰ درصد) ارزش معامله تا سقف ۲۰۰ میلیون ریال که ۶۰ درصد توسط فروشنده و ۴۰ درصد توسط خریدار پرداخت می‌شود.

کارمزد شرکت سپرده‌گذاری (کارمزد تسویه):۵/۲ در ده هزار (۰۲۵/۰ درصد) ارزش معامله تا سقف ۲۰۰ میلیون ریال که ۶۰ درصد توسط فروشنده و ۴۰ درصد توسط خریدار پرداخت می‌شود.

کارمزد شرکت فناوری: ۳ در ده هزار (۰۳/۰درصد) ارزش معامله تا سقف ۲۰۰ میلیون ریال که ۶۰ درصد توسط فروشنده و ۴۰ درصد توسط خریدار پرداخت می‌شود.

مالیات نقل و انتقال:۵ در هزار (۵/۰ درصد) ارزش معامله که توسط فروشنده پرداخت خواهد شد. غیر از مالیات یاد شده سهامداران مالیات دیگری نخواهند پرداخت.

کل کارمزد پرداختی توسط خریدار = ۸۶/۴ در هزار (۴۸۶/۰ درصد) ارزش معامله کل کارمزد پرداختی توسط فروشنده = ۲۹/۵ در هزار ارزش معامله(۵۲۹/۰ درصد) به عبارت دیگر: کارمزدی که خریدار باید به حساب شرکت کارگزاری واریز نماید برابر است با

مبلغ پرداختی به حساب شرکت کارگزاری در قبال خرید= ۱٫۰۰۴۸۶ *ارزش خرید

کارمزدی که شرکت کارگزاری به حساب فروشنده، از محل فروش سهام پرداخت خواهد کردبرابر است با

مبلغ پرداختی به مشتری پس از کسر کارمزد و مالیات = ۰٫۹۸۹۷۱ * ارزش فروش

۲- کارمزد معاملات آتی

کارمزد کارگزاران:۴ در هزار (۴/۰ درصد) ارزش معاملات تا سقف ۱۰۰ میلیون ریال که توسط هم فروشنده و هم خریدار پرداخت می‌شود.

کارمزد بورس:چهل و هشت در صد هزار (۰۴۸/۰ درصد) ارزش قرارداد توسط فروشنده و سی و دو در صد هزار (۰۳۲/۰ درصد) ارزش قرارداد توسط خریدار

کارمزد سپرده گذاری:چهل و هشت در صد هزار (۰۴۸/۰ درصد) ارزش قرارداد توسط فروشنده و سی و دو در صد هزار (۰۳۲/۰ درصد) ارزش قرارداد توسط خریدار

کارمزد تسویه و تحویل (سپرده گذاری):پنج در هزار ارزش قراداد بر حسب قیمت تسویه آخرین روز معاملاتی