نوروز به رنگ سیاست

استفاده از فرصت ها و ظرفیت ها برای تزریق تحلیل های سیاسی در آن نیز از جمله سنت های مطبوعاتی و سیاسی در ایران می باشد. از این رو شاید بتوان رسانه ها و مطبوعات را فعالین این عرصه دانست؛ مطبوعات بعد از یک سال کار طولانی در ایام نوروز به ظاهر از تدارک روزنامه برای هر روز برکنار هستند و اندکی استراحت می کنند. اما با تهیه و تدارک ویژه نامه های نوروزی تلاش می کنند حضور خود را تداوم بخشند و همچنان پای ثابت خانواده های ایرانی باشند. تقریبا این اقدام تبدیل به سنتی همه ساله شده و مطبوعات و نشریات جاری کشور برای ایام نوورز ویزه نامه می دهند تا هم از فرصت و ظرفیت عید استفاده کنند و هم حرف ها و ایده ها و اندیشه های خود را در قالب مقاله، تحلیل، گفتگو، نقد و بررسی و ... ارائه کنند.

در این نوشتار و شماره ی بعدی تلاش شده تا ویژه نامه های نوروزی منتشر شده در نوروز 1392 را از دریچه ی سیاست مروری داشته باشیم و نقطه نظرات و دیدگاه های آنان را مورد بررسی قرار دهیم. بدیهی است که رعایت اختصار و تلاش برای رساندن حداکثر پیام در حداقل عبارات لازمه ی این مرور است.

1. هفته نامه ی پنجره؛ خسته نباشید آقای رئیس

هفته نامه ی پنجره با محور قرار دادن «محمود احمدی نژاد» به عنوان چهره ی سیاست سال تلاش کرد تا جریان های گذشته و احتمالی آینده ی سیاست ایران را متناسب با این شخصیت تحلیل کند. پنجره را می توان پرو پیمان ترین نشریه حول و حوش شخصیت محمود احمدی نژاد دانست.

هر چند این نشریه پرونده های متعدد و مختلف در مورد اوضاع و تحولات جاری عرصه ی سیاست کشور داشت اما محوری ترین پرونده ی این ویژنامه، در مورد محمود احمدی نژاد بود. همچنین پنجره مروری نیز بر عرصه های مختلف ادبیات، سیاست خارجی، سینما، اندیشه، ورزش، بیداری اسلامی، سیاست داخلی و ... داشت.

اما چند تیتر در بین پرونده های سیاسی این نشریه برجسته بود. مطلبی تحت عنوان «امان از چشم بد» تلاش کرد تا دوباره آنچه را که در مورد برادران لاریجانی در طول سال 1391 علیه این برادارن منتشر شده بود را مرور کند. ظاهرا تمامی برادران این خاندان در سال گذشته به یک عنوان مورد بازخواست رسانه ها قرار گرفته بودند.

همچنین از جمله مطالبی که در ویژه نامه ی نامه نوروزی پنجره قابلیت بحث و بررسی بیشتر دارد مطلبی از علی دارابی نویسنده ی کتاب جریان شناسی سیاسی در ایران بود که نویسنده در این مطلب تلاش کرد تا جریان های سیاسی و آرایش احتمالی آنان را در انتخابات ریاست جمهوری سال 1392 بررسی و رصد کند. نقد و بررسی آن فرصت و مجال دیگر می طلبد.

بررسی و گفتگو با کاندیداهای ریاست جمهوری و چهره های سیاسی منتسب به جریان های سیاسی فعال در عرصه ی انتخابات ریاست جمهوری سال 92 نیز از جمله مطالب موجود در نشریه ی پنجره بود. مصاحبه و گفتگو با حداد عادل، محسن رضائی، محمدرضا باهنر، صادق زیباکلام، حسین فدایی، محمدجواد حق شناس، مرتضی نبوی، محمد حسین صفار هرندی، حجت الاسلام زارع فومنی، محمد سلیمانی، در این پرونده موضوع اصلی انتخابات ریاست جمهوری در خرداد 92 و آرایش سیاسی جریان های سیاسی بود. به گونه ای که تلاش کرد تا همه ی اضلاع و جریان های سیاسی را در گفت و گو های خود داشته باشد.

اما داغ ترین مطلب ویژنامه ی نوروزی هفته ی نامه ی پنجره؛ در مورد چهره ی سال سیاست یعنی محمود احمدی نژاد بود.

پنجره در این پرونده ی حجیم در مورد تغییر یا عدم تغییر احمدی نژاد از سال 1384 نسبت به سال 1392 و همچنین به موضوع رابطه ی دولت و روحانیت پرداخته و تلاش کرد تا این رابطه را آسیب شناسی کنید.

موضوع دیگر آن است که هفته نامه ی پنجره معتقد است که احمدی نژاد سرنوشت خود را به هفت نفر گره زده است. این هفت نفر: مشائی، رحیمی، بقائی، ملک زاده، مرتضوی، جوانفکر و مرحوم کردان بود.

همچنین هفته نامه ی پنجره تلاش کرد با روزشماری از دو دولت احمدی نژاد و برجسته سازی نقاط و بازه های حساس دولت هایش این نکته را اثبات کند که احمدی نژاد سال 1384 با احمدی نژاد 92 متفاوت است.

2. روزنامه ی اعتماد؛ منتشرنشده های یک خاندان

روزنامه ی اعتماد ترجیح داد از دریچه ی خاندان هاشمی به عرصه ی سیاست بنگرد.این روزنامه با تیتر «منتشر نشده های یک خاندان» تلاش کرد تا ابعاد و زوایای کمتر شنیده شده ی خاندان هاشمی را منتشر کند. اشاره و چاپ خاطرات عفت مرعشی همسر هاشمی رفسنجانی نیز در همین راستا بوده است.

این ویژه نامه در ابتدای شماره ی خود؛ با انتشار سخنان مختلف و متعدد از مقام معظم رهبری تلاش کرد تا با اهمیت بودن انتخابات در کشور را گوشزد کند. به طور کلی روزنامه ی اعتماد سخنگوی آن دسته از اصلاح طلبان است که معتقدند باید حضوری فعال در اتخابات ریاست جمهوری یازدهم داشت.

در بخش دیدگاه این ویژه نامه مطالبی از عباس عبدی، مرتضی مبلغ، ناصر ایمانی،حجت الله جودکی، هادی خانیکی، جعفر توفیقی و ... منتشر ساخت که تلاش کرد تا دیدگاه های روزنامه نگاران و فعالین عرصه ی سیاست را نسبت به سالی که گذشت و سالی که پیش روست را تصویر سازی کند. در بین مطالب بخش دیدگاه، مطلب عباس عبدی به ظاهر بدون تیتر و پراکنده است اما در باطن معنا و مقصود خاصی را پی می گیرد.

همچنین در بخش گفتگو نیز؛ گفت و گوی ابراهیم اصغر زاده و تهمینه میلانی حول فیلم جنجالی «آرگو» جالب توجه است. ابراهیم اصغر زاده به عنوان یکی از حاضرین و فعالین واقعه ای که فیلم آرگو از روی آن ساخته شده است؛ تلاش می کند تا تهمینه ی میلانی که در عرصه ی فیلم سازی فعالیت می کند قانع کند که فیلم آرگو دارای ضعف واقعیتی می باشد. دو طرف گفتگو از دو منظر به فیلم نگاه می کنند و آن را تحلیل می کنند و در انتها نیز هیچ کدام نمی توانند طرف مقابل را قانع سازند. جالب توجه تر آنکه اصغرزاده معتقد است فیلم آنقدر ضعف واقعیتی دارد که هم جمهوری اسلامی و هم سلطنت طلبان را ناراحت می کند.

اعتماد حرف خود مبنی بر حضور فعال اصلاح طلبان در انتخابات را در گفت و گو با غلامحسین کرباسچی پی می گیرد. کرباسچی به صراحت و با دیدگاهی متفاوت با قاطبه ی اصلاح طلبان معتقد است «قهر با صندوق اصلاح طلبان اشتباه بوده و هست!» همچنین گفت و گوی اعتماد با احمد پورنجاتی به عنوان نماینده ی طیفی از اصلاح طلبانی که معتقد به حضور فعال و یا حداکثری اصلاح طلبان در عرصه ی انتخابات نیستند نیز قابل توجه است. پورنجاتی به صراحت معتقد است که حفره ای عمیق بین اصلاح طلبان و رأس حاکمیت سیاسی ایجاد شده که باید با گفتگو پر شود. البته نه گفتگویی از جنس گفت و گوی مجید انصاری و اسحاق جهانگیر بلکه بر محور قانون اساسی و بدون پیش شرط!

اما بخش سیاست ویژه نامه ی نوروزی روزنامه ی اعتماد هم مانند ویژه نامه ی نشریه پنجره با نام محمود احمدی نژاد گره خورده است. ویژه نامه ی اعتماد بخش سیاست خود را با تیتر «از این بهار تا آن بهار» شروع می کند. مطلب عظیم محمودآبادی در این بخش به رابطه ی اصول گرایان با دولت هم طیفی خود یعنی دولت محمود احمدی نژاد و به فراز و فرودهای آن می پردازد. وی معتقد است مشکل اصلی اصول گرایان با احمدی نژاد بر سر این موضوع است که احمدی نژاد حاضر نیست اصول گرایان را در قدرت شریک کند و بار خود را با کمک جریانی که اطراف خود دارد برای دولت بعدی بسته است. گفت و گوی عباس سلیمی نمین نیز در کنار مطلب قبلی قابل توج است. تیتر این گفت و گو از بخش از سخنان سلیمی نمین جدا شده است مبنی بر اینکه: فساد جریان انحرافی بیشتر اقتصادی است تا عقیدتی!

در ادامه نیز این ویژه نامه تلاش کرده تا رابطه ی دولتین و مجلسین اصول گرا را با یکدیگر مورد کندوکاو قرار دهد که نتیجه ی آن شبیه سازی با دوران اصلاحات بوده است.

موضوع مذاکره با آمریکا نیز از جمله موضوعات مورد علاقه ی اصلاح طلبان در کنار انتخابات ریاست جمهوری یازدهم و سناریونویسی برای آن است. گفت و گو با صادق خرازی مرد شماره ی دو عرصه ی سیاست خارجی دوره ی اصلاحات جالب توجه است که در آن صادق خرزای معتقد است که تغییر لحن کافی نیست بلکه باید اقدام عملی از سوی آمریکا رقم بخورد. نزدیکی دیدگاه این مرد سیات خارجی اصلاح طلب با دیدگاه مقام معظم رهبری و مقایسه ی آن با مواضع سیاسی برخی از دولتمردان دولت کنونی قابل توجه و پر معناست.

ظاهرا واکاوی زوایای تاریک تاریخ بعد از انقلاب یکی از علاقمندی روزنامه ها و رسانه های اصلاح طلب است. گفتو گوی با آیت الله موسوی بجنوردی به عنوان یکی از اعضای شورای عالی قضائی و نماینده ی امام خمینی (ره) نیر جالب توجه است. هر چند موضوع گفت و گو در مورد شورای عالی قضائی است اما عملا آنچه رخ می دهد واکاوی همراهان حضرت امام (ره) در پاریس، شهادت حاج آقا مصطفی و رحلت حاج احمد، عزل بنی صدر، اعدام های انقلابی، تشکیل وزارت اطلاعات و ... بوده است.

جانشین احمدی نژاد کیست؟ این تیتر مهمترین مطلب سیاسی در این ویژه نامه بود. نویسنده ی این مطلب اصول گرایان را به چهار دسته تقسیم می کند. و تلاش دارد تا آرایش اصول گرایان را در ترکیبی نامأنوس طبقه بندی کند که گاه در مواردی به تضاد می رسد. مانند اینکه جمعیت رهپویان انقلاب اسلامی و جبهه ی پایداری انقلاب را جزو طیف تندوران اصول گرایان می داند. در نهایت نویسنده معتقد است که برنده ی این بازی یکی از طیف ها اصولگرایان منهای محمود احمدی نژاد و یا فردی شبیه او یا فردی در زمره ی یاران او می باشد، چراکه اصول گرایان و نظام به دنبال فردی معتمد هستند. هر چند تصویری که ضمیمه ی این مطلب شده دوگانه ی ولایتی و مشائی را نشان می دهد. و نویسنده نیم نگاهی هم به جریان دولت در انتخابات دارد.

3. روزنامه ی ایران؛ روشنایی

درست در زمانی که دولت، عملکرد و برنامه های آن برای انتخابات آینده پای ثابت همه ی ویژه نامه های نوروزی شده؛ روزنامه ی ایران در ویژه نامه ی نوروز ی خود ترجیح داد در وادی عرفان و مهدویت قدم بزند و به طور کلی به موضوع دیگری بپردازد. ویزه نامه ی روزنامه ی رسمی دولت با مقالاتی نظیر: ساحت های وجود انسان، من خدا را دوست دارم، چگونگی سازش در کشمکش و دلخوری، تربیت عرفانی از منظر مصباح الهدایه کاشانی، سیمای زن در نگاه عرفانی ابن عربی، تنافی، یا دوستی عقل و شرع؟!، همچنین با مطالبی نظیر بایسته های سلوک از دیدگاه ابن عربی، هفت وادی منطق الطیر برای رسیدن به حق، سفر به مبدأ و ... تلاش کرده اوقات نوروزی مخاطبان خود را پر کند.

جالب اینکه روزنامه ی دولتی ایران که از بیت المال ارتزاق می کند به جای اطلاع رسانی در مورد دولت و عملکرد مثبت یا منفی آن در سالی که گذشت و همچنین تحلیل برنامه های دولت در سال پیش رو ترجیح می دهد با سفارش ویژه نامه هایی با موضوعات ادبیات و عرفان و انسان شناسی و ... به موسسه مرکز ملی مطالعات جهانی شدن به ابعاد عرفانی و هستی شناسی اندیشمندان حاضر در دولت بپردازد!