آداب تغذیه از منظر حضرت زهرا (س)

گروه فرهنگی ـ هبت اله شیری:  به کار گیری الگویی مناسب جهت تغذیه و توجه به فرهنگ صحیح خوردن یکی از سرفصلهای سبک زندگی است که رعایت آن می تواند تضمین کننده سلامت جسم و روح باشد.



بولتن نیوز ، تفاوت نوع  نگاه‌ها به تغذيه منجر به بروز سبك زندگي‌هاي گوناگون تغذیه ای مي‌شود، در اندیشه دینی وقتی از تغذیه در سبک زندگی سخن گفته می شود، همچنانکه از آنکه به ابعاد بهداشتی و سلامتی جسم پرداخته می شود،  به  مسائل روحی تغذیه نیز اهتمام می شود.

منابع دینی ما سرشار از متونی است که از سیره و گفتار معصومین (ع) در مورد تغذیه و آداب آن به جای مانده است، خوشبختانه در چند سال اخیر و با توجه به ناکارآمدی سبک زندگی غربی در پیشبرد جریان زندگی سالم، توجه به این حوزه از منابع اسلامی رشد چشمگیری داشته است، هر چند هنوز از جایگاه اصلی خویش محروم است و این حرکتها هنوز به جریان اصلی تغذیه جامعه تبدیل نشده است اما می توان امیدوار بود با اهتمام بیشتر رسانه ها ، دستگاههای فرهنگی و هنری و نهادهای مرتبط ، حوزه سلامت و بهداشت در مسیر سبک زندگی اسلامی گامهای بزرگتری بردارد.

حضرت زهرا (س) نیز به موضوع تغذیه توجه ویژه ای داشته اند و اهمیت ابعاد روحانی و جسمانی تغذیه از سیره زندگی ایشان و نیز بیانات ارزشمندشان روشن است، در اینجا به بررسی یکی از سخنان گهربار ایشان در مورد آداب تغذیه می پردازیم:
 
در نهج الحیاه دشتی از حضرت فاطمه زهرا(س) آمده است : رعايت 12 خصوصيت در هنگام غذا خوردن لازم است كه هر مسلماني بايد آنها را بداند. چهار تا از اين خصوصيات لازم چهار تا مستحب و 4 تاي ديگر نشانه ادب و بزرگواري است.
 
اما چهار دستور العمل لازم عبارتند از:  
الف) شناخت پروردگار (به عنوان صاحب نعمت)؛
ب) رضايت دادن به نعمت الهي؛
ج) آغاز غذا خوردن با نام خداوند ـ بسم الله الرحمن الرحيم گفتن.
د) بجاي آوردن شكر و سپاس الهي در ابتدا و انتهاي خوردن غذا.
 
اما چهار دستورالعمل مستحب عبارتند از:
1. با وضو غذا خوردن؛
2. نشستن به طرف چپ؛
3. غذا خوردن در حال نشسته بر زمين؛
4. غذا خوردن با 3 انگشت (با دست غذا خوردن)؛
 
و اما چهار دستورالعمل آخر كه نشانه ادب و بزرگواري‌اند:
1. خوردن از آنچه پيش روي شماست.
2. لقمه‌ها را كوچك برداشتن.
3. غذا را خوب جويدن و نرم كردن.
4. به هنگام غذا خوردن، در چهره ديگران چشم ندوختن
 
اگر تنها به این بیان ارزشمند حضرت زهرا (س) توجه نماییم، خود نیازمند تفسیری مفصل خواهد بود تا جنبه های گوناگون آن تبیین شود ؛ حضرت زهرا (س) با توجه به ابعاد روحی و جسمی، آداب خوردن را بررسی فرموده اند و ضمن بخش بندی آن به 3 قسمت (واجب،مستحب،نشانه ادب) برای هر بخش تعاریف و مصادیقی ذکر نموده اند. در بخش واجب حضرت زهرا (س) با یادآوری بندگی در برابر خدا ، از ما می خواهند که صاحب نعمت را بشناسیم و به نعمت او رضایت دهیم، با اندکی تامل در این بخش می توان به عمق اندیشه حضرت پی برد، ایشان ضمن توجه دادن ما به پروردگار و نعمتهای او ، رضایت به نعمت را مطرح می نمایند که علاوه بر ابعاد معنوی بر سلامت روح نیز بسیار موثر است، رضایتمندی از نعمتهای پروردگار می تواند ما را در نیل به آرامش به ویژه در حین تغذیه ( که این روزها پزشکان بسیار بر آن تاکید می کنند) و دور ماندن از بسیاری از بیماریها یاری رساند، ذکر نام خدا در ابتدا و انتهای خوردن نیز تاثیری بسزا در کسب آرامش جسم و روح دارد و تاثیرات شگرف دیگر ذکر نام خدا  که در کتابها و مقالات متعدد نمونه های آن آمده است.

حضرت زهرا (س) سپس به سراغ دسته دوم می رود و 4 دستور مستحب را بیان می کند که  با پژوهش در هر کدام به نتایج بیشمار رعایت هر یک می توان پی برد که متاسفانه سبک تغذیه امروزی ما از آنها دور شده است و بسیاری از بیماریها و دردهای امروزین بشر نتیجه عدم رعایت این دستورها است.

در آخر حضرت زهرا (س) به سراغ رعایت آداب معاشرت حین خوردن می روند و با شمردن نمونه هایی از نشانه های ادب و بزرگواری ما را در به سبک زندگی فاطمی در تغذیه نزدیک تر می سازند، رعایت دستورهای این بخش هنگام خوردن همچنانکه آداب معاشرت و ادب ما را می رساند به تغذیه مناسب نیز یاری می رساند.

حدیث ارزشمند فوق تنها یکی از سخنان گهربار حضرت زهرا (س) در  بخش تغذیه و آداب خوردن سبک زندگی فاطمی است و با مطالعه می توان به دیگر آموزه های این سبک دست یافت ، سبکی که  به عنوان الگویی مناسب در زندگی ما می تواند جاری باشد و با در بر داشتن شئون مختلف زندگی ما را به سعادت دنیا و آخرت برساند.