چرا باید این خط لوله به چین برسد؟/نقش گاز ایران در بهبود محیط زیست جهانی

گروه انرژی -  ارسلان ظاهری بیرگانی* :

1- پدیده جهانی Global warming یا همان «گرم شدن كره زمين» چند سالی است که ذهن و فکر سران جهان، دوست داران محیط زیست و ساکنان کره زمین را به خود مشغول کرده است.

گرم شدن کره زمین در نتیجه ی انتشار فزاینده دی اکسید کربن(CO₂) و دیگر گازهای گرمایشی در اتمسفر و در پی استفاده بیش از حد سوخت های فسیلی بویژه ذغال سنگ و از بین بردن درختان جنگل هاست.

سهم انواع سوخت در تولید برق جهان- ذغال سنگ دارای بیشترین سهم است.

2- تعدادي ازكشورهاي بزرگ صنعتي، از نيمه دوم دهه 1970 و بعد از اولين شوك نفتي تاكنون، به منظور مهار رشد تقاضاي جهاني نفت و مقابله با تداوم صعود قيمت هاي نفت، سهم ذغال سنگ را در سبد انرژي بخصوص در بخش توليد برق افزايش داده اند. در نتيجه به تدريج مصرف جهاني ذغال سنگ بخصوص در بخش توليد نيرو افزايش يافتهاست، بطوريكه در حال حاضر دو سوم، برق در جهان با استفاده از سوخت ذغال سنگ تولید و از این بابت بیش از 4 گیگا تن CO₂ در سال متصاعد می شود. (1)

مصرف ذغال سنگ در مناطق مختلف جهان و پیش بینی آن تا سال 2030-بیشترین سهم مربوط به چین، هند و آمریکا

کشورهائی که بیشترین سهم را در انتشار گاز دی اکسید کربن دارند.

3- در نتيجه استفاده فزاينده از ذغال سنگ در سبد انرژي جهاني، ميزان گازهاي گلخانه اي که بصورت طبيعي براي ميليون ها سال همواره در محدوده لازم براي حفظ گستره مطلوب گرماي كره زمين تثبيت مي شد، طي دو دهه اخير به مقدار قابل ملاحظه اي افزايش يافته و باعث پديده گرمايش و بروز مشكلات خارق العاده و غير قابل برگشت زيست محيطي كره زمين شده است.(2)

در این میان آمریکا، اتحادیه اروپا، چین و هند سهم بسزائی در افزایش تولید دی اکسید کربن و به دنبال آن افزایش گرمایش زمین شده اند.

عواقب گرم شدن كره زمين

الف) یخچال های طبیعی که می توانند منابع آب آشامیدنی برای صدها میلیون انسان باشند، در حال ذوب و ناپدید شدن هستند. حشراتی که برای بقا، به محیط گرم نیاز دارند، با سرعت در گوشه و کنار دنیا پراکنده شده و با خودشان، انواع و اقسام بیماری ها را به ارمغان می آوردند.

تصوير هاي ماهواره اي يخ هاي قطب شمال كه به ترتيب در سال هاي 1980 و درسال 2003 گرفته شده ، گوياي ميزان بسيار نگران كننده تأثير گذاري سياست گذاري مصرف انرژي دو دهه اخير در اكولوژي(Ecology) كره زمين مي باشد و نشان مي دهد كه در اين مدت بالغ بر 6/1ميليون كيلومتر مربع از سطح يخ هاي قطب شمال كاملاً آب شده و مضافاً ضخامت يخ هاي باقيمانده نيز كاهش يافته است.

تصاویر ماهواره اي يخ هاي قطب شمال به ترتيب در سال هاي 1980 و 2003 حاکی از ذوب شدن یخ های قطب شمال

ب) بروز مشكلات زيست محيطي و افزايش حوادث و بلاياي طبيعي مانند طوفان ها و گردباد ها ، آتش سوزي هاي شديد در جنگل ها، جزر و مد و حركت افقي آب دريا، سيل، قحطي و خشكسالى، هجوم حشرات و غيره است. كه در چند دهه گذشته افزايش چشم گيري داشته است.

نمودار افزایش و ترکیب فجایع و بلایای طبیعی در سال های 1950 تا 2001

ج) اثرات گرمايش زمين در آسیای جنوب غربی به صورت خشكسالي و افزايش قابل توجه ميزان آلودگي هوا بر اثر طوفان هاي خاكي و خشک شدن تالاب ها و دریاچه ها در سال های اخیر مشهود است. توفان عظيم ذرات گرد و غبار از اواسط ماه مي 2009 از صحراي آفريقا آغاز شد و در اوايل ماه جولاي به عراق و پس از آن به ايران رسيد.

لزوم جایگزینی گاز طبیعی به جای ذغال سنگ

4- مجامع علمي جهاندر طول دو دهه اخير، کراراً نسبت به خطرات جبران ناپذيرافزايش گرمايش كره زمين و ضرورت جايگزيني ذغال سنگ با گاز طبيعي هشدار داده اند . نهايتاً متعاقب اجلاس و پروتكل كيوتو و بخصوص بعد از بروز طوفان هاي اخير توجه جامعه جهاني نسبت به اهميت و ضرورت پردازش به مسائل زيست محيطي كره زمين و از جمله جايگزيني ذغال سنگ با گاز طبيعي بصورت جدي تر جلب گرديده است .

نقش ایران در تامین گاز طبیعی جهان

طبق جدید ترین آمار، ایران با داشتن بیش از 35000 میلیارد متر مکعب ذخایر گازی قابل استحصال، رتبه دوم دنیا را در اختیار دارد.

ایران دارنده دومین ذخایر گازی اثبات شده جهان – 2011

در کشور ما روزانه نزدیک به 600 میلیون مترمکعب گاز تولید می‌شود که 500 میلیون مترمکعب گاز به مصرف صنایع و منازل مسکونی مي‌رسد و نزدیک به 100 میلیون متر مکعب نیز به داخل چاه‌های گاز تزریق می‌شود. در نتيجه اين رشد چشمگير اكنون ايران بعد از روسيه و امريكا و كانادا چهارمين توليد كننده گاز و بعد از امريكا و روسيه سومين مصرف كننده بزرگ گاز طبيعي در جهان مي باشد .البته در 3 سال آینده با افتتاح فازهای باقیمانده میدان گازی پارس جنوبی تولید گاز ایران سه برابر مقدار فعلی خواهد شد.

اهمیت خط لوله صلح از این منظر

بر مبنای آنچه گفته شد، نقش جمهوري اسلامي ايران كه بعد از روسيه (که بخش اعظمی از گاز تولیدی خود را در کشور خود مصرف می کند)، بالاترين سهم ذخيره گاز طبيعي در جهان را دارا مي باشد، در تأمين افزايش تقاضاي جهاني براي گاز طبيعي بسيار مهم و تعيين كننده مي باشد. بویژه زمانی که ایران بتواند بعد از انتقال گاز به کشور پاکستان، کشورهای هند و چین که خود به تنهائی سهم بسیار بالائی در تولید گازهای گلخانه ای (بر اثر مصرف فزاینده ذغال سنگ) دارند را نیز از این سوخت پاک بهره مند سازد. آنچه مسلم است اتحادیه اروپا که امروز بخش اعظمی از اترژی خود را از ذغال سنگ تامین می کند، نیز برای جایگزینی آن با گاز طبیعی، در سال های آینده دست به دامان ایران خواهد شد. گاز ایران سوختی که نه تنها سازگارتر است با محیط زیست، بلکه از لحاظ هزینه و قیمت باعث صرفه جوئی 40 درصدی برای کشورهای مذکورخواهد شد.

لذا ایران امروز یک نقش بسیار مهم در تامین امنیت انرژی جهان و به نوعی نقش جدی در رشد و توسعه غول های اقتصادی منطقه دارد.نقشی که علی رغم همه فشارها و تهدید های آمریکا و متحدانش، برای کشورهائی همچون پاکستان، هند و چین کاملاً روشن است و لذا در مقابل زیاده خواهی ها و تهدیدآمریکا به تحریم های احتمالی ایستادگی کرده و خواهند کرد.

کارشناس مهندسی نفت-دانشجوی کارشناسی ارشد اقتصاد انرژی

پی نوشت ها:

1) گرمایش کره زمین وسبدانرژی-منصوردفتریان

2) درمرحله استخراج، درمعــادن ذغال سنگ،مقادير قابل ملاحظه گازمتان به هوا متصاعدمي شود . ميزان آزادشدن گاز متان با توسعه استخراج معادن ذغال سنگ،درعمق هاي بيشتر،به ترتيب افزايش مي يابد . لازم به ذکراست که پتانسيل ايجــادگرمايش ( Global Warming Potential - GWP ) گــازمتان 24 برابربيشتر ازپتانسيــل ايجـــادگرمايش ( GWP ) گاز CO2مي باشد. مضافاً ميزان اکسيدهاي نيتروژن توليدي درنيروگاه هاي باسوخت ذغال سنگ بالغ بر 5 برابر ميزان اکسيدهاي نيتروژن توليدي درنيروگاه هاي با سوخت گازطبيعي مي باشد. قابل ذکرمي باشدکه پتانسيل ايجادگرمايش ( GWP ) اکسيدهاي نيتروژن حدود 320 برابر بيشتر از پتانسيل ايجاد گرمايش ( GWP ) گازCO2مي باشد.