سنگ ها را بسته و سگ ها را بازکرده ایم دولت باز هم توصیه اخلاقی می کند

باید دلال ها و مفت خورها حذف شوند

دکتر محمد اسماعیل نیا، نایب رئیس کمیسیون کشاورزی مجلس شورای اسلامی در برنامه ثریا با موضوع مشکلات بخش کشاورزی گفت: اساسا اگر بخواهیم هم به لحاظ کمی و هم به لحاظ کیفی، به امنیت غذایی برسیم لازمه­اش این است که تولید کشاورزی اقتصادی شود که این مستلزم آن است که بهره وری کشاورزی ارتقاء پیدا کند، کشاورزی را درک کنیم، مدیریت شایسته داشته باشیم و جریان نقدینگی در این حوزه را درست مدیریت کرده و به کشاورزی نقدینگی لازم را برسانیم. حالا می توانیم به کشاورز بگوییم که چگونه تولید کند و الگوی کشت را رعایت کند.

اسماعیل نیا همچنین تاکید کرد: در حوزه مصرف که اعم از صادرات و مصرف داخل است نیز باید مدیریت جدی صورت گیرد. کشاورز وقتی به کارش ادامه می دهد که درآمد پایدار داشته باشد و دلالان و مفت خورها که باعث کاهش درآمد و سود کشاورز می شوند حذف شوند. این واسطه های غیرضروری قابل حذف هستند و زیرساخت آن نیز وجود دارد و کافی است اجرایی شود. انگوری که در خراسان رضوی کیلویی 500 تومان فروخته می شود در شمال تهران 8000 هزار تومان به فروش می رسد و در بازار میوه و تره بار شهرداری 2000 تا 2500 تومان است این یعنی اینکه قیمت این کالا 16 برابر شده است این رقم سود را چه کسی می خورد؟!

باید توزیع سود در کشاورزی منطقی شود

وی ادامه داد: اگر بخواهیم به داد کشاورز برسیم باید این توزیع سود منطقی شود. تعاونی های روستایی که ایجاد شده است باید برای فروش محصولات و تامین نهاده ها به کمک کشاورز بیاید. این تعاونی­ها حدود 5000 نیروی انسانی و 2.5 میلیون تن انبار دارند اما می بینیم ورشکسته و بی حال هستند و لازم است که به شدت اینها دگرگون شوند.

دلالی نظام ارباب رعیتی مدرن است

مهندس روح ا... ایزدخواه، کارشناس توسعه منطقه ای میهمان دیگر برنامه ثریا بود که در باب نقش دلالی در کشاورزی ایران گفت: نظام دلالی یک نظام ارباب رعیتی نوین است که در دو دهه اخیر از آن غفلت شده است. این مشکل یک سرطان ساختاری است. بنده با گروه ها و طبقات مختلف کشاورزان ارتباط داشته و صحبت کرده ام و به طور قاطع می­توانم بگویم در طی این سال ها چیزی نشنیدم جز دلالی! کشاورزی با سواد در جنوب کرمان که خود محصولش را برای فروش می آورد می گوید که بی قاعده ترین بازار میوه و تره بار جهان بازار میوه و تره بار تهران است چرا که اگر صبح برسیم محصول را به یک قیمت می خرند و اگر ظهر برسیم به قیمتی دیگر و با هم تبانی می کنند اگر بخواهند از ما می­خرند و اگر نخواهند نمی خرند!

ایزدخواه ادامه داد: وقتی کامیون دار و دلال ها و واسطه ها تبانی می کنند که محصول یک عده از کشاورزان را نخرند دولت باید با آنها برخورد کند اما دولت با کشاورز برخورد می کند چرا که به نظام بازار احترام نگذاشته و جنجال راه انداخته است! دلالی به بی سوادی کشاورز ربطی ندارد که مسئولان آنرا دستاویز قرار می دهند و برخی نیز اقلیم نامناسب کشورمان برای کشاورزی را مطرح می کنند که باز هم حرف نادرستی است.

تعاونی های روستایی پتانسیل بالقوه ای که استفاده نمی شود

در ادامه اسماعیل نیا در باب توان بالقوه تعاونی های روستایی گفت: ما بیش از 95 درصد زعفران دنیا را تولید می کنیم. همین زعفرانی که در داخل کشور 200 هزار تومان فروخته می شد در آن طرف مرز ها تا 600 هزار تومان خرید و فروش می شد این باعث شد که ما در منطقه تجار را جمع کنیم و از آنها بخواهیم که بیایند سرمایه گذاری کنند اما این کار را نکردند لذا مجبور شدیم از اتحادیه ها استفاده کنیم و 45 تن از زعفران کشاورزان را با نرخ توافقی 320 هزار تومان خریداری کردیم و این باعث شد که این کشاورزان نجات پیدا کنند این نشان می دهد که تعاونی های روستایی استعداد دارند اگر بتوانیم خوب آنها را مدیریت کنیم می توانند مفید باشند.

اگر محصولی این قدر سود دارد که چرا این سود به جیب کشاورز نرود

ایزدخواه در پاسخ به این ادعای مطرح شده در مورد تعاونی ها تاکید کرد: در بسیاری از روستاها تعاونی روستایی وجود ندارد آنهایی نیز که در گذشته وجود داشته اند عمدتا خدماتی بوده اند. مشکل آنجاست که دولت ها یاد گرفته اند که به کشاورز به روش کمیته امدادی کمک کنند. چه کسی گفته باید خرید تضمینی کنیم؟! اگر محصولی این قدر سود دارد که چرا این سود به جیب کشاورز نرود. دولت ها می خواهند فقط با پول مدیریت کنند ولی این روش مدیریت در دنیا دیگر ورشکسته شده است.

دلال نهاد دارد اما کشاورز نهاد ندارد!

این کارشناس توسعه منطقه ای با اشاره عدم وجود نهاد برای بخش تولید کشاورزی گفت: چگونه است که این دلال ها این گونه با هم هماهنگ هستند هر کدام قلمروی دارند و با هم نیز رقابت منفی نمی کنند. اینها برای خود نهاد دارند رقابت منفی را بین کشاورزان می اندازند ولی خودشان به شدت هماهنگ هستند. ما برای کمک به کشاورز نهاد لازم داریم اما این نهاد متولی تولید کجاست؟ این تعاونی ها را نیز باز هم دولت می خواهد با تصدی گری اداره کند.

وی همچنین اشاره کرد: در آلمان هر کشاورز به طور متوسط در 120 تعاونی عضو است و هر چه بخواهد تعاونی ها برایش فراهم می کنند. در کشور ما جوانان تحصیل کرده سر زمین نمی روند اما در اتحادیه و تعاونی ها می توانند کار خدماتی کنند و خدمات مورد نیاز کشاورزان را فراهم کنند.

تبانی قابل حذف است/ باید زنجیره های تولید راه بیفتد

اسماعیل نیا با ذکر تجربیات خود در حذف تبانی میان واسطه ها اشاره کرد: تبانی ها بین دلالان و یا واسطه ها صورت می­گیرد اما باید راه حلی پیدا کرد که این کار صورت نگیرد. در سال 85 در منطقه خراسان کارخانجات صنایع تبدیلی با اینکه نیازمند 1200 هزار تن نیاز گوجه فرهنگی داشتند و کشاورزان نیز 600 تا 650 هزار تن تولید داشتند با هم تبانی کردند که از کشاورزان نخرند.فف ما در این بین کشاورزان و صاحبان صنایع را آوردیم و دور یک میز نشاندیم و یک توافقنامه میان آنها امضا شد و استانداری هم مامور اجرا شد و نمایندگانی نیز برای تعیین قیمت مشخص شدند و این اختلافات به صفر رسید.

این نماینده مجلس تاکید کرد: در این کشور باید به زنجیره تولید نگاه درستی داشته باشیم وگرنه با مشکل مواجه خواهیم شد در برخی کشورها از 18 میلیون تن تولید 6 میلیون تن آن در یک زنجیره قرار دارد. باید مدیریت از تولید تا بازار به صورت یکپارچه صورت گیرد.

وی همچنین گفت: جایگاه تعاونی های روستایی لوث شده است و لذا تحصیل کرده ها برای کار در این تعاونی ها رغبت ندارند اما این ظرفیت ایجاد شده است ولی لازم است که اصلاح شود.

روستا را به عنوان یک هویت مستقل نفهمیده ایم

ایزدخواه در باب مدل مطلوب برای توانمند سازی روستا گفت: ما روستا را به عنوان یک هویت مستقل نفهمیده ایم و نهادهای مدیریت در روستا را طی 100 سال اخیر نابود کرده ایم. جهاد سازندگی خود می رفته در روستا و آنجا را تجهیز می­کرده و کار راه می انداخته و مردم را توانمند می کرده و در نهایت از کار خارج می شده است تا بقیه کار را خودشان ادامه بدهند. فردی در خراسان به صورت جهادی رفته و در 160 روستا باشگاه کشاورزان جوان راه انداخته است و لذا می باید این نهادها را به رسمیت شناخت و کارها را به آنها سپرد.

بالاخره مشخص شود که وزارت جهاد کشاورزی در حوزه کشاورزی چه کاره است؟!

میهمان دیگر برنامه دکتر طهماسبی، معاون بازرسی کشاورزی سازمان بازرسی کل کشور بود که در باب مشکلات کشاورزی کشور گفت: مشکل اساس در کشاورزی این جاست که با وجود روشن بودن مشکل و راه حل این راهکارها تبدیل به قانون اجرایی نشده است و لذا لازم است که تبدیل به قانون شود. یعنی باید بالاخره مشخص شود که وزارت جهاد کشاورزی در حوزه کشاورزی چه کاره است؟! بخش تولید کشاورزی در زنجیره کشاورزی باید نقش تعیین کننده داشته باشد، کشاورز باید در تعیین قیمت و تنظیم بازار نقش تعیین کننده داشته باشد. الان یک نظام ارباب- رعیتی را در مدیریت اعمال کرده ایم اما باید کارها به خود مردم کشاورز داده شود، باید مشاوره، هدایت و برنامه ریزی را به دست خودشان بدهیم. الان دلال ها نهاد دارند و خودشان مدیریت می کنند و موفق نیز هستند.

معاون سازمان بازرسی در تشریح اهمال های صورت گرفته از سوی مسئولین گفت: سازمان تعاون روستایی تازه می گوید که یکی دو سال است که به این نتیجه رسیده است که در بازار نیز باید نقش آفرینی کند و بازار مصرف را نیز باید مدیریت کند. باید مدیریت را بدهیم به دست خود کشاورزان تا مدیریت کنند متاسفانه در سال های اخیر با مدیریت ضعیفی که داشتیم بخش تولید کشاورزی در یک حالت بحرانی قرار گرفته است که اگر با سرعت و شدت کاری صورت نگیرد باید نگران امنیت غذایی کشور در سال های نه چندان دور باشیم.

بخش خصوصی یعنی نهادهای مردمی

ایزدخواه، کارشناس توسعه منطقه ای نیز با اشاره به روش های کنونی رساندن محصول به بازار گفت: اینکه میادین میوه و تره بار را بدهیم به یک عده کشاورز راه حل اساسی نیست. مشکل را باید طوری حل کنیم که اگر کشاورز محصولش را به شهر کناری هم ببرد از دلالان در امان باشد. باید بخش خصوصی را درست تعریف کرد بخش خصوصی یعنی نهادهای مردمی. مردم منطقه باید در کارها درگیر باشند نه اینکه یک سرمایه دار را جای دیگری بیاوریم که سرمایه گذاری کند. یک بعد روستا کشاورزی است و بعد دیگر آن بعد فرهنگی است که باید فرهنگ روستا حفظ شود.

باید نهادهای توسعه ایجاد کرد که دنبال مالک شدن نباشد و کار را ایجاد کند و خودش کنار برود

این کارشناس توسعه منطقه در باب الزامات توانمند سازی کشاورزان گفت: با دولت و نهاد دولتی و کارمند دولت نمی­شود کار توسعه ای کرد. جهادِ کشاورزی با کارِ جهادی رخ می دهد. باید نهادهای توسعه ایجاد کرد که دنبال مالک شدن نباشد و کار را ایجاد کند و خودش کنار برود. دولت بیاید در حوزه ای مانند فناوری که مردم نمی توانند ورود کند کار کند. خصوصی سازی به معنای رها کردن کار توسط دولت نیست بلکه آنکه مردم را درگیر کار کنیم. کشت و صنعت های ما از گذشته دولتی بوده است ولی شرکت های سهامی زراعی مردمی بوده و توانسته اند کارهای مفیدی کنند ولی این کار تکثیر نشده است.

فرهنگ مشارکت در مردم وجود ندارد

دکتر اسماعیل نیا نیز با اشاره به چالش های مشارکت در کشاورزی گفت: فرهنگ مشارکت در مردم وجود ندارد. ما بارها از مردم خواسته ایم که با هم مشارکت کنند و شرکت بزنند ولی این کار را نکردند. باورهای مردمی غلط است ما در بحث های یکپارچه سازی اراضی بسیار تلاش کردیم اما نشد. ظلم بزرگی که صورت گرفت این بود که یک نهاد خودجوش ماند جهاد نابود شد. در یکپارچه سازی مردم راضی نمی شوند که مالکیت را واگذار کنند.

ایزدخواه در باب نقش جهادسازندگی در احیای اراضی در ابتدای انقلاب گفت: در دوره ای که جهادسازندگی در روستا فعال بود فرهنگ طوری شده بود که مردم خودشان درخواست داشتند که جهاد بیاید که زمین هایشان را یکپارچه کنند اما جهاد فرصت و وقت نداشت. جهاد که از بین رفت مردم هم کنار نشستند و نا امید شدند.

سنگ ها را بسته و سگ ها را بازکرده ایم دولت باز هم توصیه اخلاقی می کند

وی ادامه داد: جهاد را وزارتخانه کردند و ناکارآمد شد آن وقت دولت می رود و می خواهد با توجیه اخلاقی کار را درست کند سنگ ها را بسته و سگ ها را بازکرده ایم باز توصیه اخلاقی می کنیم.

وی همچنین در باب نقش گروه های مردمی و جهادی در احیای اراضی اشاره کرد: از نظر زمین 18 میلیون هکتار زمین آبی و دیم داریم و به همین اندازه زمین قابل کشت داریم ولی کشت نمی شود. در خوزستان قابلیت کشت سه بار در سال وجود دارد و آب فراوان و خورشید که 2.5 برابر هلند گرما دارد وجود دارد. رهبری در بازدیدی که از خوزستان داشتند گفتند که چرا از این استفاده نمی شود. طرحی برای یکپارچه سازی در خوزستان را دولت کلید زد اما با چندین بار تلاش به جایی نرسید اما یک گروه از جهادگران قدیمی آمدند و 5 سال زمان گذاشتند و کار کردند و احیای اراضی را انجام دادند.

احیای اراضی فقط یک بحث اجرایی نیست باید نظام بهره برداری جمعی نیز ایجاد شود

ایزدخواه همچنین تاکید کرد: زمین یک بخش فیزیکی است و بخش اصلی بخش اجتماعی است. یعنی کشاورزی روی این بستر اجتماعی سوار می شود. احیای اراضی فقط یک بحث اجرایی نیست باید نظام بهره برداری جمعی نیز ایجاد شود این اختیار باید به یک نهاد مردمی و جهادی داده شود.

با روش دولتی و پول دولتی نمی توان کشاورزی را توسعه داد

یک دلیل اینکه این تلاش ها در احیای اراضی جواب نداده این است که می خواستیم با روش دولتی و با بودجه دولتی این کار را انجام دهیم. این کار بسیار هزینه بر است و با پول دولتی نمی شود این کار را کرد باید اجازه بدهیم سرمایه گذار بیاید و یک درصدی بگیرد و مردم نیز زمین خودشان را در اختیار بگذارد. سالانه 300 اردوی جهادی به مناطق محروم و روستا ها که کار بزرگی است اما چرا دولت از اینها کاری نمی خواهد از این توان بزرگ استفاده کند.