در «هفت» دیشب چه گذشت؟

به گزارش بولتن نیوز، در این مقاله نیز قصد چنین کاری را نداریم و تنها با ذکر ضرورت و اهمیت تحلیل کیفی برنامۀ هفت و این­که در اولین فرصت، این وعده را تحقق خواهیم بخشید، در ادامه گزارشی از آنچه در هفتِ این هفته گذشت، تقدیم می­نمایم.

پس از هفت

برنامۀ هفت دیشب (۱۹/۱۲/۹۱) با گشودن بحث خانۀ سینما _ موضوعی که در طول هفتۀ گذشته اخباری دربارۀ آن بر روی تلکس­های خبری مخابره شد _ توسط منوچهر گبرلو آغاز شد و گبرلو در خصوص رسمیت یافتن اساس­نامۀ خانۀ سینما مطالبی را قرائت نموده و از این اتفاق خوشایند اظهار خوشحالی کرد.

در هفتۀ اخیر علی­رغم امضای این اساس­نامه که بنا به گفتۀ فرهاد توحیدی نویسنده و منتقد سینما و تلویزیون کشور توسط گروه ۷نفره صورت گرفته و جمال شورجه نیز به عنوان اولین نفر این گروه، آن را امضاء نموده، بحث اضافه کردن نام «جمهوری اسلامی» را به عنوان «خانۀ سینمای ایران» توسط شورجه مطرح و به حواشی این اقدام دامن زده و با مخالفت برخی دیگر از اعضای این گروه مواجه شد که این اقدام و طرح یک چنین مسئله­ای را غیر تخصصی و غیر اصولی دانستند.

سؤال پیامکی برنامۀ هفت دیشب به رأی‌گیری از مردم و مخاطبان برنامه برای برگزیدن بهترین اثر از میان ۵فیلم پر فروش سال۹۱به شرح زیر اختصاص داشت:

از بین فیلم‌های پرفروش سال ۹۱کدامیک را می­پسندید؟

1- کلاه قرمزی و بچه ننه

2- قلّاده­های طلا

3- خوابم می­یاد

4- من مادر هستم

5- گشت ارشاد

در ادامۀ برنامۀ هفت بنا بر روال همیشگی برنامه «آمار فروش» فیلم­های اکرانی بر روی آنتن رفت که فیلم­های «دزدان خیابان جردن»، «پذیرایی ساده» و «پلۀ آخر» به ترتیب، سه فیلم اوّل لیست پرُفروش­ها را تشکیل می­دادند.

سپس نوبت به پخش گزارشی کوتاه دربارۀ «دکتر هوشنگ کاووسی» منتقد پیشکسوت و قدیمی سینما و ابدا کننده واژۀ «فیلم فارسی» _که در فرهنگ اصطلاحات سینمایی ایران به خوبی جا افتاده و در نشریات و کتب سینمایی و نیز در سایر مباحث مربوط به سینمای ایران، از آن برای اشاره و ارجاع به گروه کثیر و کلیشۀ غالب فیلم­های قبل از انقلاب (و البته گاهی در منظوری خاص در مورد برخی فیلم­های پس از انقلاب) استفاده می­شود_ که متأسفانه در حال حاضر در بیمارستان کیان تهران بستری هستند و بنا به گفتۀ همسر ایشان چندان امیدی به برگشت سلامتی این استاد بزرگ و محترم سینمای کشورمان نمی­رود.

بنا به گفتۀ منوچهر گبرلو مجری -کارشناس برنامۀ هفت پس از برگزاری نخستين همایش «هاليووديسم و سينما» که با حضور مهمانان خارجي و داخلي و در حاشیۀ جشنوارۀ فجر اخیر در کمتر از یک ماه پیش برگزار شده بود این­بار همایشی با موضوعی مشابه با عنوان «شعبدۀ هالیوود» در سینما فلسطین برگزار خواهد شد.

همچنین به مناسبت سالگرد «رسول ملاقلی پور» در هفتۀ گذشته صحنه­هایی از پشت صحنۀ آثار سینمایی و زندگی شخصی این کارگردان دوست­داشتنی، توانمند و طناز سینمای کشور که در طول فعالیت هنری­اش آثار ارزشمندی همچون سفر به چزابه (۱۳۷۴)، نسل سوخته (۱۳۷۸) و قارچ سمّی(۱۳۸۰) را کارگردانی کرد.

ملّاقلی­پور که از سال ۱۳۶۲ با ساخت فیلم نینوا در ژانر سینمای دفاع مقدس، فیلم­سازی­اش را آغاز کرد با ساخت ۱۵ اثر سینمایی، آثار ارزشمندی به سینما دوستان ایرانی تقدیم نمود. رسول ملّاقلی­پور پس از ساختن فیلم سینمایی میم ­مثلِ مادر(۱۳۸۵) هنگامی که برای بازدید از لوکیشن فیلم بعدی­اش که آن نیز همچون اکثر آثارش به مقولهٔ جنگ تحمیلی می‌پرداخت به عراق رفته بود، در ۱۶اسفند ۱۳۸۵بر اثر سکتهٔ قلبی، دار فانی را وداع گفت و آخرین ساختهٔ خود را نیمه‌تمام گذاشت.

در حاشیۀ این تسلیت از سوی منوچهر گبرلو و برنامۀ هفت، به مناسبت برگزاری مراسم چهلم مسعود بهنام صدا بردار پیشکسوت در فرهنگسرای بهمن نیز عرض تسلیت شد. روحشان شاد.

و اما اولین مهمان دیشب برنامۀ هفت، علیرضا زرّین دست فیلم­بردار کهنه­کار سینمای کشورمان بود که از طریق خط تلفن، در خصوص انصرافش از پروژۀ لاله و متعاقباً شکایت عوامل تولید و تهیه­کنندۀ این پروژه از وی توضیحاتی داد. گویا درخواست افزایش بیست­وپنج درصدی دستمزد از سوی زرّین دست که با مخالفت مدیران تولید پروژۀ لاله روبرو شده و بحث­ها و حواشی این درخواست، منجر به شکایت تهیه­کنندۀ پروژه از ایشان گردیده است.

بنا به اخبار سینمایی، این پروژه علی­رغم سپری شدن بیش از یک سال از مراحل پیش­تولیدش، تنها چهار ماه پیش کلید خورده و هنوز در راه ساخت این اثر سینمایی مشکلات فراوانی قرار دارد.

هفت دیشب در قسمت رویدادهای هفته، به صحبت­هایی در خصوص تولید فیلم زندگی حضرت معصومه(س) در آیندۀ نزدیک توسط بنیاد سینمایی فارابی، خبر داد.

همچنین در این قسمت از برنامۀ دیشب به صدور پروانۀ نمایش برای ۱۸فیلم سینمایی توسط وزارت فرهنگ و ارشاد جمهوری اسلامی ایران، حضور سینمای ایران در جشنواره‌های خارجی ازجمله حضور یه­حبه­قند ساختۀ رضامیرکریمی در جشنوارۀ مورسیای اسپانیا و در ادامه نمایش سه فیلم خیلی­دور-خیلی­نزدیک، به­همین­سادگی و یه­حبه­قند از دیگر ساخته‌های میرکریمی در سینما تک مادرید و نیز اختتامیۀ هشتمین جشنوارۀ پویانمایی تهران در کانون پرورش فکری کودکان و نوجوانان در تاریخ هفدهم اسفندماه (پریروز) اشاره شد.

اما یکی از بخش‌های اصلی و محبوب برنامۀ دیشب هفت یعنی "نقد فیلم" به بررسی و تحلیل تخصصی فیلم موفق پلۀ آخر اختصاص داشت.

پلۀ آخر ساختۀ علی مصفا؛ متولّد ۱۳۴۵و فارغ­التحصیل مهندسی عمران از دانشگاه تهران و همچنین بازیگر، نویسنده و کارگردان بااستعداد و خلّاق سینماست که در سال­های اخیر پس از سینمایی سیمای زنی در دوردست(۱۳۸۲) و پروژۀ ناموفق و نیمه­تمام دختر گل سرخ(۱۳۸۵) که در همان آغاز مرحلۀ تولید به دلیل کمبود بودجه و عدم حمایت مالی از آن متوقف شده بود، دومین اثر سینمایی مصفاست که بر روی پردۀ نقره­ای رفته است.

به گفتۀ مصفا پس از ۷سال رایزنی ناموفق برای پیدا کردن تهیه‌کننده برای فیلم پلۀ آخر ، نهایتاً تصمیم به ساخت یک فیلم کاملاً مستقل با تهیه­کنندگی خودش گرفته و این فیلم هم­اکنون در سینماهای کشور به نمایش درآمده و با وجود آن­که سینماهای محدودی آن را نمایش می­دهند، در لیست فیلم­های پرفروش، در ردۀ دوّم قرار گرفته است.

میهمانان بخش "نقد فیلم" برنامۀ دیشب، آقایان طهماسب صلح­ جو منتقد پر سابقه مجرّب و شاهین شجری کهن منتقد جوان سینمایی بودند که هر دو به طورکلّی با فیلم مورد بحث ارتباط خوبی برقرار کرده و این فیلم را تأیید نمودند.

طهماسب صلح ­جو ضمن ابراز رضایت از تماشای فیلم و لذت بردن از آن اعلام کرد که به استقلال قصّه به عنوان قصۀ مثلاً یک اثر سینمایی قائل نیست و معتقد است قصّه از دل روایت و روایت­ها زاده می­‌شود.

از سویی دیگر شاهین شجری کهن ضمن اشاره به موج بسیار مثبتی که در اغلب مباحث دربارۀ پلۀ آخر، این فیلم را احاطه کرده به سادگی این فیلم اشاره نمود و افزود دربارۀ روایت پلۀ آخر، به اقتباسی بودن آن قائل نیست و معتقد است، پلۀ آخر در واقع روایتی است مستقل که در آن داستان­هایی مهم و بزرگ و معتبر از تاریخ ادبیات (مردگان نوشتۀ جیمز جویس و "مرگ ایوان ایلیچ" اثر تولستوی) تنها برای غنی­تر کردن اثر، در آن فراخوانده شده­اند و در پلۀ آخر با آنان بازی شده است.

در ادامۀ بحث، صلح­ جو با اشاره به برخی آثار سهراب شهید ثالث، همسایگی مرگ و زندگی را پیام اصلی پلۀ آخر به عنوان حکمتی عمیق و عارفانه دانست.

بعد از گزارشی کوتاه از اکران این فیلم و مصاحبه با تعدادی از تماشاگران آن که نمایشگر استقبال نسبتاً خوب تماشاگران سینما از پلۀ آخر بود، نقد و بررسی و تحلیل پلۀ آخر با موضوع ساختار این فیلم با اظهارنظر شجری کهن و اشارۀ ایشان دربارۀ مورد قبول واقع­شدن این فیلم هم از سوی منتقدان و هم از سوی غالب مخاطبان، پی گرفته شد و وی ساختار این فیلم را نیز قابل‌قبول و پذیرفته‌شده دانست.

در پایان بحث نقد و بررسی پلۀ آخر ،صلح­ جو دربارۀ دو شخصیت اصلی زن و مرد داستان که هردو علاقمند به هنر و اهل فرهنگ­اند، با این تفاوت که زن بازیگر سینماست و به دنیا و هنر مدرن تعلق خاطر داشته و در دیگر سو شخصیت مرد پلۀ آخر معماری است علاقمند به سنت و هنر سنتی که این گرایش در علاقۀ او به تصانیف قدیمی و نیز بافت معماری سنتی نمایان است، دیدگاهش دربارۀ پلۀ آخر را تشریح نمود.

در مجموع شاید تنها اختلاف نظر دو منتقد برنامه در خصوص چگونگی اقتباس در روایت پلۀ آخر بود که صلح­جو برخلاف شجری کهن که به اقتباس در این اثر لااقل به شکل کلاسیکش معتقد نبود، قائل و پلۀ آخر را اثری اقتباسی و البته موفق در این راه دانست.

بخش بعدی هفت با عنوان گزارش تولید به اجمال به گزارش تولید آثاری چون اصلاً جور در نمی‌آید با بازی کامبیز دیرباز و به کارگردانی مهیار عبدالملکی، ناتمام ماندن معدودی از صحنه­های پروژۀ محمد(ص) اثر مجید مجیدی، فیلم سینمایی دزدان خلیج عدن که به علّت پیدا نکردن سرمایه‌گذار، آغاز نشده متوقف شده است، اختصاص داشت. همچنین برنامۀ هفت در این بخش از آغاز به تولید خط ویژۀ محسن کیایی و بالأخره آغاز فیلم‌برداری حریر فیلم جدید فیال­ بهزاد که به معضل چاقی در جامعه می­پردازد و داستانی است با چهارده شخصیت اصلی که پوریاپورسرخ در یکی از این شخصیت‌ها ایفای نقش خواهد کرد، تا پیش از پایان سال، خبر داد.

دیشب محسن محسنی نسب _کارگردان فیلم کریستال که در سال۸۷ فیلم‌برداری شده و بالأخره به اکران عمومی درآمده­ است_ مهمان بعدی برنامۀ هفت بود که برخلاف سیاق غالب برنامه­های هفت، به تنهایی، روبروی منوچهر گبرلو نشست.

گفتنی است فیلم شانۀ دوست که آخرین اثری است که پس از کریستال توسط محسنی نسب ساخته­شده نیز هنوز به اکران در نیامده است. اما کریستال که فیلمی دربارۀ معضلات اجتماعی همچون طلاق و برخی مشکلات ناشی از دیه و این دست مسائل است، نه تنها از عهدۀ پاسخ به منتقدان سینما برنیامده، حتی با وجود استفاده از بازیگران جوان و گیشه­ای، فروش مناسبی نداشته است.

محسنی نسب در گفتگو با برنامۀ هفت، دلیل افول کارنامۀ کاریش نسبت به آثار سال‌های ­دوری چون یاس‌های وحشی و دیگر آثارش در ژانر تماماً ملّی سینمای دفاع مقدس را کمبود امکانات و مسائل اقتصادی دانست.

وی در ادامه در اظهار نظری بی­معنی، عجیب و کاملاً بی­پایه اعلام کرد "اگر شخصیت‌های فیلم قهرمانانی جوانمرد باشند، سینما به سمت جلو حرکت کرده و پیشرفت خواهد کرد." وی از شخصیت "کلاه قرمزی" به عنوان یکی از این قهرمانان سینمایی و از "علی کریمی" به عنوان قهرمانی خارج از دنیای سینما، به عنوان نمونۀ جوانمردی نام برد.

در قسمت "پشتِ صحنه" که از بخش­های روتین برنامۀ هفت می­باشد، دوربین این برنامه سری زده بود به پشتِ صحنۀ فیلم سینمایی شاباش آخرین ساختۀ حامدکلاهداری که با نقش­آفرینی اکبر عبدی در حال تولید است.

در لابه­لا و حاشیۀ این پشت صحنه مصاحبه­ای با حامدکلاهداری نیز صورت گرفته بود که در آن کلاهداری که پیش از این دو فیلم بلند سینمایی شکلات داغ و پایان­نامه را نیز کارگردانی کرده، به توضیحاتی دربارۀ فیلمش و نیز معرفی عوامل ساخت آن پرداخت.

در قسمت پایانی برنامۀ هفت دیشب که برای چهارمین هفتۀ پیاپی با عنوان مهندسی سینما به روی آنتن می­رفت، این بار با موضوع "آسیب­شناسی نظام آموزشی در حوزۀ سینما" و با حضور دکتر حمید دهقان پور به عنوان مهمان این هفته، مسائل مربوط به این مهم به نقد و نظر گذاشته شد.

در ابتدای این میزگرد تخصصی، گبرلو با مورد پرسش قرار دادن مبانی آموزشی در دانشگاه­ها و این­که تا چه میزان این مبانی به­روز است، به طرح این سؤال پرداخت که آیا آموزش سینما به ­شکلی که هم­اکنون در دانشگاه­های سینمایی رواج دارد، می‌تواند درک صحیحی از سینما در اختیار دانشجویان قرار داده و نگاه سنتی سینماگران قدیمی را تصحیح کند؟

در پاسخ به این سؤال دکتر دهقان پور (رئیس دانشکدۀ سینما و تئاتر دانشگاه هنر در دهۀ شصت تا هشتاد و عضو هیئت‌علمی دانشگاه هنر) ضمن آرزوی سلامتی برای استاد کاووسی، نتایج آماری و عملی در مورد خروجی دانشگاه­های هنر (سینما و تئاتر، دانشکدۀ صدا و سیما و دانشگاه سوره) را چندان هم ناامید کننده ندانست و این آمار را لااقل در رشته­های فنی‌تر سینما (به غیر از نویسندگی و کارگردانی) قابل ‌قبول ارزیابی کرد و با این همه به مشکلات نظام آموزشی اذعان نمود.

دهقان پور عدم وجود ارتباط مناسب میان دانشکده­ها و صنعت سینما و دنیا و بازار کاری سینما را برخلاف سایر نقاط جهان و کشورهای صاحب سینما مغشوش و نا­مناسب ارزیابی کرد و افزود در سال­های ۵۹ و ۶۰برنامۀ جدیدی برای طرح درس سینما در کشور (البته با عنوان هنرهای نمایشی؛ و نه سینما) توسط او و گروهی از اصحاب سینما همچون دکتر ندیمی و دیگران نوشته شد و در سال۶۱ به تصویب رسید که بنا به نظر خود دکتر دهقان پور، هم­اکنون این طرح درسی بسیار قدیمی شده و نیازمند بازنگری و بازنویسی جدید و جدی در آن احساس می­شود. دهقان پور اضافه نمود که طرح‌هایی برای اعمال این بازنگری نیز ارائه‌شده که هنوز عملی نگردیده است.

دکتر دهقان پور با برشمردن عوامل و فاکتورهای چهارگانۀ یک محیط آموزشی که عبارتند از مکان مناسب، ابزار و امکانات، دانشجویان و برنامه‌های درسی و اساتید، شیوۀ انتخاب دانشجو را یکی از مشکلات اصلی در آسیب‌شناسی نظام آموزشی دانست. وی ضمن تشریح این شیوۀ انتخاب، تعداد و میزان علاقمندان برای تحصیل در رشتۀ سینما را با امکانات موجود مطابق ندانست چرا که به گفتۀ او در آغاز دهۀ۶۰ برنامۀ درسی تنها برای سی نفر نوشته شده بود و در حال حاضر تعداد دانشجویان این رشته در هر ورودی حداقل چهار برابر این رقم است که منجر به وجود آمدن کلاس­های اتوبوسی گردیده است.

دهقان پور که مشکلات موجود در علوم انسانی و هنر را که بنا به گفتۀ مقام معظم رهبری نیاز به تجدیدنظر در آن به شدت احساس می‌شود، مربوط به کیفیت و سطح اساتید این رشته­ها و نیروی انسانی موجود نمی­داند، ضمن تاکید بر ارتباط تنگاتنگ میان جامعه و دانشگاه، مشکلات مورد اشارۀ مقام معظم رهبری و در ادامه کارشناسان این حوزه را به مشکلات عمومی جامعه ارجاع داد.

دهقان پور در اظهار نظری تخصصی­تر «خلاقیت را برخورد فرم و محتوا» عنوان کرد و گفت: "دانشکده­ها تنها شرایطی را برای بروز این خلاقیت فراهم می‌آورند" و از آن جا که دانشکده­های ایرانی به صورت تلفیقی به هر دو موضوع فرم و محتوا می­پردازد، سعی دارند هم تکنسین و هم هنرمند تربیت نمایند.

در انتهای بحث دکتر دهقان پور با اشاره به این موضوع که در حال حاضر گروهی از طلبگان در دانشکدۀ سینمایی قم و در مقطع کارشناسی­ ارشد، به تحصیل سینما می­پردازند، این موضوع را قدمی مثبت در راه تحقق­ سینمای دینی قلمداد نمود.

دهقان پور گفت: «تحولی که در سال‌های اخیر در سینما رخ­ داده ناشی از آن است که نسل جدید سینماگران ایرانی، سینماگر بااخلاقی است که با رعایت شئون اجتماعی مثبت و اخلاق حسنه وارد سینما می­شود و این مهم نیز می‌تواند سینمای دینی را متحقق سازد.»

در پایان برنامه منوچهر گبرلو بدون اشاره به آخرین نتایج نظرسنجی و سؤال پیامکی برنامه با بینندگان برنامۀ هفت خداحافظی نمود. لازم به ذکر است که تا این لحظه نیز سایت رسمی این برنامۀ تلویزیونی هنوز مطلبی در خصوص نتیجۀ نهایی این نظرسنجی منتشر نکرده است؛ اما بنا بر آخرین اعلام نتایج در طول برنامه، فیلم سینمایی گشت ارشاد با به دست آوردن حدود نیمی از مجموع آراء به عنوان بهترین فیلم در میان پُرفروش­های سال۹۱ از سوی مخاطبان سینما و برنامۀ هفت انتخاب گردید.

تیتراژ برنامۀ هفت دیشب نیز با موسیقی فیلم «جایی برای زندگی» ساختۀ مجید انتظامی به عنوان حسن ختام، پخش و به پایان رسید.