آیا ذکری برای زیبایی چهره وجود دارد؟
به گزارش بولتن نیوز: از دیدگاه اسلام زیبایی به زیبایی مادّی و
زیبایی معنوی تقسیم شده و زیبایی معنوی چهره، به وسیله امور معنوی مانند
نماز به دست آمده، اما زیبایی مادی و ظاهری چهره، به صورت طبیعی به وسیله
امور مادی به دست می آید.
زیبایی معنوی از منظر روایات: در زیبایی معنوی اعمال و اذکار متعددی مؤثر است؛ مانند روایتی که در آن، امام صادق (ع) می فرماید: «نماز شب، صورت را نورانی می کند». نورانیت چهره از امور معنوی است که به وسیله امری معنوی چون نماز شب به دست می آید.
زیبایی مادی: از منظر روایات، در زیبایی مادی چهره عوامل مختلفی مؤثر است؛ مانند گرفتن موی بینی، خوردن گلابی، پرخوری نکردن و … .
بنابراین، سؤالی که درباره ذکر مطرح کردید، مربوط به امور معنوی می باشد و این طور نیست که با ذکر بتوان چهره مادی انسان را زیبا و عوض کرد، بلکه برای زیبایی مادی ما انسان ها، امور مادی پیش رو گذاشته شده است.
پاسخ تفصیلی
از دیدگاه اسلام زیبایی بر زیبایی مادّی و زیبایی معنوی تقسیم می شود، و تأکید بیشتری در کسب زیبایی معنوی شده است؛ هر چند بر کسب زیبایی مادی هم تشویق شده است، اما نکته ای که باید توجه نمود این است که، زیبایی معنوی چهره، به وسیله امور معنوی – مانند نماز- به دست آمده و زیبایی مادی و ظاهری چهره نیز به صورت طبیعی به وسیله امور مادی به دست می آید.
بر این اساس، پاسخ به سؤال را می توان در چند بخش ارائه کرد:
مفهوم زیبایی
در قرآن کریم و احادیث، از مفهوم «زیبا و زیبایی»، به «حُسن» و «جمال و جمیل» تعبیر شده است؛ و «حُسن»، یعنی، زیبائى و نیکوئى و یا هر چیزی که شادی آور و خوش آیند باشد.[۱] حسن و جمال به یک معنا هستند؛[۲] اما «جمال و جمیل» به معنای زیبایی کثیر و زیاد است.[۳] و این کلمه ها در قرآن کریم، به صورت های مختلف (مانند مصدر و اسم) به کار برده شده و زیبایی به این معنا مورد مدح و ستایش قرار گرفته است؛ مانند:
«… قُولُوا لِلنَّاسِ حُسْناً…»[۴]: به مردم نیک بگویید.
«إِنْ تَمْسَسْکُمْ حَسَنَة…»[۵]: اگر نیکى به شما برسد، آن ها را ناراحت مىکند.
«فیهِنَّ خَیْراتٌ حِسان»[۶]: و در آن باغ هاى بهشتى، زنانى نیکو خلق و زیبایند.
«فَاصْبِرْ صَبْراً جَمیلاً»[۷]: پس صبر کن صبر نیکو.(صبر جمیل، به معنی شکیبایى زیبا و قابل توجه است، و آن صبر و استقامتى است که تداوم داشته باشد، یأس و نومیدى به آن راه نیابد، و توأم با بی تابى و جزع و شکوه و آه و ناله نباشد[۸]).
خلاصه این که این کلمات، در معنای مثبت و نیکو به کاربرده شده و دارای پیام سرورآور و خوشایند برای بندگان خدای متعال است.
بعد از این که درباره حسن و زیبایی مادی و معنوی، توضیحی کوتاه و اجمالی داده شد، پاسخ به پرسش مطرح شده را از هر دو جنبه مورد بررسی قرار می دهیم:
زیبایی معنوی
قبل از این که به زیبایی ظاهری و مادی (مانند زیبایی در چهره) بپردازیم، لازم است که در مورد زیبایی معنوی و باطنی و چگونگی ایجاد این زیبایی در خود، از منظر سخنان پیامبر اکرم (ص) و امامان معصوم (ع) استفاده کنیم؛ در این جا به برخی از این روایات اشاره می شود:
۱٫ امام علی (ع): «زیبایی انسان، در بردباری او است».[۹] زیرا بردباری، آن آرامشی که به روح انسان می دهد، اخلاق و رفتار انسان را در برابر مشکلات و بلاها زیبا و نیکو می کند.
۲٫ امام علی (ع):«زیبایی مؤمن، به تقوا و ورع او است».[۱۰]
۳٫ امام حسن عسکری (ع):«زیبایی عقل، زیبایی باطنی (معنوی) انسان است».[۱۱]
۴٫ پیامبر اکرم (ص): «هر کس نماز شب بخواند، چهره اش در روز نیکو می شود».[۱۲]
۵٫ امام علی (ع):«… نماز، نورانیت صورت است…».[۱۳]
۶٫ امام صادق (ع):«نماز شب، صورت را نورانی می کند».[۱۴]
و روایات دیگری که در مورد اعمال وکارهایی که موجب نورانیت و زیبایی معنوی انسان می شود، وارد شده است.
زیبایی مادی
در احادیث، علاوه بر زیبایی معنوی، به زیبایی ظاهری و مادی هم اهمیت داده شده که از راه های مادی به دست می آید. از منظر روایات، در زیبایی مادی چهره عوامل مختلفی مؤثر است. در زیر به برخی از روایاتی که درباره زیبایی ظاهری و مادی و چیزهایی که چهره انسان را زشت می کند، وارد شده، اشاره می شود:
۱٫ امام صادق (ع):«گرفتن مو از بینی، باعث زیبایی چهره است».[۱۵]
۲٫ امام علی (ع) فرمودند: پیامبر اکرم (ص) فرمودند:«برادرم عیسى (ع) به شهرى عبور نمود که در آن مرد و زنى فریاد مىکردند، حضرت به آنها فرمود: شما را چه مىشود و چرا فریاد مىکنید؟ آن مرد عرض کرد: اى پیامبر خدا، این همسر من است و هیچ بدى هم ندارد بلکه زنى است صالحه ولى در عین حال دوست دارم از او جدا شوم. حضرت عیسى (ع) فرمود: به هر حال بگو چه نقصى در او است که مىخواهى از وى جدا شوى؟ آن مرد عرضه داشت: بدون این که پیر شده باشد صورتش شکسته و فرسوده شده. حضرت به آن زن فرمود: اى زن دوست دارى طراوت صورتت به تو برگردد؟ آن زن عرضه داشت: آرى. حضرت فرمود: هر گاه غذا تناول مىکنى، زنهار پیش از سیر شدن از آن دست بکش؛ زیرا طعام وقتى در شکم و معده زیاد شد طراوت و نشاط صورت را مىبرد. زن به این دستور عمل نمود، طراوت صورتش دوباره بازگشت».[۱۶]
۳٫ امام صادق (ع): حناء بوى بد را از بین مىبرد، چهره را شاداب و با طراوت مىکند، دهان را خوشبو مىسازد، فرزندان آدمى را زیبا و خوش سیما مىکند.[۱۷]
۴٫ در روایتی از امام موسی کاظم (ع) آمده است که شستن سر با گِل سرشور، چهره را زشت می کند.[۱۸]
۵٫ امام صادق (ع):« گلابى چهره را زیبا کند».[۱۹]
۶٫ در روایتی از امام صادق (ع) آمده است که، گیاه کاسنی، چهره را زیبا می کند.[۲۰]
و روایات دیگری که درباره زیبایی مادّی چهره وارد شده است.
بنابراین، سؤالی که درباره ذکر مطرح کردید، مربوط به امور معنوی می باشد و این طور نیست که با ذکر بتوان چهره مادی انسان را زیبا و عوض کرد، بلکه برای زیبایی مادی ما انسان ها، اموری مادی پیش رو گذاشته شده است.
[۱] داور پناه، ابوالفضل، أنوار العرفان فی تفسیر القرآن، ج ۶، ص ۴۱۲- ۴۱۳، انتشارات صدر، تهران، چاپ اول، ۱۳۷۵ش؛ قرشى، سید على اکبر، قاموس قرآن، ج۲، ص ۱۳۴، دار الکتب الإسلامیة، تهران، چاپ ششم،۱۳۷۱ش؛ راغب اصفهانى، حسین بن محمد، المفردات فی غریب القرآن، ص ۲۳۵، دارالعلم الدار الشامیة، دمشق بیروت، چاپ اول، ۱۴۱۲ق.
[۲] التحقیق فی کلمات القرآن الکریم، ج۲ ، ص ۱۰۹؛ المفردات فی غریب القرآن، ص ۲۰۲٫
[۳] قاموس قرآن، ج ۲، ص ۵۲؛ المفردات فی غریب القرآن، ص ۲۰۲٫
[۴] بقره، ۸۳٫
[۵] آل عمران، ۱۲۰٫
[۶] الرحمن، ۷۰٫
[۷] المعارج، ۵٫
[۸] مکارم شیرازی، ناصر، تفسیر نمونه، ج ۲۵، ص ۱۷، دارالکتب الاسلامیة، تهران، چاپ اول، ۱۳۷۴ش.
[۹] تمیمی آمدی، عبدالواحد بن محمد، غررالحکم، ص ۲۸۵، ح ۶۳۹۲، انتشارات دفتر تبلیغات، قم، ۱۳۶۶ش: « جمال الرجل حلمه ».
[۱۰] غررالحکم، ص ۲۶۹، ح ۵۸۶۲: «جمال المؤمن ورعه».
[۱۱] مجلسی، محمدباقر، بحارالانوار، ج ۱، ص ۹۵، ح ۳۷، مؤسسه الوفاء، بیروت لبنان: «وَ حُسْنُ الْعَقْلِ جَمَالٌ بَاطِنٌ».
[۱۲] طوسی، أبو جعفر محمد بن حسن، تهذیب الاحکام، ج ۲، ص ۱۱۹، ح ۲۱۷، دارالکتب الاسلامیة، تهران، چاپ چهارم، ۱۴۰۷ق: «مَنْ صَلَّى بِاللَّیْلِ حَسُنَ وَجْهُهُ بِالنَّهَارِ».
[۱۳] شعیری، تاج الدین، جامع الاخبار، ص ۷۲، انتشارات رضی، قم، ۱۳۶۳ش.
[۱۴]حرّ عاملی، محمد بن حسن، وسائل الشیعه، ج ۸، ص ۱۵۱- ۱۵۲، ح ۱۰۲۷۸، مؤسسه آل البیت، قم، چاپ اول، ۱۴۰۹ق: «صَلَاةُ اللَّیْلِ تُحَسِّنُ الْوَجْه».
[۱۵]کلینی، محمد بن یعقوب، الکافی، ج ۶، ص ۴۸۸، دارالکتب الاسلامیة، تهران، ۱۳۶۵ش: «أَخْذُ الشَّعْرِ مِنَ الْأَنْفِ یُحَسِّنُ الْوَجْهَ».
[۱۶] شیخ صدوق، علل الشرایع، ترجمه ذهنی تهرانی، سید محمد جواد، ج ۲، ص ۵۹۰- ۵۹۱، انتشارات مؤمنین، قم، چاپ اول، ۱۳۸۰ش.
[۱۷] الکافی، ج ۶، ص ۴۸۴: «الْحِنَّاءُ یَذْهَبُ بِالسَّهَکِ وَ یَزِیدُ فِی مَاءِ الْوَجْهِ وَ یُطَیِّبُ النَّکْهَةَ وَ یُحَسِّنُ الْوَلَدَ».
[۱۸] شیخ صدوق، علل الشرایع، ج ۱، ص ۲۹۲، نشر داوری، قم، چاپ اول.
[۱۹] بحارالانوار، ج ۶۳، ص ۱۷۰: «السَّفَرْجَلُ یُحَسِّنُ الْوَجْه».
[۲۰] بحارالانوار، ج ۶۳، ص ۲۰۸
زیبایی معنوی از منظر روایات: در زیبایی معنوی اعمال و اذکار متعددی مؤثر است؛ مانند روایتی که در آن، امام صادق (ع) می فرماید: «نماز شب، صورت را نورانی می کند». نورانیت چهره از امور معنوی است که به وسیله امری معنوی چون نماز شب به دست می آید.
زیبایی مادی: از منظر روایات، در زیبایی مادی چهره عوامل مختلفی مؤثر است؛ مانند گرفتن موی بینی، خوردن گلابی، پرخوری نکردن و … .
بنابراین، سؤالی که درباره ذکر مطرح کردید، مربوط به امور معنوی می باشد و این طور نیست که با ذکر بتوان چهره مادی انسان را زیبا و عوض کرد، بلکه برای زیبایی مادی ما انسان ها، امور مادی پیش رو گذاشته شده است.
پاسخ تفصیلی
از دیدگاه اسلام زیبایی بر زیبایی مادّی و زیبایی معنوی تقسیم می شود، و تأکید بیشتری در کسب زیبایی معنوی شده است؛ هر چند بر کسب زیبایی مادی هم تشویق شده است، اما نکته ای که باید توجه نمود این است که، زیبایی معنوی چهره، به وسیله امور معنوی – مانند نماز- به دست آمده و زیبایی مادی و ظاهری چهره نیز به صورت طبیعی به وسیله امور مادی به دست می آید.
بر این اساس، پاسخ به سؤال را می توان در چند بخش ارائه کرد:
مفهوم زیبایی
در قرآن کریم و احادیث، از مفهوم «زیبا و زیبایی»، به «حُسن» و «جمال و جمیل» تعبیر شده است؛ و «حُسن»، یعنی، زیبائى و نیکوئى و یا هر چیزی که شادی آور و خوش آیند باشد.[۱] حسن و جمال به یک معنا هستند؛[۲] اما «جمال و جمیل» به معنای زیبایی کثیر و زیاد است.[۳] و این کلمه ها در قرآن کریم، به صورت های مختلف (مانند مصدر و اسم) به کار برده شده و زیبایی به این معنا مورد مدح و ستایش قرار گرفته است؛ مانند:
«… قُولُوا لِلنَّاسِ حُسْناً…»[۴]: به مردم نیک بگویید.
«إِنْ تَمْسَسْکُمْ حَسَنَة…»[۵]: اگر نیکى به شما برسد، آن ها را ناراحت مىکند.
«فیهِنَّ خَیْراتٌ حِسان»[۶]: و در آن باغ هاى بهشتى، زنانى نیکو خلق و زیبایند.
«فَاصْبِرْ صَبْراً جَمیلاً»[۷]: پس صبر کن صبر نیکو.(صبر جمیل، به معنی شکیبایى زیبا و قابل توجه است، و آن صبر و استقامتى است که تداوم داشته باشد، یأس و نومیدى به آن راه نیابد، و توأم با بی تابى و جزع و شکوه و آه و ناله نباشد[۸]).
خلاصه این که این کلمات، در معنای مثبت و نیکو به کاربرده شده و دارای پیام سرورآور و خوشایند برای بندگان خدای متعال است.
بعد از این که درباره حسن و زیبایی مادی و معنوی، توضیحی کوتاه و اجمالی داده شد، پاسخ به پرسش مطرح شده را از هر دو جنبه مورد بررسی قرار می دهیم:
زیبایی معنوی
قبل از این که به زیبایی ظاهری و مادی (مانند زیبایی در چهره) بپردازیم، لازم است که در مورد زیبایی معنوی و باطنی و چگونگی ایجاد این زیبایی در خود، از منظر سخنان پیامبر اکرم (ص) و امامان معصوم (ع) استفاده کنیم؛ در این جا به برخی از این روایات اشاره می شود:
۱٫ امام علی (ع): «زیبایی انسان، در بردباری او است».[۹] زیرا بردباری، آن آرامشی که به روح انسان می دهد، اخلاق و رفتار انسان را در برابر مشکلات و بلاها زیبا و نیکو می کند.
۲٫ امام علی (ع):«زیبایی مؤمن، به تقوا و ورع او است».[۱۰]
۳٫ امام حسن عسکری (ع):«زیبایی عقل، زیبایی باطنی (معنوی) انسان است».[۱۱]
۴٫ پیامبر اکرم (ص): «هر کس نماز شب بخواند، چهره اش در روز نیکو می شود».[۱۲]
۵٫ امام علی (ع):«… نماز، نورانیت صورت است…».[۱۳]
۶٫ امام صادق (ع):«نماز شب، صورت را نورانی می کند».[۱۴]
و روایات دیگری که در مورد اعمال وکارهایی که موجب نورانیت و زیبایی معنوی انسان می شود، وارد شده است.
زیبایی مادی
در احادیث، علاوه بر زیبایی معنوی، به زیبایی ظاهری و مادی هم اهمیت داده شده که از راه های مادی به دست می آید. از منظر روایات، در زیبایی مادی چهره عوامل مختلفی مؤثر است. در زیر به برخی از روایاتی که درباره زیبایی ظاهری و مادی و چیزهایی که چهره انسان را زشت می کند، وارد شده، اشاره می شود:
۱٫ امام صادق (ع):«گرفتن مو از بینی، باعث زیبایی چهره است».[۱۵]
۲٫ امام علی (ع) فرمودند: پیامبر اکرم (ص) فرمودند:«برادرم عیسى (ع) به شهرى عبور نمود که در آن مرد و زنى فریاد مىکردند، حضرت به آنها فرمود: شما را چه مىشود و چرا فریاد مىکنید؟ آن مرد عرض کرد: اى پیامبر خدا، این همسر من است و هیچ بدى هم ندارد بلکه زنى است صالحه ولى در عین حال دوست دارم از او جدا شوم. حضرت عیسى (ع) فرمود: به هر حال بگو چه نقصى در او است که مىخواهى از وى جدا شوى؟ آن مرد عرضه داشت: بدون این که پیر شده باشد صورتش شکسته و فرسوده شده. حضرت به آن زن فرمود: اى زن دوست دارى طراوت صورتت به تو برگردد؟ آن زن عرضه داشت: آرى. حضرت فرمود: هر گاه غذا تناول مىکنى، زنهار پیش از سیر شدن از آن دست بکش؛ زیرا طعام وقتى در شکم و معده زیاد شد طراوت و نشاط صورت را مىبرد. زن به این دستور عمل نمود، طراوت صورتش دوباره بازگشت».[۱۶]
۳٫ امام صادق (ع): حناء بوى بد را از بین مىبرد، چهره را شاداب و با طراوت مىکند، دهان را خوشبو مىسازد، فرزندان آدمى را زیبا و خوش سیما مىکند.[۱۷]
۴٫ در روایتی از امام موسی کاظم (ع) آمده است که شستن سر با گِل سرشور، چهره را زشت می کند.[۱۸]
۵٫ امام صادق (ع):« گلابى چهره را زیبا کند».[۱۹]
۶٫ در روایتی از امام صادق (ع) آمده است که، گیاه کاسنی، چهره را زیبا می کند.[۲۰]
و روایات دیگری که درباره زیبایی مادّی چهره وارد شده است.
بنابراین، سؤالی که درباره ذکر مطرح کردید، مربوط به امور معنوی می باشد و این طور نیست که با ذکر بتوان چهره مادی انسان را زیبا و عوض کرد، بلکه برای زیبایی مادی ما انسان ها، اموری مادی پیش رو گذاشته شده است.
[۱] داور پناه، ابوالفضل، أنوار العرفان فی تفسیر القرآن، ج ۶، ص ۴۱۲- ۴۱۳، انتشارات صدر، تهران، چاپ اول، ۱۳۷۵ش؛ قرشى، سید على اکبر، قاموس قرآن، ج۲، ص ۱۳۴، دار الکتب الإسلامیة، تهران، چاپ ششم،۱۳۷۱ش؛ راغب اصفهانى، حسین بن محمد، المفردات فی غریب القرآن، ص ۲۳۵، دارالعلم الدار الشامیة، دمشق بیروت، چاپ اول، ۱۴۱۲ق.
[۲] التحقیق فی کلمات القرآن الکریم، ج۲ ، ص ۱۰۹؛ المفردات فی غریب القرآن، ص ۲۰۲٫
[۳] قاموس قرآن، ج ۲، ص ۵۲؛ المفردات فی غریب القرآن، ص ۲۰۲٫
[۴] بقره، ۸۳٫
[۵] آل عمران، ۱۲۰٫
[۶] الرحمن، ۷۰٫
[۷] المعارج، ۵٫
[۸] مکارم شیرازی، ناصر، تفسیر نمونه، ج ۲۵، ص ۱۷، دارالکتب الاسلامیة، تهران، چاپ اول، ۱۳۷۴ش.
[۹] تمیمی آمدی، عبدالواحد بن محمد، غررالحکم، ص ۲۸۵، ح ۶۳۹۲، انتشارات دفتر تبلیغات، قم، ۱۳۶۶ش: « جمال الرجل حلمه ».
[۱۰] غررالحکم، ص ۲۶۹، ح ۵۸۶۲: «جمال المؤمن ورعه».
[۱۱] مجلسی، محمدباقر، بحارالانوار، ج ۱، ص ۹۵، ح ۳۷، مؤسسه الوفاء، بیروت لبنان: «وَ حُسْنُ الْعَقْلِ جَمَالٌ بَاطِنٌ».
[۱۲] طوسی، أبو جعفر محمد بن حسن، تهذیب الاحکام، ج ۲، ص ۱۱۹، ح ۲۱۷، دارالکتب الاسلامیة، تهران، چاپ چهارم، ۱۴۰۷ق: «مَنْ صَلَّى بِاللَّیْلِ حَسُنَ وَجْهُهُ بِالنَّهَارِ».
[۱۳] شعیری، تاج الدین، جامع الاخبار، ص ۷۲، انتشارات رضی، قم، ۱۳۶۳ش.
[۱۴]حرّ عاملی، محمد بن حسن، وسائل الشیعه، ج ۸، ص ۱۵۱- ۱۵۲، ح ۱۰۲۷۸، مؤسسه آل البیت، قم، چاپ اول، ۱۴۰۹ق: «صَلَاةُ اللَّیْلِ تُحَسِّنُ الْوَجْه».
[۱۵]کلینی، محمد بن یعقوب، الکافی، ج ۶، ص ۴۸۸، دارالکتب الاسلامیة، تهران، ۱۳۶۵ش: «أَخْذُ الشَّعْرِ مِنَ الْأَنْفِ یُحَسِّنُ الْوَجْهَ».
[۱۶] شیخ صدوق، علل الشرایع، ترجمه ذهنی تهرانی، سید محمد جواد، ج ۲، ص ۵۹۰- ۵۹۱، انتشارات مؤمنین، قم، چاپ اول، ۱۳۸۰ش.
[۱۷] الکافی، ج ۶، ص ۴۸۴: «الْحِنَّاءُ یَذْهَبُ بِالسَّهَکِ وَ یَزِیدُ فِی مَاءِ الْوَجْهِ وَ یُطَیِّبُ النَّکْهَةَ وَ یُحَسِّنُ الْوَلَدَ».
[۱۸] شیخ صدوق، علل الشرایع، ج ۱، ص ۲۹۲، نشر داوری، قم، چاپ اول.
[۱۹] بحارالانوار، ج ۶۳، ص ۱۷۰: «السَّفَرْجَلُ یُحَسِّنُ الْوَجْه».
[۲۰] بحارالانوار، ج ۶۳، ص ۲۰۸
شما می توانید مطالب و تصاویر خود را به آدرس زیر ارسال فرمایید.
bultannews@gmail.com
