خطرناک‌ترین آلاینده هوا چیست؟

محمود حاج‌زمان: تا کنون فکر کرده‌اید که بدترین آلاینده جهان کدام است؟

جواب این سوال در درجه اول به این بستگی دارد که آلاینده را چطور تعریف کنید. اگر گازهای گلخانه‌ای و اثرات جنجالی آنها را بر روی تغییرات آب و هوایی کنار بگذاریم و بر روی آلاینده‌های ملموس‌‌تر متمرکز شویم، در درجه نخست آلاینده‌هایی قرار می‌گیرند که از مناطق صنعتی به جوامع اطراف منتقل می‌شوند.

به گزارش پاپ‌‌ساینس، موسسه غیرانتفاعی بلک‌اسمیت هر سال گزارشی را درباره آنها منتشر می‌کند. آخرین مطالعه این گروه آلاینده‌های کلیدی را در مناطق سمی 49 کشور بررسی کرده است و نتیجه گرفته است که آلودگی سرب ناشی از استخراج معدن، ذوب فلزات و بازیافت (مربوط به باطری خودروها) در صدر رده‌بندی قرار دارد.

قرار گرفتن بیش از حد در معرض سرب می‌تواند منجر به مشکلات کلیوی، کاهش آی‌کیو و ناتوانی‌های یادگیری، اختلالات رشد، و آسیب‌های عصبی شود. مسمومیت‌های شدید حتی می‌تواند منجر به حملات ناگهانی و مرگ شود. تنها نکته مثبت زیست‌محیطی سرب این است که بر خلاف موارد دیگر، مثلا انتشار گاز دی‌اکسید کربن، رو به کاهش است. بسیاری از کشورها تا کنون بنزین سرب‌دار را از چرخه مصرف خارج کرده‌اند، و سایر کشورها نیز در آینده نزدیک این کار را انجام خواهند داد. لامپ‌های کاتدی قدیمی نیز مملو از سرب بودند، اما خوشبختانه استفاده از آنها نیز تقریبا منسوخ شده است.

اما فناوری‌های قدیمی دیگری هم وجود دارند که کماکان می‌توانند دردسرساز باشند. سازمان بهداشت جهانی اعلام کرده است که سالیانه تقریبا دو میلیون نفر به خاطر اثرات دود خانگی (Indoor Smoke) ناشی از سوزاندن زغال‌سنگ، چوب یا سوخت‌های حیوانی در داخل منازل از بین می‌روند. اما شاید بزرگ‌ترین خطرات آنهایی باشند که ما هنوز از آنها آگاهی نداریم.

حدود 60 تا 70 هزار ماده شیمیایی وجود دارند که امروزه در صنعت مورد استفاده قرار می‌گیرد، در حالی‌که تنها 200 مورد از آنها توسط سازمان‌های مسئول مانند سازمان حفاظت محیط‌زیست آمریکا (EPA) به طور کامل مورد ارزیابی قرار گرفته‌اند. اریک هیند، مدیر بخش حقوقی جنبش صلح سبز (Greenpeace) می‌گوید: «از میان مواد شیمیایی که ما در آنها غوطه‌ور هستیم و در همه جا، در هوای ما، در آب ما، و در غذای ما وجود دارند؛ درصد بسیار کمی است که از منظر تمام چیزهایی که ممکن است بر سر ما بیاورند مورد آزمایش قرار گرفته‌اند.» این گفته بدان معناست که بدترین آلاینده برای انسان ممکن است هنوز حتی شناسایی نشده باشد.