ردپـاي جريان سعودي- صهيونيستي در ساخت سريال «الحسن و الحسين»

گروه سياسي ـ هنوز تب و تاب پخش مجموعه تلويزيوني «مختارنامه» در ميان کشور‎هاي منطقه فروکش نکرده بود و هنوز بسياري در شوک عظمت اين پروژه بودند که خبر رسيد جمعي از سران متعصب کشور‎هاي عربي در تکاپوي پاسخ به روايت اين سريال برآمده‎اند؛ پاسخي که طبيعتا مي‎بايست از همين جنس و در قالب مجموعه‎اي تلويزيوني ارائه مي‎شد؛ وعده‎اي که در حداقل زمان اجرايي شد و درست در ماه رمضان سال بعد مجموعه «الحسن و الحسين (عليهما‎السلام)» ابتدا از شبکه mbc و سپس از شبکه رسمي برخي از کشور‎هاي منطقه روي آنتن رفت. استاندارد‎هاي «مختارنامه» به حدي بود که انتظار‎ها از يک مجموعه تاريخي- مذهبي را لااقل در ميان مخاطبان کشور‎هاي منطقه بسيار بالا برد و شايد به همين دليل سازندگان «الحســـن و الحسيــن (عليهما‎السلام)» در پاسخگويي به اين انتظار ناکام ماندند. جداي از اين واقعيت اما کيفيت توليد اين مجموعه و روايت ارائه شده در آن به‎گونه‎اي بود که شيعيان را وادار به واکنش کرد.

داستاني کنجکاوي‎برانگيز

در خلاصه داستان اين سريال که پيش از اين نام‎‎هايي چون «الاسباط»، «معاويه و دوران فتنه» و «مشعل‎‎هاي نور» داشت، آمده است: «اين سريال به زندگاني امام حسن (عليه‎السلام) و امام حسين (عليه‎السلام) و فتنه بزرگي که پس از رحلت حضرت رسول (صلي‎الله‎عليه‎وآله‎وسلم) رخ داد و نقش آنان در دفاع از خليفه سوم عثمان‎بن‎عفان و همراهي با اميرالمؤمنين علي بن ابي‎طالب (عليه‎السلام) مي‎پردازد. سريال همچنين کنار رفتن امام حسن (عليه‎السلام) از خلافت مسلمين براي ايجاد صلح بين مسلمانان و وحدت امت اسلامي را به نمايش مي‎گذارد.» تا اين‎جاي کار طبيعتا هر شنونده‎اي کنجکاو مي‎شود تا از اين فتنه آگاه شود؛ فتنه‎اي که سايت رسمي شبکه «روتانا» (يکي از حاميان اصلي اين پروژه که گزارشي ويژه درباره آن را در همين پرونده خواهيد خواند) اين‎گونه آن را توصيف کرده است: «اين سريال نقش يهوديان در توطئه و اختلاف‎افکني بين مسلمانان پس از کشته شدن عثمان تا شهادت امام حسين (عليهما‎السلام) را به تصوير مي‎کشد.» براي به تصوير درآوردن اين فتنه يهودي (به باور خالقان سريال) از ميان اسناد متنوع موجود پيرامون حوادث صدر اسلام مي‎بايست شخصيتي به‎عنوان محور اصلي داستان انتخاب مي‎شد که بار اصلي روايت را بردوش بکشد؛ «عبدالله‎بن سبأ» بهترين گزينه بود.

آغاز موج مخالفت‎ها

انتشار خلاصه داستان و نيز اطلاعات کلي درباره ساختار و محتواي اين مجموعه کافي بود تا اعتراضات عليه آن آغاز شود. حجت‎الاسلام مهري از علماي برجسته کويت يکي از اصلي‎ترين اين معترضان بود که صراحتا اعلام کرد: «عبدالله‎بن سبا يهودي فردي خيالي است که براي توجيه ظلم به اهل‎بيت (عليه‎السلام) جعل شده است و با آن شهادت امام حسين (عليه‎السلام) را توجيه کرده‎اند.» اين اما تنها محل اعتراض حجت‎الاسلام مهري نبود، بلکه بخش مهم‎تر آن تکذيب ادعاي عجيب سازندگان اين مجموعه بود. محمد العنزي مدير شرکت مهاي کويت و تهيه‎کننده اين سريال مدعي شده بود: «سناريوي اين سريال پيش از آغاز کار مورد تأييد علماي مسلمان واقع شد و تاکنون 30 فتوا در تأييد اين سريال داشته‎ايم.» العنزي به اين حد هم بسنده نکرد و مدعي شد: «از ميان مراجع شيعي از علامه فضل‎الله (رحمت‎الله‎عليه)، آيت‎الله سيستاني و دفتر آيت‎الله خميني (رحمت‎الله‎عليه) و همچنين دفتر آيت‎الله خامنه‎اي درباره سناريوي اين سريال و مسأله به تصويرکشيدن شخصيت ائمه استفتاء گرفته شده است.» اما اين استفاده ابزاري از نام مراجع با واکنش صريح حجت‎الاسلام مهري مواجه شد که به وکالت از مراجع عظام قم و نجف، اين کار را توهيني به شيعيان و سادات دانست و بر فتاواي آيات عظام سيستاني، مکارم شيرازي، نوري همداني، سبحاني و صافي گلپايگاني مبني بر حرمت توليد اين سريال تأکيد کرد.

کشور‎هــايي کــه اجــازه فيلم‎برداري  دادند

فرايند ساخت سريال «الحسن و الحسين (عليهما‎السلام)» در سال 2009 آغاز شد و در اين سريال بر اساس گفته تهيه‎کنندگان دو تيم تاريخي و شرعي سريال را همراهي مي‎‎کردند. تصويربرداري اين سريال در سوريه و در شهرک‎‎هاي فيلم‎سازي اين کشور با مخالفت شيخ محمدسعيد رمضان البوطي از مفتيان سوريه مواجه شد. وي گفته بود: «مخالفت من با اين سريال، سپري مقابل ايجاد فتنه بود و مي‎ترسم اين سريال با به تصوير کشيدن دو سبط گرامي پيامبر (صلي‎الله‎عليه‎وآله‎وسلم) مقدمه‎اي براي به تصوير کشيدن پيامبر اسلام شود.» در همين حال تصويربرداري در لبنان و امارات بدون مشکل انجام شد به گونه‎اي ‎که 90 درصد صحنه‎‎هاي اين سريال در لبنان و با همکاري شبکه mbc که 90 درصد از سهام آن را وليد بن‎طلال داراست، فيلم‎برداري شد. اما در اردن وضع به‎گونه‎اي ديگر بود. کانون هنرمندان اردن در خرداد 89 اعلام کرد: «پس از درخواست سازندگان سريال «الاسباط» براي فيلم‎برداري در اردن و با توجه به اين‎که ممکن است اين سريال باعث جدل شود، اين کانون با مراجعه به قاضي القضات اردن «احمد هليل» توانست مجوز به تصوير کشيدن اين دو شخصيت برجسته صدر اسلام را به دست آورد.» در مراکش نيز اين سريال در شهر «ورزازات» فيلم‎برداري شد و به گفته يکي از مسئولان مرکز سينمايي مراکش که مجوز فعاليت سازندگان سريال را داده است، اين مجوز بر اساس 20 فتوا در تأييد اين سريال از طيف‎‎هاي مختلف مذهبي صادر شده است. همان‎طور که اشاره شد مخالفت‎‎ها با ساخت سريال از کويت آغاز شد که در رأس آن آيت‎الله سيدمحمد باقر مهري از علماي برجسته کويتي و رهبر شيعيان اين کشور قرار داشت.

ردپـاي جريان وهابــي سعودي،  صهيونيستي

از نکات جالب توجه درباره سريال الحسن و الحسين (عليهما‎السلام) اين است که اکثر حاميان سني‎مذهب که از پخش سريال حمايت کرده‎ و يا آن را تأييد کرده‎اند، وابسته به محافل وهابي بوده‎اند. آغاز هم‎ز‎مان پخش سريال از سه شبکه روتانا خليجي، روتانا مصري و LBC که همگي متعلق به وليد بن‎طلال شاهزاده ميلياردر سعودي و بزرگترين شريک رابرت مرداک در شرکت نيوزکورپوريشن است نيز از علائم ديگري است که دست داشتن جريان رسانه‎اي «وهابي، سعودي، صهيونيستي» را در پسِ پرده اين سريال قطعي مي‎کند. اين جريان که در بخش خبر با شبکه‎‎هاي خبري العربيه و الجزيره فعاليت مي‎کند، در بخش سريال و برنامه‎‎هاي جذاب نيز در قالب شبکه‎‎هاي mbc و همچنين شبکه‎‎هاي روتانا فعاليت دارد.

خالقان اثر در دادگاه افکار عمومي

با وجود تمام اين حواشي، آغاز پخش سريال اعتراضات را وارد فاز تازه‎اي کرد. خبرگزاري آلمان همان زمان در گزارشي نوشت: «شبکه‎‎هاي مصري الحيات مسلسلات، التحرير و النهار نخستين قسمت اين سريال توهين‎آميز را پخش کردند اما تلويزيون دولتي مصر از پخش آن خودداري کرد... پيش از اين دانشگاه الازهر مصر هم به‎شدت عليه اين سريال که در آن ائمه به تصوير کشيده‎ شده‎اند، اعتراض کرد و از مقامات مصري تقاضا کرد که موجبات توقف پخش آن را فراهم آورند. در پي اين هشدار اسامه هيکل وزير امور اطلاع‎رساني مصر با اشاره به حرام دانستن مشاهده اين سريال توسط الازهر به‎طور کلي با پخش آن مخالفت کرد و با صدور پيامي هشدارگونه به تمامي شبکه‎‎هاي مصري خواستار جلوگيري از پخش آن شد.» خبرگزاري آلمان در گزارش خود تأکيد مي‎کند: «به عقيده برخي کارشناسان ايراني اين سريال واکنش برخي جريان‎‎هاي تندرو عربي به سريال فاخر مختارنامه است.» با تمام اين واکنش‎‎ها سريال «الحسن و الحسين (عليهما‎السلام)» با پشتوانه قوي رسانه‎اي خود توانست تا انتهاي بازه پخش دوام بياورد و بدون هيچ هزينه‎اي براي توليدکنندگان به آرشيو توليدات متعدد سينمايي و تلويزيوني در منطقه سپرده شود؛ آرشيوي که احتمالا بزرگ‎ترين پشتوانه براي توليد آثار ديگري از اين جنس در آينده خواهد بود.

امید صبوری/ نشريه پنجره