مراحل تنظیم دادخواست و مراجعه به شورای حل اختلاف

به گزارش بولتن نیوز ،شورای حل اختلاف به‌عنوان یک نهاد قضایی در کنار دادگاه‌ها تأسیس شده تا بار کاری آن‌ها را کاهش دهد. فعالیت اصلی این شورا در زمینه ایجاد صلح و سازش بین طرفین دعوا در دعاوی کیفری و حقوقی است. درصورتی‌که صلح و سازش تحقق نیابد، پرونده به مرجع صالح ارجاع می‌شود. با این ‌حال، در برخی موارد، شورای حل اختلاف صلاحیت اجباری برای صدور رأی دارد. این موارد عبارت‌اند از:

دعاوی تخلیه ملک

دعاوی تعدیل اجاره‌بها

دعاوی مالی به میزان حداکثر ۲۰ میلیون تومان

دعاوی مربوط به ارث

دعاوی اعسار

دعاوی خانوادگی

دعاوی تأمین دلیل

جرائم تعزیری که تنها مستوجب مجازات جزای نقدی درجه هشت باشند

اهمیت تنظیم دادخواست آنلاین و نقش وکیل در تسهیل فرایند حقوقی

تنظیم دادخواست به‌ صورت آنلاین، گامی مهم در تسریع و تسهیل روند دادرسی در مراجع قضایی است. این روش علاوه بر صرفه‌جویی در زمان و هزینه، امکان دسترسی به عدالت را برای افراد بیشتری فراهم می‌کند.

با این حال، نگارش دقیق و قانونی دادخواست از اهمیت بالایی برخوردار است؛ چراکه هرگونه نقص یا اشتباه در متن می‌تواند به رد درخواست یا تأخیر در رسیدگی منجر شود. در این میان، نقش وکیل بسیار حیاتی است. وکلا با دانش حقوقی و تجربه خود، اطمینان می‌دهند که دادخواست تنظیم‌شده مطابق قوانین بوده و شانس موفقیت در پرونده افزایش می‌یابد.

در ادامه، به بررسی دقیق‌تر هر یک از این موارد و شرایط و استثنائات مربوط به صلاحیت اجباری شورای حل اختلاف خواهیم پرداخت. برای کسب اطلاعات بیشتر در خصوص مراحل شکایت در این شورا، مطالعه مقاله زیر پیشنهاد می‌شود.

• دعاوی تعدیل اجاره‌بها

در بخش‌های قبلی، به بررسی مدت‌زمان صدور رأی در شورای حل اختلاف و مواردی که شورا به طور اجباری صلاحیت صدور رأی دارد، پرداختیم. یکی از این موارد، دعاوی تعدیل اجاره‌بها است.

دعاوی تعدیل اجاره‌بها به قراردادهای اجاره املاک تجاری مرتبط است و تحت قانون روابط موجر و مستأجر سال 1356 قرار می‌گیرد. طبق این قانون، موجر نمی‌تواند بدون رضایت مستأجر، مبلغ اجاره‌بهای تعیین‌شده را افزایش دهد.

تعدیل به معنای افزایش یا کاهش اجاره است. درصورتی‌که موجر تمایل به افزایش اجاره داشته باشد یا مستأجر درخواست کاهش اجاره‌بها کند و نتوانند به توافق برسند، هر یک از طرفین می‌توانند دعوای تعدیل اجاره‌بها را مطرح کرده و از شورای حل اختلاف درخواست صدور رأی نمایند. ازآنجاکه این موضوع جزو موارد صدور رأی در شورای حل اختلاف است، شورا موظف است پس از رسیدگی، در مدت‌زمان مشخص نسبت به صدور رأی اقدام کند.

• دعاوی مربوط به تخلیه ملک

در بخش‌های قبلی، به مدت‌زمان صدور رأی در شورای حل اختلاف و موارد مربوط به صدور رأی پرداختیم. یکی از این موارد، دعاوی مرتبط با تخلیه عین مستاجره است. در اینجا به بررسی صلاحیت اجباری شورا برای صدور رأی در این نوع دعاوی می‌پردازیم.

دعاوی مربوط به تخلیه ملک اجاره‌ای باید در شورای حل اختلاف مطرح شوند. به‌عنوان‌مثال، زمانی که مستأجر باوجود پایان قرارداد از تخلیه ملک خودداری می‌کند یا به مدت ۶ ماه اجاره‌بها را پرداخت نکرده، مالک می‌تواند با ثبت دادخواست تخلیه از شورای حل اختلاف درخواست رسیدگی کند.

تخلیه عین مستاجره معمولاً به تخلیه اماکن مسکونی اشاره دارد. اما برای تخلیه اماکن تجاری و مکان‌هایی که حق کسب و پیشه و سرقفلی دارند، شورای حل اختلاف صلاحیت صدور رأی ندارد و این موضوع باید در محاکم دادگستری پیگیری شود. در این حالت، خواهان باید پس از ثبت دادخواست تخلیه، منتظر رسیدگی دادگاه‌های حقوقی در زمان مقرر باشد.

• ادعای اعسار

یکی از دعاوی که شورای حل اختلاف به طور اجباری صلاحیت صدور رأی در آن را دارد، دعوای اعسار است. اعسار به معنای این است که فردی به ادعای ناتوانی مالی برای پرداخت بدهی‌های خود، درخواست تقسیط آن را دارد و باید بتواند مدارک لازم برای اثبات این ادعا را به شورا ارائه کند.

نکته مهم در خصوص صلاحیت شورا برای صدور رأی در دعاوی اعسار این است که شورای حل اختلاف تنها در صورتی می‌تواند رأی صادر کند که به اصل دعوای اعسار رسیدگی کرده باشد. در غیر این صورت، شورا صلاحیت لازم برای صدور رأی را نخواهد داشت.

به‌عنوان‌مثال، اگر دعوایی با عنوان مطالبه وجه به مبلغ ۵ میلیون تومان در شورای حل اختلاف مطرح شود و شورا حکم به پرداخت این مبلغ صادر کند، خوانده می‌تواند با ثبت دادخواست اعسار، از شورا درخواست تقسیط پرداخت این مبلغ را داشته باشد.

دعاوی مربوط به ارث

شورای حل اختلاف به‌عنوان مرجع قضایی، در زمینه دعاوی مربوط به ارث صلاحیت اجباری برای صدور رأی دارد. یکی از مراحل مهم پس از فوت متوفی، تقسیم ارث است که وراث باید به آن بپردازند. برای این کار، وراث نیاز به گواهی حصر وراثت و اطلاعاتی درباره دارایی‌های متوفی دارند.

گاهی اوقات، وراث در روند تقسیم ارث به مشکلاتی برخورد می‌کنند و برای حفظ دارایی‌ها از سوءاستفاده و آسیب، نیاز به مهروموم ترکه دارند تا تعیین تکلیف در خصوص ارث از آن محافظت کنند.

در این راستا، تمام وراث یا یکی از آن‌ها و هر ذی‌نفع دیگری می‌توانند با ثبت دادخواست برای صدور گواهی انحصاروراثت و درخواست حکم تحریر و مهروموم ترکه، از شورای حل اختلاف تقاضای رسیدگی و صدور حکم کنند. صدور رأی در این موارد جزء صلاحیت‌های اجباری شورای حل اختلاف است.

• دعاوی خانواده

در بخش‌های قبلی، به برخی از موارد صدور رأی در شورای حل اختلاف اشاره کردیم، از جمله دعاوی مربوط به تعدیل اجاره‌بها و دعاوی تخلیه عین مستاجره در املاک مسکونی. این موارد از جمله مواردی هستند که شورا صلاحیت اجباری برای صدور رأی در آن‌ها دارد.

یکی دیگر از حوزه‌های صلاحیت شورای حل اختلاف، دعاوی خانوادگی است که شامل مسائلی مانند مهریه، نفقه و جهیزیه تا سقف دویست میلیون ریال می‌شود. این دعاوی تنها در صورتی در شورا مطرح می‌شوند که دادگاه خانواده پیش‌تر به آن‌ها رسیدگی نکرده باشد.

به‌عنوان‌مثال، اگر دعوای طلاق در دادگاه مطرح شود و در ضمن آن به اختلاف مهریه نیز رسیدگی شود، دیگر نمی‌توان آن اختلاف را در شورای حل اختلاف مطرح کرد. اما درصورتی‌که فردی مستقیماً دعوای مهریه تا سقف دویست میلیون ریال را طرح کند، این دادخواست به شورای حل اختلاف ارجاع خواهد شد و رسیدگی به آن در صلاحیت شورا قرار می‌گیرد.

• تأمین دلیل

همان‌طور که در توضیحات قبلی درباره موارد صدور رأی شورای حل اختلاف اشاره کردیم، این شورا صلاحیت رسیدگی به دعاوی مربوط به ارث، شامل صدور حکم تحریر ترکه، مهروموم ترکه و گواهی انحصاروراثت را دارد. یکی دیگر از مواردی که شورا به آن رسیدگی می‌کند، تأمین دلیل است که قواعد خاص خود را دارد.

تأمین دلیل به معنای درخواست فردی است که خسارت‌دیده و می‌خواهد مدارک و شواهدی که برای اثبات ادعایش دارد، جمع‌آوری و حفظ شود. این امر ضروری است؛ زیرا ممکن است این دلایل از بین بروند یا دسترسی به آن‌ها پس از مدتی دشوار شود. مثال‌هایی از تأمین دلیل شامل تحقیق محلی و شهادت است. شورای حل اختلاف موظف است به درخواست تأمین دلیل رسیدگی کند و در مدت‌زمان قانونی اقدام لازم را انجام دهد.

برای تأمین دلیل، متقاضی باید درخواست خود را از طریق دفاتر خدمات الکترونیک قضایی ثبت کند. این دفاتر به‌عنوان واسطه میان نهادهای قضایی، مانند شورا و دادگاه، عمل می‌کنند و درخواست را در زمان مقرر به شورای حل اختلاف ارسال می‌کنند. پس از بررسی دادخواست، شورا اقدام به تأمین دلیل برای متقاضی خواهد کرد.