سامانه جامع امور گمرکی با مدیریت ضعیف اجرا نمی شود

گروه اقتصادی: مسوولان گمرک ایران طی سه سال گذشته اقدام به راه اندازی همزمان و موازی سامانه جامع نموده اما با وجود صرف بودجه و منابع دولتی برای سامانه قبلی و موجود، با امروز و فردا کردن، هیچ اقدام عملی جهت راه اندازی سامانه جدید و انتقال از سامانه موجود به سامانه جامع را عملیاتی نکرده اند.

به گزارش بولتن نیوز، در حالی که دولت و فعالان تجاری، خواستارنهایی سازی سامانه جامع امورگمرک  هستند و تجارت کشور سال های طولانی درانتظارتحقق آن بوده است، تا گمرک به عنوان یک سازمان تجاری و اقتصادی، مبارزه با فساد احتمالی را تقویت کند، اما به گفته بسیاری از کارشناسان، مسوولان دولت اطلاع ندارند که نه تنها سامانه قبلی کارایی لازم را ندارد بلکه مدیران گمرک عملا اراده و همت و مدیریت لازم برای اجرای سامانه جدید را نداشته اند و در این مدت، بارها اخبار متعدد تخلفات مختلف و سوء مدیریت در گمرکات کشور به گوش رسیده است.

در سال های اخیر، کارشناسان و خبرگان گمرکی برای مقابله با فساد، ایرادهای بسیاری به سامانه گمرکی و برخی روش ها و سوء مدیریت ها وارد کرده اند و معتقدند که بسیاری از نظارت های کارآمد با این روش عملا حذف شده و دفتر بازبینی، ارزیابی کیفی و تخصصی و پیگیری مطالبات، دایره ارزش و تشخیص درست تعرفه ها، احکام به موقع بودجه و... عملا به حاشیه رفته است و روش سامانه گمرکی قادر نبوده که تمام ضعف های موجود در گمرکات و سوء مدیریت ها را حل کند و اتفاقا روش های دیجیتال و الکترونیکی و سامانه ها، در مواردی عامل رشد فسادهای بزرگ بوده و حتی کارایی روش های دستی و کنترل های قبلی را نداشته است.

دولت باید توجه داشته باشد که روش های دیجیتال،و افزایش کارایی سامانه های جامع گمرکی به مدیران توانمند، متخصص، دلسوز، و بدون تخلف نیاز دارد که تخلف نکنند و با نظارت قوی مانع فسادهای احتمالی شوند. اما با وجود برخی مدیران ضعیف که سوابق تخلفات نیز داشته اند نمی توان این سیستم که هدف آن مقابله با فساد است را اجرایی کرد. به عبارت دیگر،  سیستمی که قبلا جواب پس داده و کارآمد نبوده، نمی تواند عامل تقویت نظارت و مقابله با فساد باشد و باید با انتخاب مدیران توانمند و دلسوز همراه باشد تا قادر به افزایش کارایی روش ها و سامانه گمرکی باشد.

 نگاهی به پرونده ظروف شیشه ای گمرک بندرعباس و همچنین پرونده تخلف پنج هزار میلیاردی در سال های اخیر و یک دهه گذشته داشته باشید که چه کسانی مدیر بوده اند  و به عنوان معاونت فنی و مسوولیت های دیگر در این دوره سمت داشته اند و به چه دلیل چنین پرونده های بزرگ فساد شکل گرفته است؟ از سوی دیگر تخلفات عدیده دیگری وجود دارد که از حوصله این بحث خارج است.

 اکنون این پرسش مطرح است که از مدیران فعلی که قبلا سوابق تخلف و ناکارآمدی و سوء مدیریت در پرونده داشته اند، چگونه انتظار مبارزه با فساد دارید؟

 سوال این است که چرا مدیران قبلی نتوانستند سامانه گمرک را بشکل صحیح و درمسیر درست هدایت کنند. چرا کسانی  که از ابتدای راه اندازی سامانه در راس تصمیم گیری سامانه گمرک بوده  اند این کار را انجام نداده اند و قادر به اجرای سامانه جدید نبوده اند و اراده و مدیریت و توان لازم برای اجرای آن را نداشته اند؟. دلیل حمایت  برخی مسوولان دولت از این مدیران چیست و چرا تصور می کنند که این مدیران  گمرک می توانند سامانه را اجرا کرده و جلوی فساد و تخلفات را بگیرند. وقتی ضعف مدیریتی وجود داشته و سامانه را اجرا نکرده اند، دولت چگونه امروز خوشبین به اجرای آن است؟

در طی چند سال گذشته موضوع سامانه جامع نتوانست مبارزه با فساد را تقویت کند و جلوی تخلفات و سوء مدیریت ها را بگیرد. سامانه قبلی از ابتدا با حضور و تاثیر مدیران فعلی راه اندازی وعملیاتی شده و دارای نواقص زیادی بوده است. ازجمله عدم اتصال به سامانه های سازمان های همجوار گمرک از مهمترین نواقص و ناکارآمدی های سامانه گمرکی بوده است.

 باگ های سیستمی فراوان در آن مشاهده شده که تازه ترین آن تایید نهایی چندصد اظهارنامه توسط معاون فنی یکی از گمرکات بجای کارشناسان مجازی بوده است که این سوء مدیریت ها در رسانه ها منتشر شده است.

مسوولان گمرک ایران طی سه سال گذشته اقدام به راه اندازی همزمان و موازی سامانه جامع نموده اما با وجود صرف بودجه و منابع دولتی برای سامانه قبلی و موجود، با امروز و فردا کردن هیچ اقدام عملی جهت راه اندازی سامانه جدید و انتقال از سامانه موجود به سامانه جامع نداشته اند.

 در این چند سال رسانه ها بارها به نقل از وزیراقتصاد دولت قبل و مقامات گمرک درچندین نوبت از راه اندازی سامانه در ماه های آینده خبر داده بودند و سپس در نوبت های بعدی از مقامات گمرک قول راه اندازی سامانه بزودی داده شده است.

در روزهای پایانی دولت سیزدهم با فشار وزیراقتصاد دولت قبل مقامات گمرک ایران با معرفی کردن گمرک غرب تهران بعنوان گمرک پایلوت جهت راه اندازی سامانه جامع تبلیغاتی را به راه انداختند و با دعوت از وزیر اقتصاد دولت قبل نمایش راه اندازی سامانه جامع را رسانه ای کردند.

اما با وجود قول راه اندازی 100 درصدی سامانه جامع گمرک توسط احسان خاندوزی تا قبل ازپایان دولت سیزدهم ، گمرک ایران درانتهای شهریور ماه سال جاری راه اندازی سامانه جامع درگمرک غرب تهران بصورت پایلوت را اعلام کرد.

 لازم بذکر است جهت راه اندازی این سامانه جامع هیچ قرارداد ویا منشورراهبردی تدوین وترسیم نشده است! و مراحل تحویل، ناظر، بهره بردار و حتی آموزش کارشناسان گمرک انجام نشده و هیچ کس در جریان ترسیم سامانه نبوده است ونکته مهم پس ازقریب سه سال از تدوین و هزینه کردن چند میلیاردی از بودجه دولت وتدوین وترسیم سامانه توسط پیمانکارمربوطه هنوز خبری از آن نیست. پیمانکار اعلام کرد که درابتدا قراربود با مبلغ 19 میلیارد تومان انجام شود اما درچندماه قبل قراردادی با مبلغ 233میلیارد تومان تنظیم شده است که تناسبی با پیش بینی های اولیه ندارد وسپس قراردادی دیگربه مبلغ 295 میلیارد تومان با پیمانکارمنعقده شده است.

نکته مهم این است که این سامانه درگمرک غرب بصورت پایلوت وهمانند انجام بارگذاری یک پته دستی گمرکی و مرحله به مرحله آن هم توسط مدیرکل گمرک غرب بدون اتصال برخط و فقط با فشار رئیس کل قبلی و سرپرست فعلی جهت ارائه به مقامات دولتی ودستگاههای نظارتی با پروپاگاندای خبری انجام شده است. این نمایش به اصطلاح راه اند ازی سامانه برگزار شده در حالی که جهت راه اندازی این سامانه با روش مدیریت فعلی مقامات گمرک، لازم است که دو سال وقت صرف شود تا راه اندازی این سامانه در تمام گمرکات واتصال به تمامی سازمان های همجوارانجام شود.

لذا وزارت اقتصاد ودارایی باید توجه داشته باشد که با این روش مدیریتی ضعیف و ناکارآمد مدیران گمرک، اجرای این سامانه به دو سال زمان و چند برابر هزینه اجرای پیش بینی شده نیاز دارد.

 این خیال باطلی است که تصور کنیم مدیران فعلی توان اجرای این سامانه در ماه های آینده را دارند.

برخی مدیران گمرک از زمان راه اندازی دولت الکترونیک درراس تصمیم گیری گمرک ایران بوده و بعنوان معاون فنی و رئیس کل در جریان موضوعات گمرک بوده اند. اما اراده ای جهت راه اندازی کامل این سامانه نداشته و نخواهد داشت. چراکه آزموده را آزمودن خطاست و درگذشته امتحان خود را پس داده اند.

ضروری است که دولت تا دیرنشده با انتصابی صحیح در راس سازمان مهم گمرک کشور، افراد دلسوز چه در بخش فنی و چه فناوری که قبلا به حاشیه رانده شده اند، را به کار بگیرد و درجهت کمک به سازمان گمرک و بالطبع به تجارت خارجی کشور افراد خبره فراخوانده شوند و مورد استفاده قرار گیرند تا نهایی سازی سامانه جامع گمرک ایران به طور کامل اجرایی شود و اشکالات آن نیز برطرف شود و شاهد رفع سوء مدیریت ها و تقویت نظارت و مقابله با فساد باشیم.