انديشه هاي برتر و بزرگ اغلب توسط ذهن هاي كوچك و كوته بين ناديده گرفته مي شوند و با آنها مخالفت و مبارزه مي كنند

پيشگام و بنيانگذار پيوند قلب در جهان

خالق سگ هایی با دو سر

ولادیمیر دمیخوف - Vladimir Demikhov

به گزارش بولتن نیوز ، دكتر ولادیمیر دمیخوف، دانشمند اهل روسيه، پيشگام و بنيانگذار جراحي پيوند قلب در جهان است. او كسي بود كه فكر و انديشه اش جلوتر از زمان خود بود ولي متاسفانه كمتر شناخته شد و در شرايط بدي زندگي كرد.

زماني كه دكتر مايكل دباكي (Michael DeBakey) ، جراح قلب مشهور جهان، در سال 1996 جهت عمل جراحي عروق كرونر قلب رييس جمهور وقت روسيه، بوريس يلتسين، به شهر مسكو رفته بود اولين سوالش از همراهانش اين بود : " مي توانم بالاترين جايزه علمي پزشكي جهان را به پروفسور دميخوف اعطا كنم ؟!! "... ولي متاسفانه هيچ پاسخي نشنيد. زيرا هيچ كس نمي دانست دميخوف كيست و كجاست !! دميخوف در كشورش نه تنها هيچ گاه جايزه ايي نگرفته بود بلكه هيچ وقت به مقام استادي يا همان پروفسور هم  نرسيده بود. او گمنام و ناشناخته در يك آپارتمان كوچك در روسيه زندگي مي كرد !!

ولادیمیر دمیخوف در سال 1916 در منطقه ولگوگراد روسیه و در خانواده ای روستايي و كشاورز به دنیا آمد. پدرش در سال 1919 و زماني كه ولادمير 3 ساله بود در جریان جنگ داخلی روسیه کشته شد و مادرش با اينكه تحصیلات مختصري داشت ولي تمام انرژی و وقت خود را صرف زندگي و آموزش و تربيت فرزندانش کرد.

ولادیمیر در كودكي و نوجواني بسيار به يادگرفتن و تحصيل علاقه داشت و از همان دوران به چگونگي كاركرد سيستم قلب و گردش خون علاقه داشت و چندين بار ايده جايگزيني قلب با قلبي ديگر در حيوانات را مطرح كرده بود. در سال 1931 در حالي كه 15 ساله بود و تحصيلات خود را در يك مدرسه محلي پشت سر گذاشته بود جهت امرار معاش در يك كارخانه تراکتورسازی در استالینگراد شروع به کار کرد.

با همت و كوشش فراوان در سال 1934 وارد دانشگاه دولتی ورونژ در روسیه شد و در رشته زيست شناسي مشغول به تحصيل شد. وي در دانشگاه بسيار فعال بود و خيلي زود توانست استادان و دانشجويان ديگر را حيرت زده كند. زماني كه دانشجوي سال چهارم بود براي اولين بار در جهان موفق شد يك قلب مصنوعي را طراحي و بسازد و آنرا با موفقيت در يك سگ امتحان كرد. قلب مصنوعي به مدت 5 ساعت توانست سگ را زنده نگه دارد. كار بي نظير دميخوف در روزنامه دانشجويي دانشگاه در سال 1938 به چاپ رسيد و از همان زمان اين ايده مطرح شد كه مي توان قلب انسان را با قلبي ديگر جايگزين كرد. دستگاه قلب مصنوعي شامل دو پمپ دیافراگمی مجاور هم بود که به عنوان دو بطن قلبی کار می کردند و اندازه آن تقریباً با قلب سگ یکسان بود. دو لوله  وریدی به دهلیزهاي قلب سگ و دو لوله شریانی به آئورت و شریان ریوی سگ متصل شدند و پمپ توسط يك موتور الكتريكي كار مي كرد.

امروزه هنوز هم باورش براي ما سخت است كه چگونه در سال 1938 يك دانشجوي 22 ساله توانسته است يك سگ را بيهوش كند، تحت تنفس مصنوعي قرار دهد، با جراحي قفسه صدري و آماده سازي عروق اصلي قلب و اتصال آنها به ماشين قلب مصنوعي در طي كمتر از 10 دقيقه، يك سگ را 5 ساعت زنده نگه دارد !! اما متاسفانه كار بزرگ دميخوف در آن زمان كمتر شناخته شد و كسي براي كار بی نظیر وي ارزشي قايل نشد.

در سال 1938 دمیخوف برای ادامه تحصیل به دانشکده زیست شناسی دانشگاه دولتی مسکو رفت و در سال 1940 با درجه ممتاز فارغ التحصيل شد. پس از سالهاي سخت جنگ جهاني دوم، او به عنوان دستيار در دانشكده فيزيولوژي دانشگاه مسكو مشغول به فعاليت شد. وي در آنجا با كار و تحقيق فراوان و با تلاش و كوشش بسيار و انجام روش هاي مختلف جراحي موفق شد انواع پيوند قلب، پيوند ريه و پيوند هم زمان قلب و ريه را در حيوانات انجام دهد و در نهايت در طي دهه 1950  سگ هاي پيوند قلب شده توانستند تا 15 ساعت يا بيشتر زنده بمانند.

وي علاوه بر پيوند قلب و ريه در سال 1953 روش نوين جراحي باي پس عروق كرونر را با موفقيت در سگ ها انجام داد. در اين روش شريان پستاني داخلي به شريان كرونر چپ متصل مي شد. سگهاي جراحي شده براي سالها زنده ماندند. این روش سالها بعد پایه انجام جراحی بای پس عروق کرونر در انسان شد.

در 24 فوریه سال 1954 دمیخوف بحث برانگیزترین و شايد شاهكار جراحي خود را انجام داد. او سر و نیمه بالایی بدن یک سگ را به سگ بزرگتر دیگری پیوند زد.  اولین پیوندها چندان موفقیت آمیز نبودند، اما با گذشت زمان و تجربه روش هاي مختلف جراحي، حداکثر بقای حیوانات به حدود 30 روز رسید. خبر این جراحي بي نظير بسیار مشهورتر از کارهای قبلی دمیخوف شد...  "سگ های دو سر"...

این نوع عمل جراحي مسائل اخلاقی مهم و بحث‌های جدی را در مورد پذیرش چنین روش‌هایی را مطرح کرد.

در سال 1960 دمیخوف کتاب خود را با عنوان " آزمايش پیوند اعضای حیاتی " را منتشر کرد که در آن براي اولين بار در تاريخ پزشكي جهان از کلمه " پیوند شناسی " استفاده شد. وي در کتاب خود نوشت : " این گونه آزمایش‌ها در مورد جایگزینی قلب و ریه اولین آزمایش‌هایی بود که نه تنها در آزمایشگاه ما، بلکه در تاریخ علم پزشكي انجام شد." اين كتاب در نقاط مختلف جهان ترجمه و به چاپ رسيد و تنها منبع علمي پيوند اعضا در جهان بود.

اما آنچه قابل توجه است اين است كه زندگي دميخوف بسيار سخت بود. او براي انجام تحقيقات خود مجبور بود چندين بار محل كار خود را عوض كند. دولت و جامعه علمي آن روزگار روسيه (شوروي سابق) از دانشمنداني همچون دميخوف حمايت نمي كردند و كارهاي علمي بي نظير او را غیراخلاقی مي دانستند و از کار او انتقاد می کردند و از انجام تحقيقات وي جلوگيري مي كردند. به دليل ساختار سياسي آن دوران روسيه و سالهاي جنگ سرد بيشتر تحقيقات دميخوف ناشناخته ماند زيرا اجازه انتشار و ارايه آنها در نشريات و محافل علمي معتبر جهان داده نمي شد. پس از سالها دميخوف در سال 1958 اجازه يافت در سمينار بين المللي شهر لايپزيگ آلمان شرقي شركت كند و تحقيقات خود در زمينه پيوند قلب و ريه را ارايه دهد ولي در سال 1959 به جهت شركت و ارايه تحقيقاتش در سمينار جهاني جراحي قلب و عروق درشهر مونيخ تحت پيگرد قانوني قرار گرفت. در واقع پس از 5 سال جامعه علمي و پزشكي جهان از اقدامات و تحقيقات بي نظير دميخوف آگاه شدند.

دميخوف در زمينه مدرك و درجه تحصيلات دانشگاهي خود هم با محدوديت روبرو بود. پس از سالها تحصيل، كار و پژوهش در سال 1963 مدرك دكتري زيست شناسي را به وي دادند.

تحقيقات و روش هاي نوين و بي نظير دميخوف پايه و اساس انجام پيوند قلب در انسان شد. دكتر كريستيان بارنارد، جراح مشهور قلب در آفريقاي جنوبي، زمانی که از روش دميخوف در پيوند قلب در سگها آگاه شد، به مسكو رفت و مدتي با دميخوف كار كرد. بارنارد سرانجام در 3 دسامبر سال 1967 موفق شد اولين پيوند موفق قلب در انسان را انجام دهد. 35 سال پس از اولين پيوند قلب موفق در جهان، در سال 1996 ، دكتر بارنارد در كنگره جهاني قلب و عروق گفت : " اگر ولادیمیر دمیخوف نبود هرگز نمي توانستم پيوند قلب را انجام دهم ... من هميشه گفته ام او پدر پيوند قلب است. "

پس از شناخت جهاني دميخوف و تحقيقات و اقدامات بي نظيرش در جراحي قلب و ريه، بسياري از دانشگاه ها و مراكز معتبر علمي جهان در اروپا و آمریکا به وي نشان علمي اعطا كردند و در سال 1989 در نشست انجمن جهاني قلب و عروق در مونيخ جايزه ويژه اين انجمن به دميخوف داده شد ... " پروفسور دمیخوف از اتحاد جماهیر شوروی به دلیل نقش رهبری خود در توسعه پیوند اعضاي داخل قفسه سینه و استفاده از قلب مصنوعی "

اما متاسفانه عليرغم همه استقبال جهاني از دميخوف، او در كشور خودش كمتر شناخته شد و مورد غفلت قرار گرفت. وي فقط در سال 1998 نشان درجه 3 لیاقت برای میهن را دریافت کرد. ولادیمیر دمیخوف بزرگ مرد تاريخ پزشكي جهان در 22 نوامبر سال 1998 در آپارتمان کوچکش در مسكو درگذشت.

دكتر كلارنس والتون لايلهي (Clarence Walton Lillehei)، یکی از برجسته‌ترین جراحان قلب جهان، زمانی گفت:

" بعضی از انسانها چیزهايي را كه هستند، می‌بینند و مي گويند : چرا آنها را تغییر دهيم ؟! ... اما بعضي ديگر رویای چیزهایی را که هرگز نبوده اند، مي بينند و مي گويند : چرا آنها را نداشته باشيم ؟!! ... اين، همه آن چيزي است كه می توانیم در مورد زندگی درخشان ولادیمیر دمیخوف بگوییم... "

تهیه و تنظیم :

دکتر حسین شهزادی – فوق تخصص قلب کودکان – مرکز قلب شهید رجایی