هیچ کس بهینه سازی سوخت را گردن نمی گیرد/ خودروهای فرسوده میلیاردها دلار پول کشور را هدر می دهند

گروه انرژی: ناترازی بنزین براساس آمارهای رسمی در حالی به حدود 30 میلیون لیتر در روز رسیده که بخش قابل توجهی از تولید بنزین در کشور در خودروهای فرسوده هدر می رود و هیچکدام از دستگاهها دستکم در این رابطه مسئولیتی به گردن نمی گیرند.
به گزارش بولتن نیوز، خودکفایی در تولید بنزین و حتی صادرات این محصول تا همین دوسال پیش یکی از دستاوردهای صنعت نفت محسوب می شد، اما به تدریج که مصرف سوخت افزایش یافت، اول صادرات بنزین از گردونه درآمدهای صادراتی کشور حذف شد و پس از آن واردات به تدریج جای خود را باز کرد.
بررسی ها نشان می دهد که مصرف بنزین و گازوییل طی ۳۰ سال گذشته روند صعودی داشته است به طوری که بنزین با ۲۶۵ درصد و گازوییل ۶۱ درصد رشد کرده است.مصرف بنزین باعث شده که دولت سال گذشته و امسال اقدام به واردات بنزین کند.موضوعی که مقام معظم رهبری سال گذشته در این رابطه به وزیر نفت تذکر دادند.
میزان واردات بنزین در سال گذشته به اذعان نمایندگان مجلس رقمی در حدود یک میلیارد دلار بوده است و امسال هم در بودجه 80 هزار میلیارد تومان برای واردات بنزین در نظر گرفته شده است. هرچند وزارت نفت در تلاش بوده که با برخی طرح ها مثل محدودیت در سوخت گیری در استانهای مرزی یا سوخت گیری با کارت سوخت صرفه جویی درمصرف سوخت را کلید بزند، با این حال این طرح ها  عملا نتوانسته مشکل ناترازی بنزین را حل کند.
از طرفی ساخت پالایشگاه طرحی زمان بر است و تا زمانی که پالایشگاههای جدید به چرخه تولید نیایند، بخش بزرگی از منابع کشور در این میان از دست می رود. 
البته فقط پالایشگاه سازی نیست که مشکل ناترازی بنزین را حل می کند، بررسی ها نشان می دهد که حجم زیادی از بنزین تولیدی کشور در خودروهای فرسوده یا خودروهایی که مصرف سوخت بالایی دارند، هدر می رود.
این خودروها علاوه بر هدر دادن بنزینی که با هزینه های بسیار تولید شده و با نازل ترین قیمت به دست مصرف کننده می رسد، عامل اصلی آلودگی هوای شهرهای کشور هستند. موضوعی که به خصوص در فصل های سردسال باعث بروز مشکلات تنفسی و قلبی برای بسیاری از شهروندان در سالهای اخیر شده است.
گزارش های رسمی نشان می دهد که  ۶۰درصد آلودگی در تهران ناشی از ذرات معلق که حاصل سوخت غیراستاندارد و خودروهای فرسوده است. همین آمار تصریح می کند که بیش از ۱۳ میلیون خودروی فرسوده در کشور مشغول تردد هستند که این تعداد خودرو بیش از ۶۳میلیون لیتر سوخت مصرف می‌کنند.
 فرسوده ها فقط به خودروها ختم نمی شود؛ ۹۰ درصد از موتورسیکلت‌ها، ۴۸درصد تاکسی‌ها، ۸۶ درصد مینی‌بوس‌ها، ۸۲ درصد اتوبوس‌های درون شهری و بیش از ۵۲ درصد از خودروهای برون شهری کشور هم فرسوده هستند.
خودروهای فرسوده سالانه خسارت سنگینی هم به اقتصاد وارد می کنند که نمی توان آن را نادیده گرفت، تا جایی که برخی محاسبات انجام شده بر مبنای بنزین هر لیتر70 سنت( قیمت جهانی 1.2 دلار است) نشان می دهد خودروهای فرسوده، به طور سالیانه،  12 میلیارد دلار خسارت به کشور وارد می کنند و بیش از 15 میلیارد لیتر بنزین تولید کشور را هدر می دهند .این عددها وقتی کنار هم می نشینند، شرایط هولناکی را ترسیم می کنند که حل آن با هماهنگی بین خودروسازان، وزارت نفت، وزارت صمت و پلیس راهنمایی و رانندگی امکان پذیر است.
 این دستگاهها اگر مثل حلقه های زنجیر بهم وصل شوند و هرکدام کم کاری یک بخش را به گردن دیگری نیندازند، هم مشکل آلودگی شهرها حل می شود و هم جلوی هدررفت منابع کشورگرفته می شود با این حال هیچ دستگاهی نمی خواهد به وظیفه خود برای حل این مشکل عمل کند.
سازمان سازی مشکلی حل نمی کند
ناهماهنگی بین دستگاهها برای بهینه سازی دولت را برآن داشت که در برنامه هفتم توسعه در راستای ایجاد هماهنگی فرابخشی و مدیریت کلان و متمرکز در حوزه بهینه سازی مصرف سازمان بهینه سازی و مدیریت راهبردی انرژی تشکیل ‌شود. این در حالی است که سازمان بهینه سازی مصرف سوخت در اوایل دهه 80 تشکیل شده است و به جز مقطعی که همکاری نزدیکی با خودروسازان داشت و تصمیم های آنها به خروج پیکان از گردونه تولید ختم شد، این سازمان در یک دهه گذشته عملا هیچ خروجی مهمی در راستای بهینه سازی مصرف سوخت و یا کمک در جهت حل مشکلات ناشی از آلایندگی هوا نداشته است.
بهمن صالحی، عضو هیات مدیره فدراسیون صادرات انرژی و صنایع وابسته در این رابطه به بولتن نیوز می گوید: ما در ساختار اداری کشور سازمان کم نداریم .هم سازمان بهینه سازی مصرف سوخت داریم و  شورای عالی انرژی. برای نهادهایی مثل سازمان بهینه سازی ماموریتی تعریف شده که با آنچه امروز تحت عنوان سازمان جدید بهینه سازی تعریف شده، یکسان است. بنابراین اگر این همین سازمان وظیفه خود را درست انجام می داد نیاز به سازمان جدیدی نبود.

وی افزود: ولی اگر قصد این بوده که همان کارکرد سازمان های قبلی با اسم جدید تشکیل شود، به اصطلاح آش همان و کاسه همان کاسه خواهد بود. 
صالحی به افرادی که در حال برنامه ریزی تشکیل این سازمان هستند توصیه کرد: این افراد باید با موسسین برخی از این سازمان های مشابهی که با اهداف یکسان تاسیس شده، صحبت و پژوهش کنند که چرا تشکیل شده؟ چند درصد به اهدافش رسیده؟ ومهمتر اینکه چرا بیش از 1 دهه از عمرشان می گذرد، به نتیجه نرسیده است. 
وی تاکید کرد: گاها سازمان ها و نهادهای دولتی فراموش می کنند که پدر و حکمران یک خانواده هستند و فهم کافی از جایگاه حکمرانی خودشان ندارند؛ البته این فهم فقط نباید در سطح وزرا اتفاق بیافتد بلکه معاونان و کارشناسان هم از این فهم کافی برخوردار باشند. درحالی که کارشناسان فکر می کنند برای خودشیرینی باید کم هزینه تر شدن را ملاک کارآمدی خودشان قرار دهند؛ شما فرض کنید چقدر خواستیم صرفه جویی کنیم ولی به دلیل عدم عقد قرارداد پژوهشی یا قرارداد عملیات کاهش تلفات انرژی، 7 سال اجرا نمی شود. من الان 4 سال است که در کمیسیون انرژی اتاق ایران می بینم که موضوع کاهش تلفات مصرف انرژی در حوزه بخاری ها دست به دست می گردد؛ درحالیکه هزینه خاصی هم به دولت تحمیل نخواهد کرد.
او گفت:  انقدر موارد این چنینی وجود دارد که استنباط من این است که آنچه که برای بهینه سازی مصرف انرژی و کاهش تلفات سازمان یافته هدف درستی داشته ولی از 10 سال پیش ناکارآمدی مدیران ارشد در این زمینه سازمان و اهدافش را ناکارآمد کرده است. 
صالحی گفت: مشکل این است که یا سازمان دهی درستی انجام نشده یا افراد درستی را منصوب نکردند یا آنکه آیین نامه اجرایی درستی را برایشان تنظیم نکرده اند. در مجموع ما همچنان امید داریم که با دقت به این سازمان و نگاه درست به آن و استفاده درست از ظرفیت موجود ساختاری سازمانی می شود این ماموریت ها را به هدف رساند.