نگاه به انتخابات از سه زاويه
کیهان:
پرونده انتخابات مجلس نهم بسته شد، اما در اثر اين انتخابات و تحت تاثير رويدادهاي آن پرونده هايي مهم تازه پيش روي جامعه سياسي كشور باز شده است. اين انتخابات گوياي واقعيت هايي اساسي درباره الگوي رفتار سياسي جامعه ايران، وزن اجتماعي و شكل بندي احزاب و گروه هاي سياسي، نسبت ميان مردم و راس نظام سياسي و همچنين نوع نگاه طرف خارجي به محيط داخلي ايران بوده است. اين يادداشت سعي مي كند رئوس اين واقعيت ها را مرور كند.
يكم- تا آنجا كه به الگوي رفتار سياسي جامعه ايراني مربوط است، انتخابات مجلس نهم واقعيت هاي مهمي را آشكار كرده است.
نخست، اين انتخابات روشن كرد كه مردم ايران بيش از هر زمان ديگري نسبت به ضرورت اتحاد در مقابل تهديد خارجي و سر جاي خود نشاندن دشمني كه مي خواهد چنگ و دندان نشان بدهد، حساس هستند. انتخابات مجلس نهم در اوج تهديدها عليه ايران برگزار شد. بدون شك حجم لفاظي هاي جنگ طلبانه، تلاش براي ايجاد فشار اقتصادي و اجراي عمليات خرابكارانه اطلاعاتي هيچ زماني در يك دهه گذشته به اندازه مقطع فعلي نبوده است. از ابتدا هم معلوم بود كه يكي از اهداف غربي ها از ايجاد اين فضا تست رفتار مردم ايران است و اينكه ببينند ميزان انسجام دروني آنها و اتصالشان با نظام سياسي چقدر است. اين سوال اكنون جواب روشني دارد: ملت ايران نه تنها الگوي تاريخي رفتار خود درباره اتحاد در مقابل دشمن خارجي را حفظ كرده بلكه به آن عمق هم بخشيده است.
دوم، انتخابات مجلس هم علامتي روشن از اين امر بود كه آگاهي سياسي در جامعه ايراني عميق تر شده و عمل سياسي نشاط بيشتري به خود گرفته است. پس از فتنه 88، برخي تحليلگران كه در دلسوزي آنها شكي نبود هشدار مي دادند كه دوراني از انفعال سياسي، قهر مردم با فعاليت هاي مرتبط با نظام و كم رونقي انتخابات در ايران آغاز خواهد شد كه به سادگي قابل علاج نيست. همزمان، ضد انقلاب پا را از اين فراتر گذاشته بود و با صداي بلند ادعا مي كرد كه بخش بزرگي از مردم در اثر فتنه 88 رشته پيوند خود با نظام سياسي را براي هميشه گسسته اند و سبد سرمايه اجتماعي نظام به نحو علاج ناپذيري تهي شده يا رو به تهي شدن است. حضور 65 درصدي مردم در دور نخست انتخابات و شكسته شدن ركورد مشاركت مردم در دور دوم انتخابات مجلس پس انقلاب در روز جمعه، حقيقتي كاملا وارونه را به نمايش گذاشت. ظاهرا مردم -بويژه طبقه متوسط- در سال 88 دوست و دشمن خود را به خوبي شناخته اند و در ذهن برخي از افراد توهم زده نيز باور به قابل اعتماد و اتكا بودن نظام به ميزاني غير قابل پيش بيني رشد كرده است.
دوم- انتخابات مجلس همچنين داراي پيام هاي مهمي اولا درباره شكل بندي گروه هاي سياسي در ايران و ثانيا درباره وزن اجتماعي آنهاست.
نخست، بدون شك شكل بندي جامعه سياسي در ايران پس از سال 88 تغيير كرده اما اين تغييرات تا آستانه انتخابات مجلس به بلوغ نرسيد و شكل واضحي به خود نگرفت. در جريان اصلاح طلب، اراده اي براي تفكيك اصلاحات از فتنه شكل گرفته است. اگرچه اين اراده -كه خود را در راي دادن محمد خاتمي در دور اول انتخابات نشان داد- هنوز بالغ نيست و تكليف خود را با برخي از اساسي ترين گام هايي كه بايد براي جبران گذشته بردارد، روشن نكرده ولي نفس شكل گيري آن حكايت از آن دارد كه كساني درون جريان اصلاحات پذيرفته اند كه بايد خود را به نحوي از شر آنچه در سال 88 رخ داد خلاص كنند وگرنه آن مرده زنده نخواهد شد و راه چاره لاجرم پيوستن خود آنها به جرگه اموات است.
اما اصولگرايان اگرچه جايگاه خود را به عنوان يك جريان سياسي بي رقيب تثبيت كرده اند ولي اختلاف- هرچند در حد تفاوت سليقه- كه ميان آنها بروز كرده بود بايد پس از انتخابات هرچه زودتر از ميدان رقابت به عرصه رفاقت كوچ كند و اين در حالي است كه هم فتنه و هم انحراف مترصد زماني براي وارد آوردن يك ضربه كاري به گفتمان اصولگرايي به عنوان يگانه نماينده حقيقي ارزش هاي انقلاب اسلامي است. اصولگرايان نبايد از ياد ببرند كه تاكيد بي ضابطه بر خالص سازي سر از انحراف در مي آورد و عدم رعايت اصول در وحدت، سر از فتنه؛ و بنابراين دو جبهه پايداري و متحد بايد توجه داشته باشند كه تفاوت سليقه آنها باعث عوض شدن جاي دوست و دشمن در برخي از ديدگاه ها نشود.
اما از حيث سرمايه اجتماعي، اگرچه هنوز نتيجه انتخابات مجلس به طور كامل روشن نشده ولي تا همين جاي كار سرجمع وزن اجتماعي اصولگرايان با ميزان حمايت اجتماعي از دو جريان فتنه و انحراف، به هيچ وجه قابل مقايسه نبوده است. به عبارت ديگر، نتيجه واضح انتخابات مجلس نهم اين است كه اگر اصولگرايان ائتلافي عمل كنند، در ميان مدت رقيب سياسي جدي نخواهند داشت. در مقابل، جريان فتنه هم ظرفيت راي و هم ظرفيت آشوب خود را از دست داده است. انتخابات مجلس نهم يكي از كم مسئله ترين انتخابات پس از انقلاب به لحاظ امنيتي بود و اين علتي نداشت جز اينكه فتنه 88 بسياري از ظرفيت هاي ضد امنيتي فتنه، ضد انقلاب و حتي طرف خارجي را بر باد داده است. ظرفيت راي اختصاصي جريان فتنه هم كه بنا بر يك طراحي انجام شده از جانب اتاق فكرهاي خارجي اين جريان بنا بود خود را به صورت تك راي به افرادي خاص نشان بدهد، نمودي نداشت. بنابراين، مي توان به نحو قابل دفاعي ادعا كرد كه تركيب خردمندي، خدمت و رفتار اصولي سرمايه اجتماعي اصولگرايان را رشد داده است.
از اين منظر همانطور كه سال 1388 يك نقطه عطف در تاريخ حيات سياسي خواص در نظام جمهوري اسلامي بود، سال 90 نقطه عطفي در تاريخ رفتار سياسي مردم ايران است. سرعت رشد سياسي مردم بسيار بيشتر از آن چيزي است كه تخمين زده مي شد اما اين رشد سريع بر خلاف پيش بيني غربي ها و برخي همفكرانشان در داخل ايران منجر به بروز هيچ بحراني در روابط ميان نظام طبقه متوسط نشده است، بلكه برعكس روابط ميان طبقه متوسط و غربگرايان است كه بحراني شده است.
سوم- اما از منظر طرف خارجي انتخابات مجلس نهم حاوي درس هايي عميق بوده است، اگر چه ترديد وجود دارد كه غربي ها توان درك كامل اين مسئله را داشته باشند.
مهم ترين نكته اي كه مكررا گفته شده ولي هنوز به اندازه كافي مورد بحث قرار نگرفته اين است كه كارايي تحريم ها به عنوان ابزاري براي بحراني كردن روابط مردم و نظام و ايجاد مطالبه تغيير سياست در حوزه هاي امنيت ملي به شدت زير سوال رفته است. مردم ايران اولا بسيار كمتر از آنچه غربي ها حدس مي زدند از تحريم تاثير پذيرفته و ثانيا اين تاثير باعث نشده مردم مثلا ديدگاه خود را درباره برنامه هسته اي تغيير بدهند. بنابراين، تهديد به اعمال تحريم هاي بيشتر تا آنجا كه به الگوي رفتار مردم ايران و همچنين به ميزان مقاومت آنها درمقابل فشارها مربوط است، هيچ كارايي در هرگونه مذاكره آينده نخواهد داشت.
مهدي محمدي
پرونده انتخابات مجلس نهم بسته شد، اما در اثر اين انتخابات و تحت تاثير رويدادهاي آن پرونده هايي مهم تازه پيش روي جامعه سياسي كشور باز شده است. اين انتخابات گوياي واقعيت هايي اساسي درباره الگوي رفتار سياسي جامعه ايران، وزن اجتماعي و شكل بندي احزاب و گروه هاي سياسي، نسبت ميان مردم و راس نظام سياسي و همچنين نوع نگاه طرف خارجي به محيط داخلي ايران بوده است. اين يادداشت سعي مي كند رئوس اين واقعيت ها را مرور كند.
يكم- تا آنجا كه به الگوي رفتار سياسي جامعه ايراني مربوط است، انتخابات مجلس نهم واقعيت هاي مهمي را آشكار كرده است.
نخست، اين انتخابات روشن كرد كه مردم ايران بيش از هر زمان ديگري نسبت به ضرورت اتحاد در مقابل تهديد خارجي و سر جاي خود نشاندن دشمني كه مي خواهد چنگ و دندان نشان بدهد، حساس هستند. انتخابات مجلس نهم در اوج تهديدها عليه ايران برگزار شد. بدون شك حجم لفاظي هاي جنگ طلبانه، تلاش براي ايجاد فشار اقتصادي و اجراي عمليات خرابكارانه اطلاعاتي هيچ زماني در يك دهه گذشته به اندازه مقطع فعلي نبوده است. از ابتدا هم معلوم بود كه يكي از اهداف غربي ها از ايجاد اين فضا تست رفتار مردم ايران است و اينكه ببينند ميزان انسجام دروني آنها و اتصالشان با نظام سياسي چقدر است. اين سوال اكنون جواب روشني دارد: ملت ايران نه تنها الگوي تاريخي رفتار خود درباره اتحاد در مقابل دشمن خارجي را حفظ كرده بلكه به آن عمق هم بخشيده است.
دوم، انتخابات مجلس هم علامتي روشن از اين امر بود كه آگاهي سياسي در جامعه ايراني عميق تر شده و عمل سياسي نشاط بيشتري به خود گرفته است. پس از فتنه 88، برخي تحليلگران كه در دلسوزي آنها شكي نبود هشدار مي دادند كه دوراني از انفعال سياسي، قهر مردم با فعاليت هاي مرتبط با نظام و كم رونقي انتخابات در ايران آغاز خواهد شد كه به سادگي قابل علاج نيست. همزمان، ضد انقلاب پا را از اين فراتر گذاشته بود و با صداي بلند ادعا مي كرد كه بخش بزرگي از مردم در اثر فتنه 88 رشته پيوند خود با نظام سياسي را براي هميشه گسسته اند و سبد سرمايه اجتماعي نظام به نحو علاج ناپذيري تهي شده يا رو به تهي شدن است. حضور 65 درصدي مردم در دور نخست انتخابات و شكسته شدن ركورد مشاركت مردم در دور دوم انتخابات مجلس پس انقلاب در روز جمعه، حقيقتي كاملا وارونه را به نمايش گذاشت. ظاهرا مردم -بويژه طبقه متوسط- در سال 88 دوست و دشمن خود را به خوبي شناخته اند و در ذهن برخي از افراد توهم زده نيز باور به قابل اعتماد و اتكا بودن نظام به ميزاني غير قابل پيش بيني رشد كرده است.
دوم- انتخابات مجلس همچنين داراي پيام هاي مهمي اولا درباره شكل بندي گروه هاي سياسي در ايران و ثانيا درباره وزن اجتماعي آنهاست.
نخست، بدون شك شكل بندي جامعه سياسي در ايران پس از سال 88 تغيير كرده اما اين تغييرات تا آستانه انتخابات مجلس به بلوغ نرسيد و شكل واضحي به خود نگرفت. در جريان اصلاح طلب، اراده اي براي تفكيك اصلاحات از فتنه شكل گرفته است. اگرچه اين اراده -كه خود را در راي دادن محمد خاتمي در دور اول انتخابات نشان داد- هنوز بالغ نيست و تكليف خود را با برخي از اساسي ترين گام هايي كه بايد براي جبران گذشته بردارد، روشن نكرده ولي نفس شكل گيري آن حكايت از آن دارد كه كساني درون جريان اصلاحات پذيرفته اند كه بايد خود را به نحوي از شر آنچه در سال 88 رخ داد خلاص كنند وگرنه آن مرده زنده نخواهد شد و راه چاره لاجرم پيوستن خود آنها به جرگه اموات است.
اما اصولگرايان اگرچه جايگاه خود را به عنوان يك جريان سياسي بي رقيب تثبيت كرده اند ولي اختلاف- هرچند در حد تفاوت سليقه- كه ميان آنها بروز كرده بود بايد پس از انتخابات هرچه زودتر از ميدان رقابت به عرصه رفاقت كوچ كند و اين در حالي است كه هم فتنه و هم انحراف مترصد زماني براي وارد آوردن يك ضربه كاري به گفتمان اصولگرايي به عنوان يگانه نماينده حقيقي ارزش هاي انقلاب اسلامي است. اصولگرايان نبايد از ياد ببرند كه تاكيد بي ضابطه بر خالص سازي سر از انحراف در مي آورد و عدم رعايت اصول در وحدت، سر از فتنه؛ و بنابراين دو جبهه پايداري و متحد بايد توجه داشته باشند كه تفاوت سليقه آنها باعث عوض شدن جاي دوست و دشمن در برخي از ديدگاه ها نشود.
اما از حيث سرمايه اجتماعي، اگرچه هنوز نتيجه انتخابات مجلس به طور كامل روشن نشده ولي تا همين جاي كار سرجمع وزن اجتماعي اصولگرايان با ميزان حمايت اجتماعي از دو جريان فتنه و انحراف، به هيچ وجه قابل مقايسه نبوده است. به عبارت ديگر، نتيجه واضح انتخابات مجلس نهم اين است كه اگر اصولگرايان ائتلافي عمل كنند، در ميان مدت رقيب سياسي جدي نخواهند داشت. در مقابل، جريان فتنه هم ظرفيت راي و هم ظرفيت آشوب خود را از دست داده است. انتخابات مجلس نهم يكي از كم مسئله ترين انتخابات پس از انقلاب به لحاظ امنيتي بود و اين علتي نداشت جز اينكه فتنه 88 بسياري از ظرفيت هاي ضد امنيتي فتنه، ضد انقلاب و حتي طرف خارجي را بر باد داده است. ظرفيت راي اختصاصي جريان فتنه هم كه بنا بر يك طراحي انجام شده از جانب اتاق فكرهاي خارجي اين جريان بنا بود خود را به صورت تك راي به افرادي خاص نشان بدهد، نمودي نداشت. بنابراين، مي توان به نحو قابل دفاعي ادعا كرد كه تركيب خردمندي، خدمت و رفتار اصولي سرمايه اجتماعي اصولگرايان را رشد داده است.
از اين منظر همانطور كه سال 1388 يك نقطه عطف در تاريخ حيات سياسي خواص در نظام جمهوري اسلامي بود، سال 90 نقطه عطفي در تاريخ رفتار سياسي مردم ايران است. سرعت رشد سياسي مردم بسيار بيشتر از آن چيزي است كه تخمين زده مي شد اما اين رشد سريع بر خلاف پيش بيني غربي ها و برخي همفكرانشان در داخل ايران منجر به بروز هيچ بحراني در روابط ميان نظام طبقه متوسط نشده است، بلكه برعكس روابط ميان طبقه متوسط و غربگرايان است كه بحراني شده است.
سوم- اما از منظر طرف خارجي انتخابات مجلس نهم حاوي درس هايي عميق بوده است، اگر چه ترديد وجود دارد كه غربي ها توان درك كامل اين مسئله را داشته باشند.
مهم ترين نكته اي كه مكررا گفته شده ولي هنوز به اندازه كافي مورد بحث قرار نگرفته اين است كه كارايي تحريم ها به عنوان ابزاري براي بحراني كردن روابط مردم و نظام و ايجاد مطالبه تغيير سياست در حوزه هاي امنيت ملي به شدت زير سوال رفته است. مردم ايران اولا بسيار كمتر از آنچه غربي ها حدس مي زدند از تحريم تاثير پذيرفته و ثانيا اين تاثير باعث نشده مردم مثلا ديدگاه خود را درباره برنامه هسته اي تغيير بدهند. بنابراين، تهديد به اعمال تحريم هاي بيشتر تا آنجا كه به الگوي رفتار مردم ايران و همچنين به ميزان مقاومت آنها درمقابل فشارها مربوط است، هيچ كارايي در هرگونه مذاكره آينده نخواهد داشت.
مهدي محمدي
شما می توانید مطالب و تصاویر خود را به آدرس زیر ارسال فرمایید.
bultannews@gmail.com
