چه کسانی از این سوء مدیریت، ناکارآمدی و خلق پول روزانه سود می برند؟ / وزیر اقتصاد چه پاسخی در مورد سوء مدیریت بانک ها در خلق پول روزانه در بازار بین بانکی دارد

گروه  اقتصادی: بانک های کشور هر روز در حال خلق پول بیش از 4300 میلیارد تومان هستند و بدهکاران بانکی همچنان پول بیشتری از بانک ها دریافت می کنند و اقساط خود را پرداخت نمی کنند و از طریق تورم سود بیشتر می برند و پول بیت المال و دولت را نمی دهند و از سوی دیگر مردم به خاطر تورم بالاتر، عملا مالیات پنهان بیشتری را پرداخت کرده و با کاهش قدرت خرید مواجه می شوند و به جای رانت خواران، ارزخواران، و بدهکاران بانکی، به دولت مالیات می دهند. چرا دولت بر این بانک ها نظارت نمی کند، چرا بر بازار بین بانکی نظارت بیشتری نمی کند و چرا وظایف بانک مرکزی و دریافت جریمه بابت اضافه برداشت و عملکرد نادرست بانک ها احیا نمی شود؟ مردم تا چه زمان باید خسارت عملکرد بانک ها و رشد نقدینگی و خلق پول بانک ها و بدهکاران بانکی را بدهند؟ 

به گزارش بولتن نیوز، به دنبال طرح بحث ها و اخبار مختلف در مورد عملکرد وزارت اقتصاد و دارایی و همچنین احتمال طرح استیضاح خاندوزی وزیر اقتصاد در دوره 19 ماه گذشته، لازم است که نمایندگان مجلس به مباحث مختلف از جمله رشد نقدینگی، خلق پول حاصل از عملکرد بانک ها و تورم حاصل از آن، میزان مطالبات دولت و گمرک و بانک ها از بدهکاران بانکی و گمرکی، نبود برنامه مناسب مالیاتی، رشد بودجه دولت، کسری بودجه، بدهی دولت به بانک ها و بانک مرکزی، توجه داشته باشند و به این موضوع توجه نمایند که چرا خلق پول در بازار بین بانکی و رشد نقدینگی به روزانه بیش از 4300 میلیارد تومان رسیده که عامل عمده رشد نقدینگی و تورم بوده است. همچنین وزارت اقتصاد و وزیر اقتصاد، چرا هیچ برنامه راهگشایی در جهت کاهش تورم، مهار نقدینگی نداشته اند و همچنان نسبت به سال قبل، شاهد افزایش خلق پول و تورم 47 درصدی در بهمن 1401 بوده ایم؟

میانگین خلق پول و رشد روزانه 4100 میلیارد تومانی نقدینگی در 15 ماه نخست دولت رئیسی، که در آبان ماه به بیش از 4300 میلیارد تومان در روز رسیده و معاملات بازار بین بانکی بیش از 72 همت در روز، و تورم بالای 47 درصدی یکسال اخیر، نشان می دهد که دستگاه رشد نقدینگی و تورم بیشتر همچنان به کار خود ادامه می دهد و سوال این است که چه کسانی از این رشد بی ضابطه و فساد آمیز نقدینگی و تورم سود می برند؟

به گزارش بولتن نیوز، بانک های کشور هر روز در حال خلق پول بیش از 4300 میلیارد تومان هستند و بدهکاران بانکی همچنان پول بیشتری از بانک ها دریافت می کنند و اقساط خود را پرداخت نمی کنند و از طریق تورم سود بیشتر می برند و پول بیت المال و دولت را نمی دهند و از سوی دیگر مردم به خاطر تورم بالاتر، عملا مالیات پنهان بیشتری را پرداخت کرده و با کاهش قدرت خرید مواجه می شوند و به جای رانت خواران، ارزخواران، و بدهکاران بانکی، به دولت مالیات می دهند. چرا دولت بر این بانک ها نظارت نمی کند، چرا بر بازار بین بانکی نظارت بیشتری نمی کند و چرا وظایف بانک مرکزی و دریافت جریمه بابت اضافه برداشت و عملکرد نادرست بانک ها احیا نمی شود؟ مردم تا چه زمان باید خسارت عملکرد بانک ها و رشد نقدینگی و خلق پول بانک ها و بدهکاران بانکی را بدهند؟ 

4300 میلیارد تومان رشد روزانه نقدینگی در دولت رئیسی

بسیاری از کارشناسان اقتصادی، نسبت به میانگین خلق پول و رشد روزانه 4100 میلیارد تومانی نقدینگی در 15 ماه اخیر،  که در آبان ماه به بیش از 4300 میلیارد تومان در روز رسیده، انتقادهای بسیاری مطرح کرده اند و معتقدند که اقتصاد ایران مانند یک معتاد به رشد نقدینگی بیشتر نیازمند شده و برای پوشش بهره وری پایین، نبود رشد اقتصادی، نبود مالیات ستانی کارآمد و کسری بودجه دولت و همچنین اثر تورم بر نیاز شرکت ها به نقدینگی بیشتر، ناچار است که هر روز پول بیشتری خلق کند تا کسری ها را جبران کند و تورم و رشد هزینه ها را پوشش دهد و سرمایه در گردش شرکت ها و کارخانه ها را تامین نماید.

این وضعیت موجب شده که برخی کارشناسان خبر از افزایش خلق پول روزانه به بیش از 5 هزار میلیارد تومان در ماه های آذر تا اسفند 1401 داده اند.

3713 برابر شدن بودجه در 44 سال اخیر

به عبارت دیگر، خلق پول روزانه اقتصاد ایران، به اندازه کل تاریخ ایران تا سال 1357 رسیده است و در شرایطی که بالاترین ارقام بودجه قبل از انقلاب حدود 404 میلیارد تومان بوده است، اکنون ارقام بودجه عمومی 1500 همت و بودجه شرکت های دولتی 2200  همت و کل بودجه 1401 بیش از 3700 هزار میلیارد تومان شده است یعنی بودجه عمومی دولت در سال های 1401- 1357 بیش از 3713 برابر شده است و طبیعی است که رشد نقدینگی، خلق پول و تورم به همراه داشته باشد.

25 هزار برابر شدن نقدینگی در 44 سال

کل نقدینگی نیز در سال 1357 معادل 258 میلیارد تومان اعلام شده در حالی که اکنون در اسفند سال 1401 از مرز 6400 هزار میلیارد تومان گذشته است. به عبارت دیگر، حجم پول و نقدینگی 25 هزار برابر شده است.

تشنگی دائمی اقتصاد به نقدینگی و پول بیشتر

مقایسه 3700 برابر شدن بودجه و 25 هزار برابر شدن نقدینگی نشان می دهد که علاوه بر رشد بودجه دولت و کسری بودجه و مخارج دولت، کل اقتصاد ایران با پدیده بهره وری پایین، کارایی پایین، وابستگی به دلارهای نفتی و تبدیل دلار به ریال، رشد کم سرمایه گذاری و رشد اقتصادی و اشتغال مولد و همچنین نبود مالیات ستانی کارآمد مواجه بوده و تمام شرکت ها و فعالان اقتصادی، دولت و بخش خصوصی با تشنگی دائمی به پول و نقدینگی مواجه بوده است و در نتیجه رشد نقدینگی حدود 5 برابر رشد بودجه در 44 سال اخیر بوده است.

خلق پول و رشد نقدینگی از زمان پیدایش نفت و تبدیل دلار به ریال و رشد مخارج دولت و گردش پول بیشتر در اقتصاد رواج داشته است و خلق پول روزانه براساس آمار نقدینگی سال 1358 تا کنون نشان می دهد که دائم بر رشد روزانه نقدینگی افزوده شده است.

اما کسانی می توانند به منافع رشد نقدینگی دست یابند که بتوانند در شرایط تورمی، با پرداخت سود بانکی کمتر، وام بیشتری از بانک ها بگیرند و به نام سرمایه در گردش یا کمبود بودجه و یا به بهانه تولید و... درخواست بودجه و اعتبارات بانکی بیشتری داشته باشند. اما از طرف دیگر، دولت و بانک ها توان پرداخت این پول ها را ندارند و در نتیجه اقدام به رشد نقدینگی و خلق پول می کنند.

بسیاری از بدهکاران بانکی نیز بدهی خود را پرداخت نمی کنند و سعی می کنند که در شرایط تورمی، از تسهیلات ارزان قیمت بهره ببرند. هر چه تورم بیشتر می شود، ارزش اقساط بانکی آنها کمتر شده و در نتیجه پول کمتری با ارزش کمتر به بانک ها می دهند. اما در مقابل، این مردم هستند که به جای صاحبان کسب وکارها و درآمدهای بالا، رانت خوارها و فرصت طلبان و ارزخواران، از طریق تورم،  مالیات بیشتری می دهند و فشار تورم را ازطریق کاهش قدرت خرید خود، افزایش قیمت کالاها و خدمات پرداخت می کنند. هر روز قیمت کالاها و خدمات بالا می رود و مزد و حقوق بگیران، دائم با بی ارزش شدن پول خود مواجه می شوند و نمی توانند نیازهای خود را تامین کنند. در عوض بدهکاران بزرگ بانک ها از محل تورم سود بیشتری کسب کرده و پول کمتری را به بانک ها بابت اقساط خود پرداخت می کنند و یا مطالبات معوق بسیاری ایجاد کرده و در مقابل جریمه و سود بانکی می دهند تا از طریق رشد تورم، کالاها و دارایی های و خدمات خود را گران تر به مردم و کارگران و کم درآمدها بفروشند.

کسانی که از رشد نقدینگی، افزیش بودجه دولت و مخارج دولت، وام های بانکی سود برده اند، و کالاها و خدمات خود را گران تر فروخته اند و یا به رانت و ارز و تجارت سودآور دسترسی داشته اند، عملا نه تنها  مالیات کافی و بیشتر پرداخت نمی کنند، بلکه حتی اقساط بانکی خود را نیز به موقع پرداخت نمی کنند. دائم اعلام بی پولی می کنند و درخواست بودجه و نقدینگی بیشتر می کنند و برای تولید و سرمایه در گردش درخواست پول بیشتر دارند. دولت و بانک ها نیز پول بیشتری را خلق کرده و تورم بیشتر را ایجاد می کنند.

وضعیت امروز اقتصاد ایران به جایی رسیده که بیش از 30 بانک دولتی و خصوصی، تجاری و تخصصی و موسسه اعتباری، در حال خلق پول دائمی هستند و تورم ایجاد می کنند و بانک مرکزی و دولت نیز کنترلی روی بازار بین بانکی ندارند و به طور متوسط روزانه در بازار بین بانکی بیش از 77 هزار میلیارد تومان وام بانکی بین بانک ها داد و ستد  می شود که همین موضوع در کنار رشد ضریب فزاینده، رشد اضافه برداشت بانک ها، بدهی دولت به بانک ها و بانک مرکزی، و تبدیل دلارنفتی به ریال و رشد پایه پولی، عامل رشد نقدینگی روزانه بیش از 4300 میلیارد تومانی شده است.

اقتصاد دانان معتقدند که دولت و بانک مرکزی باید مانع از خلق پول ورشد نقدینگی روزانه 4 تا 5 هزارمیلیارد تومانی شود.  نباید تمام ضعف های اقتصادی، نبود سرمایه گذاری، ناکارآمدی و بهره وری پایین و رشد اقتصادی اندک، نبود فناوری و انتقال دانش فنی، کارایی پایین مدیریت، بهره وری پایین شرکت ها و... کسری بودجه دولت، ناتوانی دولت در دریافت مالیات، نبود فضای کسب وکار مناسب و... را از طریق چاپ پول جبران کرد و تمام نیازها را با رشد نقدینگی پوشش داد.

بیشتر بخوانیم: مبنای محاسبه حقوق ورودی گمرک دلار ۲۸۵۰۰ تومانی شد و یورو ۴۰۰۰۰ تومان ماند!!

تناقض در اجرای قانون بودجه ۱۴۰۱ در روزهای پایانی سال!

ارز 28 هزار و 500 تومانی مبنای محاسبه حقوق ورودی گمرک

آیا مبنای محاسبه حقوق ورودی یورو به ۴۰،۰۰۰ تومان تغییر کرد؟

دولت باید با مالیات و سایر درآمدها، بودجه و مخارج خود را تامین کند و فضای کسب وکاررا بهتر کند تا از این طریق بخش خصوصی نیز نیازهای خود را تامین کرده و رشد اقتصادی و درآمد داشته باشند و بتوانند مالیات بیشتری به دولت پرداخت کنند. نمی توان دائم و برای سال های آینده همچنان از روش غلط سال های اخیر استفاده کرد و اقتصاد و قدرت خرید مردم و حقوق و دستمزدهای اندک خانواده ها، توان تحمل تورم موجود را ندارند.

رشد بالای تورم و نقدینگی با وجود رشد اقتصادی و سرمایه گذاری اندک

شاخص های کلان اقتصادی در ده سال اخیر نشان می دهد که با وجود حداقل 5 سال رشد منفی اقتصادی، 5 سال رشد سرمایه گذاری منفی، 5 سال کاهش قدرت خرید مردم و منفی شدن مصرف بخش خصوصی، اما از سوی دیگر، رشد نقدینگی و تورم بالای 20 تا30 درصد بوده و تورم بین 10 تا 50 درصد در نوسان بوده که در سال های اخیر تورم بالای 40 درصدی و تورم مواد غذایی 70 درصدی، بوده است.

نرخ سود در بازار بین بانکی در سال های اخیر

در بازار بین بانکی طی سال های 1400- 1390، نرخ سود بین 18 تا 21 درصد در نوسان بوده و کف و سقف نرخ سود بین 14 تا 22 درصد اعلام شده است. میزان معاملات روزانه نیز بین 65 تا100 هزار میلیارد تومان بوده است. نرخ سود موزون سپرده پذیری 19.6 درصد اعلام شده است.

نرخ سود از 17 تا 27 درصد در 10 سال اخیر

بازار بین بانکی، پایین ترین نرخ سود را  با 17.6 درصد در سال 1399 و بالاترین نرخ سود را  با 27.1 درصد در سال 1393، همچنین 24.4 درصد در سال 1394، و نیز 23.2 درصد در سال 1392، و همچنین 21.6 درصد در سال 1391 تجربه کرده است.

بیش از 72 هزار میلیارد تومان حجم روزانه سپرده پذیری در بازار بین بانکی

متوسط حجم روزانه سپرده پذیری در سال 99 معادل 77 هزار و 530 میلیارد تومان و در سال 1400 نیز 72 هزار و 420 میلیارد تومان بوده است. از این رقم در سال 1400 بانک های مشمول اصل 44 مانند بانک های صادرات، ملت و تجارت نزدیک به 33 هزار میلیارد تومان، تجاری دولتی 14 هزار میلیارد تومان، تخصصی دولتی 12.5 هزار میلیارد تومان، غیر دولتی یا خصوصی ها 13.3 هزار میلیارد تومان و موسسات اعتباری نیز 330 میلیارد تومان  سهم از سپرده پذیری بازار بین بانکی داشته اند و براین اساس، بیشترین وام های بین بانکی پرداخت شده و نشان می دهد که سهم بانک های خصوصی شده و خصوصی قابل توجه بوده است.

کمترین حجم روزانه نیز با 460 میلیارد تومان در سال 1390،  و 400  میلیارد تومان در سال 1391، 1040 میلیارد تومان در سال 1392 و 3810 میلیارد تومان در سال 1393 و 7400 میلیارد تومان در سال 1394 و 10 هزار و 640 میلیارد تومان در سال 1395 و 22 هزار میلیارد تومان در سال 1396  گزارش شده است. اما از سال 1397 رقم معاملات روزانه بین بانکی به دنبال تحریم های اقتصادی،و پدیده موسسات غیر مجاز و نیاز به نقدینگی بیشتر، افزایش داشته و 37 هزار میلیارد تومان در سال 1397 و 66 هزار و 840 میلیارد تومان در سال 1398 و 77 هزار و 530 میلیارد تومان در سال 1399 و 72 هزار و 420 میلیارد تومان در سال 1400 اعلام شده است.

رشد نقدینگی در 15 ماه نخست دولت رئیسی

براساس آخرین آمارهایی که منتشر شده نقدینگی در آبان 1401 به 5807 هزار میلیارد تومان، ضریب فزاینده 7.98، پایه پولی 727.6 هزار میلیارد تومان بوده است. بدهی دولت به سیستم بانکی 705 هزار میلیارد تومان بوده که شامل  173 هزار میلیارد تومان بدهی دولت به بانک مرکزی و 532 هزار میلیارد تومان بدهی دولت به بانک ها بوده است.

همچنین بدهی شرکت های دولتی نیز 100 هزار میلیارد تومان شامل 60 هزار میلیارد تومان بدهی شرکت های دولتی به بانک مرکزی، و 40 هزار میلیارد تومان بدهی شرکت های دولتی به بانک ها بوده است.

آمار نقدینگی در مهرماه 1401 نیز معادل 5677 هزار میلیارد تومان بوده  که در آبان به 5807 هزار میلیارد تومان رسیده است. براین اساس می توان نتیجه گرفت که در یک ماهه آبان 1401 معادل 129870 میلیارد تومان به نقدینگی اضافه شده است. به عبارت دیگر، به طور میانگین در طی 30 روز آبان، روزانه 4329 میلیارد تومان به نقدینگی اضافه شده است و اگر روزهای کاری را 25 روز در نظر بگیریم، روزانه 5200 میلیارد تومان به نقدینگی اضافه شده است.

به طور میانگین در دوره 15 ماه نخست دولت سیزدهم، با احتساب روزهای تعطیل و 456 روز تقویمی از ابتدای شهریور 1400 تا پایان آبان 1401، روزانه 4136 میلیارد تومان نقدینگی اضافه شده است. این رقم رشد روزانه در یک ماه آبان و در مقایسه با آمار مهرماه،  4333 میلیارد تومان بوده و به این معنی است که در آبان روزانه 4333 میلیارد تومان خلق پول و نقدینگی داشته ایم.

به عقیده برخی کارشناسان، حتی اگر بخشی از این خلق پول روزانه متاثر از نیاز واقعی اقتصاد و دولت باشد، بخش عمده ای از آن بدون مجوز قانونی و بدون اثرگذاری بر رشد اقتصاد و سرمایه گذاری و تولید خلق شده و عامل تورم و افزایش فشار بر مردم بوده است.