واکاوی صادرات گاز به اروپا/ تقریبا هیچ!

به گزارش گروه انرژی بولتن نیوز،یکی از مناقشات، در فضای رسانه، صادرات گاز به اروپا است. به خصوص پس از جنگ اوکراین و روسیه که نتیجه آن بحران انرژی در اروپا شد. زیرا پس از جنگ مذکور، اتحادیه اروپا در روابط تجاری خود با روسیه تجدید نظر کرد.

از طرفی یکی از حوزه‌های اصلی مورد مناقشه با روسیه نیز صادرات گاز بود. همچنین تا قبل از اعمال تحریم‌های اتحادیه اروپا علیه روسیه، روسیه به عنوان بزرگترین صادرکننده گاز اروپا شناخته می‌شد. اما در ماه‌های اخیر بنابر ادعاهایی نظیر تعمیرات خطوط لوله یا انفجار آن‌ها، صادرات روزانه این کشور به اروپا به یک سوم کاهش پیدا کرد.

کاهش صادرات روسیه سبب شد که قیمت گاز در اروپا به شدت کاهش پیدا کند و این کشور به عبارتی درگیر زمستان سخت شود. از این رو برخی کارشناسان بر این باورند که فرصت پیش آمده برای ایران بسیار مثبت است و ایران می‌تواند با صادرات گاز به اروپا در جهت کسب درآمد و همچنین بهبود روابط سیاسی قدم‌های مثبتی را بردارد.

نکته قابل توجه این است در صادرات گاز به کشورهای مختلف باید به ابعاد سیاسی و وابستگی دیگر کشورها به کشور صادرات کننده نیز توجه کرد لذا در پروژه‌های انرژی در کنار سود آوری اقتصادی باید به آورده‌های سیاسی نیز توجه ویژه کرد. (شایان ذکر است که صادرات گاز به روش ال.ان.جی به دلیل تحریم پذیری مورد ارزیابی قرار نخواهد گرفت.)

واکاوی ابعاد اقتصادی

پیرامون آورده‌های اقتصادی باید به این نکته توجه داشت که صادرات گاز در ابتدا نیازمند به 3.5 تا 5.5 هزار کیلومتر خط لوله است. علاوه بر آن باید میانگین قیمت گاز در چند سال اخیر را در نظر گرفت چراکه در صورت صادرات گاز به اروپا، این پروژه نیازمند سه تا پنج سال زمان خواهد بود.

طبق شکل زیر قیمت گاز در اروپا با قیمت نفت رابطه مستقیمی داشته و بین 10 تا 40 سنت نوسان داشته است. لذا می‌توان داشت که در شرایط غیر تحریمی قیمت گاز در اروپا در همین محدوده قیمتی قرار گیرد.

از طرفی طبق گزارش اندیشکده امیرکبیر با عنوان «مقایسه صادرات گاز به روش خط لوله و ال.ان.جی» منتشره در مرکز پژوهشهای مجلس، سود صادرات گاز ایران به اروپا از طریق خط لوله برای فواصل نزدیک (بلغارستان)، در قیمت‌های پایین گاز صفر و در قیمت‌های بالا حدود 20 سنت می‌باشد. این مقادیر برای صادرات به کشورهای دورتر اروپایی (فرانسه) برابر با -5 تا 15 سنت است.

بنابراین، صادرات گاز به اروپا بازه سود 5 تا 20 سنت بر متر مکعب برای ایران و در قیمت‌های بالای نفت سودآوری خواهد داشت.

واکاوی ابعاد سیاسی

تحقق آورده سیاسی صادرات گاز به اروپا منوط به تحقق سه شرط زیر است.

1. صادرات گاز به کشورهای موثر یعنی آلمان، فرانسه یا انگلستان صورت گیرد.

2. سهم قابل توجهی از بازار کشورهای هدف تصاحب گردد.

3. مدت قرارداد طولانی و بالای ده سال باشد.

بنابراین با توجه به اینکه تاکنون پروژه‌های پیشنهادی صادرات گاز ایران به اروپا با هدف صادرات به کشورهای اروپای شرقی و کم اهمیت‌تر این ناحیه بوده، لذا تحقق شرایط مزبور دور از دسترس به نظر می‌رسد.

بنابراین طبق گزارش سیاسگذاری اندیشکده امیرکبیر با عنوان "صادرات گاز به اروپا؛ تاکتیک کوتاه مدت نه راهبرد بلندمدت": ارزیابی اقتصادی و سیاسی گزینه صادرات گاز ایران به اروپا نشان می‌دهد این گزینه، هم به صورت مطلق و هم در مقایسه با گزینه صادرات گاز به منطقه، در مجموع مزیت چندانی برای کشور ندارد و نباید به عنوان یک راهبرد بلندمدت پیگیری شود.

با این حال، به صورت کوتاه مدت و با رویکرد انتفاع اقتصادی، استفاده از فرصت افزایش قیمت گاز در اروپا توصیه می‌شود. این کار می‌تواند از طرق کم هزینه مانند استفاده از ظرفیت خالی خط لوله‌های موجود به ترکیه و ارمنستان یا استفاده از کشتی‌های مایع ساز شناور انجام شود.