فرش دست بافت ایرانی و معضلی به نام بازاریابی ضعیف جهانی

گروه اقتصادی: در اخبار آمده بود که صادرات فرش دست بافت به مقصد عربستان سعودی از مبلغ 260 هزار دلار در سال پیش به مبلغ 63 میلیون دلار در امسال افزایش پیدا کرده است. عجب آورده اقتصادی خوبی. عجب ارز آوری فوق العاده ای. این حجم صادرات و ارزآوری ناشی از آن، نه تنها باعث افزایش قدرت پول ملی می شود که توانایی اقتصادی و معیشتی تولیدکنندگان را نیز بالا می برد. فقط یک نکته قابل تامل اینجا وجود دارد و آن اینکه این اعداد و ارقام و صادرات انجام شده، متعلق به کشور ما نیست. بلکه کشور همسایه، ترکیه به این موفقیت دست یافته است.

به گزارش بولتن نیوز، اگر از نظر اقتصادی، برای هر کشوری در دنیا، محصولات شاخص وجود داشته باشد که بهترین نوع آن محصول را فلان کشور تولید می کند در مورد ایران چهار محصول است که معرف اقتصاد ما به جهان است: نفت، پسته، زعفران و فرش دست بافت. یعنی اگر چند سال پیش را مروری کنیم – چند سال پیش یعنی نه 40 یا 50 سال پیش، منظور همین حدود 10 سال پیش است – می بینیم که تولید کننده اول این محصولات در جهان - خصوصا غیر از نفت - ایران بود. فرش دست بافت ایرانی، پسته ایرانی و زعفران ایرانی بود که اگر حجم تولید اول جهان را هم نداشت اما بهترین کیفیت و بیشترین بازار را مختص خود داشت. اما حالا چی؟

در اقتصاد مفهومی هست به نام مزیت نسبی. یعنی هر کشوری به دلایل مختلف در تولید یک یا چند محصول مزیت نسبی داشته و آن محصول با نام آن کشور پیوند خورده است. فرش دست بافت حتما یکی از مزیت های نسبی ایران در حوزه اقتصاد بود. فرش دست بافت با آن سابقه کهن و با این همه بافنده و دار قالی و استادانی که هنوز هم مثل آنها در دنیا نیست، یکی از مزیت های اقتصادی ما در دنیا بود و هست. اما چقدر ما توانسته ایم از این مزیت اقتصادی بهره ببریم؟

سوال مهم اینجاست که ما در دوره مشابه چه وضعیتی داشتیم؟ خب وقتی به آمار و ارقام و گفته مسئولین نگاه می کنیم می بینیم که ایران در سال گذشته 63 میلیون دلار فرش دست بافت صادر کرده است. یعنی کل صادرات ما در حوزه محصولی که مزیت اقتصادی ما محسوب می شود اندازه صادرات همین محصول توسط ترکیه به تنها یک کشور است. و جالب تر اینکه همین مقدار نسبت به سال گذشته 10 درصد کاهش یافته است.

آیا مشکلی بابت انتقال محصولات به بازار هدف داریم؟ خیر. نفت که کالای استراتژیک ما هست و کلی تحریم و محدودیت و فشار برای عدم انتقال آن وجود دارد را به راحتی به اقصی نقاط جهان می فرستیم. فرش دست بافت که دیگر این دردسرها را هم ندارد. آیا بابت دریافت مبلغ مشکلی هست؟ خیر. همین حالا با وجود همه تحریم ها، پول فروش کلیه صادرات به کشور وارد می شود. چه اینکه خیلی از مبادلات جهانی از طریق رمز ارزها نیز ممکن بوده و عملا تحریم ها را به اثر می کند. پس مشکل کجاست؟

به نظر می رسد مشکل اصلی ما در فروش کم فرش دست بافت در عرصه جهانی با عدم بازاریابی درست بر می گردد. وقتی بازار یابی درست انجام نشود، نه تنها بازارهای جدید را شناسایی نمی کنی و عملا سودش به جیب دیگران و رقبا می رود، بلکه ممکن است بازارهای قبلی را نیز از دست بدهی. این می شود که دیگر دست برتر را در محصولی که در جهان به نام تو می شناسند نداری.

وزارت امور خارجه در زمان رقابت های انتخاباتی بسیار مورد نقد قرار گرفت که چرا در حوزه رایزنی های فرهنگی و خصوصا اقتصادی کاهل بوده و آنگونه که شایسته است به ترویج و تبلیغ فرهنگ و اقتصاد ملی کمک نمی کند. حالا که در نیمه سال دوم دولت سیزدهم قرار داریم بهتر است یکبار دیگر همان سوالها مطرح شود. آقای رئیسی! وزراتخانه امور خارجه شما در حوزه بازاریابی برای محصولات ایرانی در سطح جهانی چه کار انجام داده است؟ اصلا سطح جهانی به کنار. در حوزه همسایگان مان چطور؟ آیا ما نمی توانیم کالای اصیل ایرانی را به همسایگان مان بفروشیم. حداقل به اندازه رقبا؟