صنعت نفت ایران نیازمند عقد قرارداد و جذب سرمایه است نه تفاهمنامه و توافقنامه های تکراری با چین و ماچین

گروه انرژی، در حالی بلومبرگ گزارش داده که هو چون هوا، معاون نخست وزیر چین که پس از سفر رئیس جمهور کشورش به عربستان به ایران سفر کرد، از رده قدرت در این کشور کنار گذاشته شده چون در کنگره اخیر حزب کمونیست چین نتوانست کرسی دفتر سیاسی را حفظ کند، وزیر محترم نفت ایران برای برطرف کردن مشکلات توسعه ای صنعت نفت با هو چون هوا و هیئت همراه وی تفاهمنامه و توافقنامه امضا کرده است!

به گزارش بولتن نیوز، پیمان جنوبی خبرنگار ارشد حوزه نفت و انرژی در یاداشتی با بیان مطلب فوق نوشت: امضای تفاهمنامه و توافقنامه با معاون نخست وزیر چین ( که بعد از بازگشت از ایران به چین برکنار شد)

 و هیئت همراه او در حالی است که دو کشور ایران و چین سال گذشته قرارداد 25 ساله بلند بالایی برای توسعه و سرمایه گذاری در صنعت نفت و گاز و پتروشیمی و پالایشی و دیگر حوزه های اقتصادی و فرهنگی و اجتماعی و امنیتی نوشته اند و قاعدتا از وزارتخانه نفت و شرکت ملی نفت ایران انتظار می رفت که بعد از قرارداد 25 ساله راهبردی بین دو کشور ایران و چین، مطالبه عقد قرارداد با توجه به  400 میلیارد دلار ادعایی که قرار است چینی ها در صنعت نفت ایران سرمایه گذاری کنند را می کردند، نه اینکه دوباره بنشینند و توافق نامه و تفاهمنامه بنویسند.

همانطور که آقای خجسته مهر به عنوان مدیرعامل فعلی شرکت ملی نفت ایران بخوبی میدانند، ایران برای نگهداشت تولید و ظرفیت سازی های جدید در میادین نفت و گاز بخصو

ص در میادین مشترک و توسعه صنعت پتروپالایشگاهی و پالایشی و پایین دستی مربوطه به سالانه بالغ بر 50 میلیارد دلار سرمایه گذاری عملیاتی در قالب قرارداد با شرکتهای صاحب فناوری و دانش نفتی نیاز دارد و  عقد تفاهمنامه و توافق نامه های تکراری که به دلیل تحریم نفتی ایران و قراردادشتن کشور در لیست سیاه FATF  نمی تواند مشکلی از صنعت نفت ایران حل کند.

در واقع با وضع کنونی ایران، وزارت نفت و شرکت ملی نفت ایران و دیگر شرکتهای فعال در حوزه نفت و گاز و پتروشیمی و پالایشی و اکتشاف و تولید و E&P های ایرانی که عموما در بدهی غلت می خورند و به صرافت افتاده اند در تعامل با شرکت های سرمایه گذار خارجی چه چینی باشد و چه روسی و چه اروپایی و امریکایی کاری از پیش نخواهند برد و اجرای این نمایشنامه تکراری عقد تفاهمنامه و توافق نامه چند روز بعد از قراردادهای چند صدر میلیارد دلاری چینی ها با آرامکو عربستان در حوزه نفت و گاز، فقط کاربرد تبلیغاتی دارد و بدرد انتشار در شانا و پایگاه اطلاع رسانی شرکت ملی نفت ایران و البته شبکه خبر می خورد!

به هر حال سال ها است که صنعت نفت و گاز ایران به دلیل تحریم ها و قرار گرفتن بخش مالی کشور در لیست سیاه FATF با چالش سرمایه گذاری و توسعه ای روبرو است و بازارهای بین المللی را نیز یکی پس از دیگری به نفع رقیبان از دست داده است. با خطوط لوله انتقال انرژی دورمان می زنند، با جاده و راه اهن دورمان می زنند، سهم ما از بازار انرژی آسیا و اروپا را مثل اب خوردن بالا می کشند و از زمین و آسمان در حال سرمایه گذاری در پارس جنوبی و مکیدن میادین مشترک در جنوب و غرب و شمال کشور هستند ....

در نهایت اینکه هر چند برای عقد یک قرارداد هوشمند و موثر در ابتدا بهتر است که مراحل امضای تفاهمنامه و توافقنامه طی شود و هر کدام الزامات قانونی خود را دارد اما با توجه به این که موضوع بحث ما لزوم سرمایه گذاری هر چه سریعتر در صنعت نفت و گاز کشور و عقد قراردادهای توسعه ای است به نظر می رسد که وزارت خانه هایی مثل وزارت نفت و شرکت هایی مثل شرکت ملی نفت ایران بجای عقد تفاهمنامه ها و توافق نامه های تکراری و بی نتیجه  که سالها است در حال امضای آنها هستیم، بدنبال امضای قرارداد اجرایی باشند چون از این نمدها کلاهی برای ما در نمی آید!

اما،

تفاوت میان تفاهم نامه توافق نامه و قرارداد از دیدگاه حقوقی

برابر اطلاعات پایه منتشر شده در وب سایت های فعال در حوزه حقوقی، عنوان اسناد تهیه شده ملاک تعیین نوع اسناد نیست بلکه باید باید محتوا و متن سند را برای این هدف در نظر گرفت. بسیاری از حقوقدانان فرق چندانی میان تفاهم نامه، توافق نامه و قرارداد قائل نمی باشند و این بحث را  بیشتر یک امر سیاسی می دانند تا حقوقی! برای آنکه بتوانیم تفاوت این اسناد را مشخص کنیم باید مراحل ایجاد یک تعهد حقوقی را بیان کنیم.

تفاهم نامه چیست؟

مهم ترین نکته این است که اصولا تفاهم‌نامه برای طرفین الزام‌آور نیست. می توان این گونه عنوان کرد که تفاهم نامه در واقع سندی است که در آن اشخاص اعم از حقیقی و حقوقی برای دستیابی به یک توافق در آینده، اهداف مشخصی را در نظر می گیرند و این تفاهم را مبنا و چارچوب هر گونه تصمیم بعدی قرار می دهند، از این جهت می توان گفت که تفاهم نامه ها فاقد تعهداتی مانند تعهدات حقوقی هستند و شاید از آن ها بتوان به تفاهم نامه های مشترک نزاکتی نام برد.

پس از ایجاد یک تفاهم نامه مشترک، برای دستیابی به اهداف مشخص، طرفین توافقاتی را در خصوص چگونگی رسیدن به اهداف تفاهم نامه انجام خواهند داد.

طرفین با امضای یادداشت تفاهم یا تفاهم‌نامه اگرچه سعی دارند نسبت به توافقات حاصل شده از ایجاد ضمانت اجرا و آثار حقوقی الزام‌آور جلوگیری کنند ولی در عین حال نشان می دهند که نسبت به مذاکرات انجام شده به یک نقطه مشترک دست یافته‌اند و قصد دارند مذاکرات را تا انعقاد قرارداد پیش ببرند.

پس تفاهم نامه به نوعی پیش‌نویس قرارداد محسوب می‌شود و به عنوان سند پشتیبان مذاکرات شفاهی به طرفین قرارداد در پیکربندی آن کمک می‌کند.

توافق نامه چیست؟

تفاهم‌نامه برای طرفین ایجاد التزام قانونی نمی‌کند ولی توافق‌نامه سندی مکتوب است که برای طرفین ایجاد التزام می‌کند اما رسمیت آنها از یک قرارداد کمتر است.

توافق نامه ها دارای جزئیات بیشتری نسبت به تفاهم نامه ها هستند و تغییر شروط و بندهای توافق‌نامه اصولاً امکان‌پذیر نیست و آنچه در  یک موافقت‌نامه درج می‌شود اغلب عیناً در بندهای قرارداد اما به صورت کامل‌تر ذکر می شود.

در این مرحله سند نزاکتی که همان تفاهم نامه است کمی قوام پیدا می کند و اصول و روش های اجرایی کلی آن نیز مورد توافق قرار می گیرد، در این مرحله طرفین توافق نامه، تفاهم پیشین را از یک اصول کلی و نظری به یک مأموریت اجرایی تبدیل نموده و راهکارهای ایجاد، عرضه و توسعه را مورد بررسی قرار می دهند. پس از این و قبول توافقات، نوبت به انعقاد قرارداد می رسد.

قرارداد چیست؟

انعقاد  یا عقد قرارداد ، طبق ماده 183 قانون مدنی عبارت است از اینکه «دو یا چند نفر در مقابل دو یا چند نفر دیگر تعهد بر امری نمایند و مورد قبول آنها باشد.»

قراردادها انواع مختلفی دارند و  می توان آنها را به قراردادهای مالی و غیرمالی و یا قراردادهای تملیکی و یا عهدی تقسیم بندی نمود.

در قراردادها، تمامی تفاهمات پیشین و توافقات بعد از آن به تعهدات و الزامات قراردادی تبدیل می گردد که عدول از اجرای آن منجر به ضمان خواهد شد. در واقع با امضای قرارداد طرفین اختیارات بسیاری را از خود سلب و خود را متعهد به اجرای اموری می نمایند که پیش از این و به صورت کلی در مورد آن تفاهم و توافق نموده بودند.

قراردادها از دو منظر رسمی و عادی نیز قابل تقسیم می باشند که هر کدام دارای شرایطی خاص و اعتباری متفاوتی می باشند.

نکته: شاید به نظر برسد در بسیاری از مواقع قراردادها بدون انعقاد توافق نامه و یا تفاهم نامه منعقد می گردند، که این فرضی نادرست است. چرا که حتماً برای انعقاد قرارداد تعاملاتی صورت می گیرد و یا گاها صورت جلساتی تنظیم و یا جلسات شفاهی یا مکاتباتی انجام می پذیرد، تمامی این صورت جلسات و تعاملات کتبی و شفاهی به فراخور موضوع و مضمون می تواند توافق نامه و یا تفاهم نامه محسوب گردد. این اسناد مدارک معتبری برای تفسیر هر گونه قرارداد در زمان بروز اختلاف خواهد بود.