رشد شاخص بهره‌وری در ۲ سال گذشته مثبت شده است

به گزارش بولتن نیوز به نقل از باشگاه خبرنگاران جوان، میرسامان پیشوایی رئیس سازمان ملی بهره وری در برنامه صف اول به سوالات زیر پاسخ داد.

حوزه وظایف سازمان بهره وری چیست؟

پیشوایی: نقش اصلی سازمان ملی بهره وری این است که در حوزه بهره وری، سیاست گذاری، راهبری و ارزیابی کند و وضعیت بهره وری دستگاه ها را به ارکان سیاست گذار کشور گزارش دهد. بررسی کند آیا اهداف و برنامه ها در حوزه بهره وری محقق شده است و راهبردهایی برای تحقق اهداف ارائه دهد.

ما از ابتدا عضو سازمان بهره وری آسیایی بودیم و همچنان عضو فعال آن هستیم.

در حوزه ملی هم در دولت سیزدهم باز تعریف نقش داشتیم. رویکرد تحولی اصلی این بوده که سازمان به جای آنکه سیاست گذاری کند، تبدیل به تنظیم گر سیاست ها شود. سازمان تنظیم گر بهره وری که مبتنی بر هوشمند سازی حرکت کند و مردمی باشد.

در این خصوص دولت مکلف است اما نگاه جامع باید به بهره وری در بخش های مختلف داشته باشیم.

نسبت به دستگاه های استانی چگونه ایفای نقش می کنید؟

پیشوایی: ۳۴ دستگاه ملی داریم و در کنار آن دستگاه های استانی هم داریم. همه دستگاه های ملی و استانی موظف هستند چرخه بهره وری را استقرار دهند و سازمان ملی بهره وری وظیفه راهبری دارد.

چرخه بهره وری یعنی هر دستگاه باید اول مسائل نا بهره وری را شناسایی کند ما هم کمک می دهیم وکمیته بهره وری در دستگاه ها داریم . در هر دستگاه مسائل ریشه یابی می شود و برای آن اقدام تعیین می کنیم.

عملکرد دستگاه ها در بهره وری را هر سه ماه یک بار به دولت و هر ۶ ماه یک بار به مجلس ارائه می دهیم.

برخی مسائل بهره وری در دستگاه ها موضوعات عمومی است. مثل موضوع فرآیندها، اصلاح فرآیندها و نیروی انسانی. در برخی دستگاه ها ازدیاد نیرو داریم در حالی که برخی دستگاه ها کمبود دارند. بهره وری نیروی انسانی مهم است.

یک سری موضوعات هم اختصاصی هر دستگاه است. مثلا در وزارت نفت، میزان مصرف انرژی مطرح است و اینکه چه میزان اتلاف انرژی در بخش ها وجود دارد که باید برای حل این مشکلات برنامه ریزی کرد.

هدف گذاری در برنامه ششم رشد ۲.۸ درصدی بهره وری بوده چرا محقق نشده و رشد بهره وری تنها ۰.۲ درصد بوده است؟

پیشوایی: به دو روش شاخص بهره وری را محاسبه می کنند.

رشد شاخص بهره وری در ۱۰ سال گذشته منفی بوده ، این شاخص در سال های ۹۹ و ۱۴۰۰ رشد مثبت را داشته است اما پایدار بودن آن مهم است .

تحقق این امر نیازمند پیگیری جدی است اولا باید مدیران را پاسخگو کنیم. عملکرد بهره وری دستگاه را باید همه ببیند.

به این منظور سامانه آینه بهره وری ایران راه اندازی شده و اطلاعات بهره وری دستگاه ها برای عموم مردم و نخبگان در دسترس است.

مقرر شده با هماهنگی سازمان امور اداری و استخدامی، کارنامه بهره وری مدیران را داشته باشیم تا عملکرد بهره وری مدیران مشخص باشد.

برای الزام دستگاه ها به اجرای نکات در این حوزه عزمی وجود دارد؟ چه مقدار نخبگان در خصوص بهره وری حساس هستند؟

نخبگان روی تارنمای سازمان نظرمی دهند ما باید آنها را فعال تر کنیم. دانشگاه ها باید در حوزه بهره وری فعال شوند و به دستگاه های اجرایی کمک دهند.

اگر چیزی به نام حقوق نجومی داریم، اتلاف کهکشانی منابع را هم داریم. ممکن است مدیری حقوق معمولی داشته باشد اما با امضاهای اشتباه باعث اتلاف و حیف و میل منابع ملی شود.

برای این که بهره وری مدیران اجرایی شود چه تمهیدی اندیشیده اید؟

پیشوایی : اولین حرکت این است که ساز و کار قانونی ایجاد شود. به این منظور اتصال بهره وری به تخصیص بودجه انجام شده و الان ۳ درصد از بودجه دستگاه های اجرایی منوط به بهره وری آنها است البته این میزان کم است و باید بیشتر شود.

دومین گام اتصال جبران خدمات کارکنان دولت به بهره وری است که به کمک سازمان امور اداری و استخدامی نیاز داریم.

اگر دستگاهی شایستگی تولیدی کمتری دارد باید شایستگی مصرف کمتری هم به آن دستگاه داده شود.

سومین اقدام این است که تسهیلات نوآوری و فناوری را به بهره وری گره بزنیم. طبق آیین نامه مصوب هیات دولت دستگاه ها موظف هستند گزارش ارائه دهند و ما هم در اختیار عموم می گذاریم.

با کمک رسانه ها باید مطالبه بهره وری تبدیل به مطالبه همگانی شود.

آماری از بهره وری در حوزه های مختلف دارید؟

پیشوایی: در حوزه بهره وری نیروی انسانی خیلی اوضاع خوب نبوده است.

به تفکیک بخش ها در ۴ حوزه خدمات، صنعت و معدن ، نفت و گاز و کشاورزی شاخص بهره وری داریم. تنها حوزه ای که رشد مثبت داشته کشاورزی بوده و بدترین آمار را حوزه نفت داشته که البته تحریم هم اثرگذار بوده است.

در مورد بهره وری سرمایه مشکل جدی داریم. مشکل اصلی دستگاه های دولتی این است که تجدید ارزیابی سرمایه نکرده اند و قیمت سرمایه دستگاه ها مربوط به سال های قبل است. مدیر شرکت هم تمایلی ندارد به این کار چون مشخص می شود با سرمایه بیشتر بهره وری کمتری داشته است.

ما این کار را دنبال می کنیم تا دستگاه های دولتی ملزم به تجدید سرمایه ها شوند با این کار بعضی ناکارآمدی ها شفاف تر می شود.

بهره وری ما نسبت به کشور های همسایه و منطقه چگونه بوده است؟

پیشوایی : در آمار ۱۰ ساله در آسیا خوب نیستیم و در رتبه یکی مانده به آخر قرار داشتیم اما در دو سال اخیر حرکت مثبت بوده است.

۳ نکته اصلی بهره وری را افزایش می دهد. اول اینکه هرجا رقابت شفاف ایجاد کنیم بهره وری رشد پیدا می کند. نکته دوم نو آوری و سوم همکاری دستگاه ها است.

کدام دستگاه ها در این خصوص مسئول هستند؟

پیشوایی: همه دستگاه ها مسئول هستند. امسال سازمان ملی بهره وری ، جریان سازی نو آوری بهره ور را دنبال می کند. در ۳ بخش حمل و نقل ، انرژی و کشاورزی تمرکز کردیم و مسائل نا بهره ور را با همکاری دستگاه های متولی و معاونت علمی استخراج می کنیم.

از شرکت های دانش بنیان دعوت کردیم ایده ها را برای حل مشکلات ارائه دهند. دستگاه متولی بخش باید اینها را در آغوش بگیرد.

برای بهره وری در حوزه سرمایه چه اقدامی انجام شده است؟

پیشوایی: هر دستگاه موظف است مسائل نابهره وری را مشخص کند که یکی از آنها سرمایه است. سرمایه های زیادی در دستگاه ها داریم که غیر مولد است به طور مثال ملکی در دستگاه دولتی چندین سال راکد مانده است. باید دستگاه پاسخگو باشد . این امر نیازمند پیگیری و مطالبه گری جدی است.

آمار بهره وری در شرکت های دولتی چگونه است؟

پیشوایی: نقش شرکت های دولتی در اقتصاد از دولت هم بیشتر است. ۹ درصد از تولید ناخالص داخلی به طور مستقیم توسط شرکت های دولتی انجام می شود. ۱۳۰۰ همت اعتبارات بودجه ای دولت است در حالی که شرکت های دولتی ۲۳۰۰ همت اعتبار بودجه ای دارند.

هدف اصلی در دولت سیزدهم این است که بهره وری دستگاه ها بدون لکنت و شفاف مطرح شود.

سال گذشته ۳۲۰ شرکت مشمول این قانون بودند که موظف هستند اطلاعات صورت های مالی را در اختیار ما قرار دهند ما محاسبات بهره وری را انجام دهیم و گزارش به سازمان امور اداری و اسخدامی و برنامه و بودجه دهیم تا طبق عملکرد بهره وری مجوز پاداش به هیات مدیره بدهند. یعنی اگر بهره وری منفی باشند، هیات مدیره نباید پاداش بگیرند.

از ۳۲۰ شرکت دولتی، ۲۰۴ شرکت عمل به قانون کردند. امسال برای تضمین اجرای این قانون مقرر شده اگر اعضای هیات مدیره شرکت ها تخلف داشته باشند مشمول ۶ ماه تا ۲ سال حبس شوند.

پارسال شاخص بهره وری چندعاملی شرکت های دولتی منفی ۱۸.۵ درصد بوده و بهره وری شرکت ها به غیر از شرکت های نفتی مثبت ۳ درصد بوده است. شرکت های فناوری اطلاعات و ارتباطات بالاترین بهره وری را داشته اند

در بهره وری نیروی انسانی وضعیت چگونه است؟

پیشوایی: آمار ۱۰ ساله بهره وری در حوزه نیروی انسانی کمتر از صفر بوده است.

برای بهبود این آمار اتصال جبران خدمات کارکنان دولت به عملکرد بهره وری باید اتفاق بیفتد که اکنون با همکاری سازمان اداری و استخدامی این کار در حال انجام است.

این کار باید ادامه داشته باشد و ما هم باید معیار ها را برای سنجش بهره وری دقیق تر کنیم.