تابلوی حقوق بشر

مقامات سعودی از ورود خبرنگاران واشنگتن‌پست به کنفرانس خبری ممانعت کردند؛سؤال کنایه‌آمیز خبرنگاران از بایدن: عربستان هنوز منفور است؟
گروه بین‌الملل:‌ جو بایدن، رئیس‌جمهور ایالات متحده آمریکا دیروز عربستان را در حالی ترک کرد که انتقادات از او درباره دیدار با ولیعهد سعودی بیش از هر موضوع دیگری بر نخستین سفر او به منطقه‌ غرب آسیا سایه انداخته بود. منتقدان، دیدار بایدن با ولیعهد را بشدت محکوم کردند و رئیس‌جمهور آمریکا را به قربانی کردن آنچه خود او «تعهد رئیس‌جمهور آمریکا به حقوق بشر» عنوان می‌کرد، متهم کردند. منتقدان بایدن معتقدند او در تلاش برای کاهش قیمت بنزین در سال انتخابات، موازین حقوق بشر را زیر پا گذاشته است. این در حالی است که این روزها بارها این نقطه نظر انتخاباتی بایدن در سال 2019 که «عربستان سعودی را به خاطر نقشی که در قتل خاشقجی داشت، منفور می‌کنم» از سوی رسانه‌های مختلف و خبرنگاران بازنشر داده شد، تا جایی که در جلسه کاری بایدن با ولیعهد عربستان و هیات همراه یک خبرنگار آمریکایی با صدای بلند از بایدن پرسید «آقای رئیس‌جمهور! آیا عربستان منفور جامعه جهانی است؟»
به گزارش بولتن نیوز،، رئیس‌جمهور آمریکا عصر جمعه پس از ورود به جده در عربستان سعودی با محمد بن‌سلمان، ولیعهد و ملک‌سلمان، پادشاه عربستان دیدار کرد.
بایدن و محمد بن‌سلمان به همراه دستیاران ارشد خود در کاخ سلطنتی السلام دیدار کردند و در آنجا به موضوعات مختلفی پرداختند. نکته قابل تأمل اینکه هر دوی آنها در این بین به سؤالات خبرنگاران توجه نکردند.
اگر چه هدف اصلی از این سفر موازنه در برابر چین و روسیه در ترتیبات امنیتی غرب آسیا و جلب نظر عربستان برای همسویی با غرب در زمینه امنیت انرژی بود اما عمده سوالات خبرنگاران معطوف به مساله قتل جمال خاشقجی، روزنامه‌نگار سعودی و ستون‌نویس واشنگتن‌پست بود. بایدن قول داده بود عربستان سعودی را در صحنه جهانی درباره قتل خاشقجی در سال 2018 «منفور» کند اما در نهایت تصمیم گرفت به خاطر منافع ایالات متحده، بهبود روابط با بزرگ‌ترین صادرکننده نفت جهان و قدرت عرب را در دستور کار قرار دهد.

* بایدن: بن‌سلمان گفت خاشقجی را نکشتم!

این فشارها تا جایی پیش رفت که بایدن در کنفرانس خبری مدعی شد در جلسه کاری با بن‌سلمان مسائل حقوق بشری را به او گوشزد کرده است. بایدن همچنین عنوان کرد بن‌سلمان را به خاطر مشارکت در قتل جمال خاشقجی سرزنش کرده است. این در حالی است که نیویورک‌تایمز در گزارشی از قول عادل الجبیر، وزیر مشاور در امور خارجه پادشاهی عربستان نوشت: «من چیزی درباره سرزنش کردن ولیعهد از سوی رئیس‌جمهور آمریکا نشنیدم». بایدن همچنین گفت بن‌سلمان مسؤولیت مشارکت در قتل را رد کرده است. این در حالی است که بر اساس جمع‌بندی گزارش‌ نهادهای اطلاعاتی آمریکا، بن‌سلمان آمر اصلی قتل خاشقجی بوده است.

* بن‌سلمان: آمریکا هم مرتکب اشتباهات متعددی شده

از سوی دیگر واشنگتن‌پست، روزنامه‌ای که خاشقجی در آن ستون ثابت داشت و به نوعی پرچمدار مخالفت با پاک کردن رد خون خاشقجی از دستان بن‌سلمان است، نوشت: ولیعهد عربستان به جو بایدن، رئیس‌جمهور این کشور گفته است «در همان سال (سال 2018 که خاشقجی به قتل رسید) حوادث تأسف‌بار مشابهی رخ داد و خبرنگاران دیگری در نقاط دیگر جهان کشته شدند». وی در ادامه گفته است: «آمریکا همچنین مرتکب اشتباهات متعددی مانند حادثه زندان ابوغریب در عراق و... شده». همچنین رویترز به نقل از یک مقام سعودی نوشت: ولیعهد به بایدن گفت پادشاهی سعودی تمام اقدامات را برای جلوگیری از اشتباهات مشابه در آینده انجام داده است. این مقام سعودی در بیانیه‌ای که درباره گفت‌وگوی روز جمعه بین ۲ رهبر به رویترز ارسال کرد، گفت ولیعهد گفت تلاش برای تحمیل برخی ارزش‌ها با زور به کشورهای دیگر می‌تواند نتیجه معکوس داشته باشد.

* انتقاد شدید رسانه‌ها از بایدن

برخلاف مراسم خوشامدگویی مفصل و پرآشوب چهارشنبه گذشته به هنگام ورود بایدن به اسرائیل، در عربستان نه پادشاه و نه پسرش (ولیعهد)، برای دیدار با بایدن در فرودگاه نبودند. بایدن بلافاصله برای دیدار دوجانبه با رهبران سعودی به کاخ سلطنتی رفت و تلویزیون سعودی قبل از آن جلسه بایدن را نشان داد با ولیعهد عربستان با مشت کردن دست‌ها به هم سلام کردند. این تصویر انتقادات فوری را برانگیخت. «کنت راث»، مدیر اجرایی دیده‌بان حقوق بشر گفت: «این نشان می‌دهد ولیعهد سعودی اکنون پذیرفته شده است. تنها راه برای تبدیل آن عکس به نشانه‌ای از عدم تایید این است که بایدن به طور علنی و با جزئیات درباره نگرانی‌های جاری درباره سابقه افتضاح حقوق بشر ولیعهد صحبت کند و این اتفاقی بود که نیفتاد. حتی در کنفرانس خبری هم وقتی از بایدن سوال شد نظر او راجع به قتل خاشقجی به صورت شفاف چیست، بایدن جواب صریحی نداد و گفت: «نظر من به عنوان رئیس‌جمهور آمریکا درباره حقوق بشر روشن است و این تغییر نمی‌کند». «خدیجه چنگیز» نامزد خاشقجی هم روز جمعه از دیدار بایدن انتقاد کرد و در توئیتر با یک حساب کاربری مستعار به نام خاشقجی خطاب به بایدن از قول خاشقجی نوشت «هی POTUS(نام اختصاری بایدن در شبکه‌های اجتماعی)، آیا این همان مسؤولیتی است که برای قتل من قول داده بودی؟ خون قربانی بعدی بن‌سلمان روی دستان شماست». خبرنگار «ان‌بی‌سی» هم نوشت به نظر می‌رسد سفر بایدن این تصور را تقویت کند که عربستان سعودی عضوی کامل از خانواده ملت‌هاست. فراتر از نخستین ضربه، عکس‌هایی به سرعت از دیدار دوجانبه ایالات متحده و عربستان منتشر شد که بی‌شباهت به ده‌ها دیدار بایدن در 18 ماه گذشته نیست. نکته جالب اینکه مقامات سعودی ابتدا ۲ خبرنگار واشنگتن‌پست را از نشست خبری برنامه‌ریزی شده‌ای که دولت در روز جمعه برگزار کرد، بدون ارائه توضیح حذف کردند. سفر بایدن به غرب آسیا در باب حقوق بشر معطوف به موضوع خاشقجی نبود و مساله حمایت دولت آمریکا از نظامیان صهیونیست در پرونده شهادت «شیرین ابوعاقله» خبرنگار خبرگزاری الجزیره هم سوالی بود که خبرنگاران از بایدن پرسیدند اما او در جوار دوستان صهیونیست خود از پاسخ به این پرسش نیز طفره رفت.

* ناامیدی بایدن از معاهده نفتی

روزنامه واشنگتن‌تایمز در گزارشی درباره سفر بایدن نوشت: «بایدن عربستان سعودی را بدون توافق نفتی در میان انتقادها به خاطر دیدار با ولیعهد ترک کرد». بایدن روز جمعه پس از دیدار با ملک سلمان، پادشاه عربستان و پسرش، ولیعهد محمد بن‌سلمان که حاکم واقعی پادشاهی سعودی است، در جمع خبرنگاران اعتراف کرد پیشرفت کمی برای دستیابی به توافق نفتی حاصل شده است. بایدن گفت: «من تمام تلاشم را برای افزایش عرضه نفت برای ایالات متحده آمریکا انجام می‌دهم و انتظار دارم این اتفاق بیفتد. سعودی‌ها در این وضعیت شریک هستند و بر اساس بحث‌های امروز ما، انتظار دارم در هفته‌های آینده شاهد گام‌های بیشتری باشیم». در برگه اطلاعاتی کاخ سفید که ساعاتی پس از سخنرانی بایدن منتشر شد، آمده است: «ایالات متحده از افزایش سطح تولید 50 درصد بالاتر از آنچه برای ماه‌های آگوست و جولای برنامه‌ریزی شده بود، استقبال می‌کند». اما این اطلاعیه دقیقا همان مصوبه‌ای است که ماه گذشته اوپک پلاس با عضویت عربستان و روسیه صادر کرده بود. این یک امتیاز خیره‌کننده از سوی بایدن بود که با این دیدار به عربستان سعودی یک برد دیپلماتیک داد، بدون اینکه در ازای آن به هدف اصلی خود از این سفر دست یابد.