نگاهی به حضور تئاتر در نمایشگاه کتاب تهران

به گزارش بولتن نیوز، سی و سومین نمایشگاه کتاب تهران از روز ۲۱ اردیبهشت ماه امسال آغاز به کار کرد تا به وقفه‌ای که برای دو سال در برگزاری این رویداد فرهنگی ایجاد شد، پایان دهد.

در دو سال گذشته نمایشگاه کتاب تهران به دلیل شیوع ویروس کرونا و مشکلات ناشی از آن برگزار نشد و جای این رویداد سالانه در میان اهالی کتاب خالی ماند. با توجه به اینکه خطر ویروس کرونا هنوز به طور کامل رفع نشده است، این دوره از نمایشگاه بین‌المللی کتاب تهران هم به صورت حضوری و هم به شکل مجازی برپا خواهد شد.

بنابر اعلام مسئولان برگزاری نمایشگاه کتاب تهران، امسال نیز مانند دوره‌های گذشته وجهه بین‌المللی نمایشگاه کتاب تهران حفظ شده است. به بیان دقیق‌تر در سی و سومین نمایشگاه بین‌المللی کتاب تهران ۱۷۰ ناشر از کشورهای خارجی حضور دارند. در مجموع سی و سومین نمایشگاه کتاب تهران میزبان ۲۸۰۰ ناشر مختلف است که از میان آنها تعداد ۱۷۰۰ ناشر به صورت فیزیکی در این رویداد فرهنگی حضور می‌یابند.

با توجه به برگزاری سی و سومین نمایشگاه کتاب تهران در این روزها، ایران تئاتر به معرفی آثار جدیدی می‌پردازد که در پیوند با شاخه‌های مختلف هنرهای نمایشی منتشر شده‌اند. تمام این کتاب‌ها در یک سال اخیر به چاپ رسیده‌اند و اکثر آنها در نیمه دوم سال ۱۴۰۰ و ابتدای سال ۱۴۰۱ خورشیدی وارد بازار نشر و راهی قفسه کتابخانه‌ها و کتاب‌ فروشی‌ها شده‌اند. با این توضیح به سراغ معرفی این آثار دهگانه می‌رویم.

کتاب «تدریس مطالعات اجرا» نام دو نویسنده یعنی ناتان استاکی و سینتیا ویمر را بر جلد خود حک کرده و توسط آفاق قاسمی به زبان فارسی ترجمه شده و در نمایشگاه کتاب تهران عرضه شده است. نویسندگان این کتاب سال‌ها در حوزه‌‌ نظری هنرهای نمایشی فعالیت کرده‌اند و به عنوان مدرس و پژوهشگر هنر اجرا شناخته می‌شوند.

در کتاب تدوین شده توسط این دو نویسنده ۱۶ مقاله وجود دارد که محتوای آنها حاصل تلاش و تجربیات عملی اساتید مختلف در زمینه تئاتر و انسان‌شناسی است. این مقاله‌ها در قالب سه بخش جداگانه به نام‌های «مشخص کردن جایگاه مطالعات اجرایی» حاوی شش مقاله، «تجسم بخشی و معرفت‌شناسی» شامل پنج مقاله و «تبادل مرزها» حاوی پنج مقاله از یکدیگر تفکیک شده و در اختیار خواننده قرار گرفته است.

در این کتاب علاوه بر آنچه به عنوان هنرهای نمایشی شناخته می‌شود، به گفتگوهای روزمره انسان‌ها با یکدیگر، آیین‌های فرهنگی رایج در میان مردم و سایر جزئیات مرتبط با رفتارهای انسانی که امکان بازتاب یافتن از طریق تئاتر را دارد نیز اشاره شده است. کتاب تدریس مطالعات اجرا توسط نشر نیماژ در ۱۶۰ صفحه و با قیمت ۱۲۰ هزار تومان راهی بازار کتاب شده است.

کتاب «اجرای ویژه» مجموعه‌ نمایشنامه‌ای به قلم صادق عاشورپور است که چندی پیش توسط انتشارات کتاب نیستان در ۲۶۵ صفحه و با قیمت ۷۶ هزار تومان به چاپ رسید. این کتاب از پنج نمایشنامه مختلف با عناوین «اجرای ویژه» ، «زن، تفنگ، جنگ» ، «تقلیدنامه، داستان شکر – کچلک بازی» ، «پالتو» و «پهلوان گمشده – نمایش زنده و عروسکی» تشکیل شده است که هر کدام سبک و سیاق متفاوتی دارند و موضوع و محتوای آنها از کمدی تا تراژدی را در بر می‌گیرد.

نمایشنامه اجرای ویژه که عنوان کتاب نیز از روی آن انتخاب شده، بخشی از نمایشنامه مشهور «اتللو» اثر ویلیام شکسپیر را به تصویر می‌کشد و داستان ارتباط دو دنیای متفاوت با یکدیگر را روایت می‌کند. در این نمایشنامه دنیای زندگان و مردگان در برابر دید مخاطب جان می‌گیرند که تنها راه ارتباطی آنها پنجره‌ای با میله‌های آهنی است. کتاب اجرای ویژه را می‌توان نتیجه ثبت ایده‌های ذهنی نویسنده بر روی صفحات کاغذ در طول دوران شیوع ویروس کرونا و اجرای قرنطینه دانست.

کتاب «بداهه پردازی، قصه سازی یا هنر خلق چیزها» یکی دیگر از آثار مرتبط با هنرهای نمایشی است که توسط نشر نیماژ با شمارگان ۵۰۰ نسخه راهی بازار کتاب شده و از انتشار آن زمان زیادی نمی‌گذرد. حال این کتاب راهی نمایشگاه کتاب تهران شده است.

نویسنده این کتاب یعنی کیت جانسون در زمینه بداهه پردازی در تئاتر فرد صاحب سبکی به شمار می‌رود و علاوه بر آنکه به عنوان یکی از پیشگامان این عرصه شناخته می‌شود، در زمینه کارگردانی، دراماتورژی و تدریس تئاتر نیز سابقه فراوانی دارد.

او در این کتاب به بیان تئوری ابداعی خود در حوزه هنرهای نمایشی که تئوری ورزش – تئاتر نامیده می‌شود، پرداخته و آن را در قالب ۱۶ فصل تشریح کرده است. کار ترجمه کتاب بداهه پردازی، قصه سازی یا هنر خلق چیزها از زبان انگلیسی به فارسی را علی شمس و افسانه کمالی بر عهده داشته‌اند. این کتاب ۴۰۰ صفحه دارد و با قیمت ۱۲۹ هزار تومان در اختیار علاقه‌مندان به هنرهای نمایشی در نمایشگاه کتاب تهران قرار گرفته است.

علی سلیمانی یکی از چندین فعال تئاتری بود که سال گذشته در اثر ابتلا به ویروس کرونا چشم از جهان فرو بست و جامعه هنرهای نمایشی را متاثر کرد. چندی پیش کتابی به نام «من حسین‌چی‌ام؛ زندگی، خاطرات و تجربیات علی سلیمانی» توسط انتشارات راه‌یار منتشر شد که به گوشه‌هایی از زندگی او اشاره دارد و گلچینی از گفتگوها و اظهارات شفاهی علی سلیمانی به شمار می‌رود که راهی نمایشگاه کتاب تهران شده است.

نویسنده این کتاب یعنی پژمان عرب که یکی از دوستان علی سلیمانی است، کتاب خود را اثری توصیف کرده که با عجله برای بزرگداشت این هنرمند فقید نوشته شده و تنها بهانه‌ای است تا اعضای خانواده، دوستان، نزدیکان و همکاران او به نگارش آثار مشابه ترغیب شوند و از خاطرات خود با علی سلیمانی بیشتر بگویند. کتاب من حسین‌چی‌ام در شمارگان هزار نسخه و با قیمت ۴۵ هزار تومان راهی بازار کتاب و نمایشگاه کتاب تهران شده است.

نمایشنامه «به سوی دوزخ ای بی‌گناهان» سال گذشته به قلم بختیار علی، نویسنده کرد ساکن عراق منتشر گردید و مدت کوتاهی پس از انتشار توسط عباس (آراکو) محمودی به زبان فارسی ترجمه شد. این اثر نخستین نمایشنامه نوشته شده توسط بختیار علی به شمار می‌رود و او تا پیش از این در حوزه تئاتر و نمایشنامه‌نویسی طبع‌آزمایی نکرده بود.

به سوی دوزخ ای بی‌گناهان نمایشنامه‌ای دیالوگ محور و مبتنی بر گفتگو است و در لایه‌های زیرین خود فشاری که یک سیستم تمامیت خواه بر افراد جامعه تحمیل می‌کند را به تصویر می‌کشد. مکان اصلی این نمایشنامه یک زندان است و شخصیت اصلی آن مصطفی رهبر نام دارد. نمایشنامه به سوی دوزخ ای بی‌گناهان چندی پیش در قالب یک کتاب ۱۲۰ صفحه‌ای با شمارگان ۳۰۰ نسخه توسط انتشارات افراز به چاپ رسید و با قیمت ۴۰ هزار تومان راهی بازار نشر شد.

اثر بعدی که در این مطلب به نام آن اشاره می‌شود کتاب دیگری از نشر نیماژ با عنوان «مسیر بازیگر» است. این کتاب توسط میخاییل چخوف نوشته شده و مرضیه موسوی آن را به زبان فارسی ترجمه کرده است. میخاییل اگرچه به شهرتی هم‌سنگ با عموی خود آنتون چخوف دست نیافت، اما از نبوغ خانوادگی چخوف‌ها بی‌بهره نبود و استعداد فراوانی در زمینه بازیگری تئاتر داشت؛ تا جایی که کنستانتین استانیسلاوسکی همواره از او به عنوان یکی از مستعدترین و توانمندترین کارآموزان خود نام می‌برد.

چخوف همچنین در امر کارگردانی نیز از مهارت بالایی برخوردار بود و اکنون به عنوان یک مدرس و نظریه‌پرداز توانمند تئاتر شناخته می‌شود. کتاب مسیر بازیگر حاصل تجربیات میخاییل چخوف در زمینه بازیگری تئاتر است و علاوه بر نظرات او برخی از خاطراتش روی صحنه تئاتر را نیز در بر می‌گیرد.

این اثر یکی از نخستین آثار مکتوب میخاییل چخوف به شمار می‌رود و پیش از ترک اتحاد جماهیر شوروی و خداحافظی با صحنه‌های تئاتر روسیه توسط او به رشته تحریر در آمده است. کتاب مسیر بازیگر ۱۷۶ صفحه دارد و با قیمت ۵۹ هزار تومان در بازار کتاب و / یافت می‌شود.

کتاب «تک گویی درونی در بازیگری، مونولوگ» نوشته راب رازنووسکی به تازگی توسط موسسه آموزشی تالیفی ارشدان منتشر شده و در است. این کتاب همان گونه که از نام آن بر می‌آید به تک‌گویی در هنرهای نمایشی می‌پردازد و انواع و اقسام مونولوگ را تشریح می‌کند.

در بخشی از این کتاب شاهد معرفی تمرین‌های مختلفی هستیم که برای پروراندن تصویرسازی ذهنی بازیگر مورد استفاده قرار می‌گیرد و توضیحاتی در رابطه با تمرین تداعی آزاد، تمرین همانند سازی و موارد مشابه با آن داده شده است.

کتاب «تک گویی درونی در بازیگری، مونولوگ» نوشته راب رازنووسکی به تازگی توسط موسسه آموزشی تالیفی ارشدان منتشر شده و در نمایشگاه کتاب تهران عرصه شده است. این کتاب همان گونه که از نام آن بر می‌آید به تک‌گویی در هنرهای نمایشی می‌پردازد و انواع و اقسام مونولوگ را تشریح می‌کند.

در بخشی از این کتاب شاهد معرفی تمرین‌های مختلفی هستیم که برای پروراندن تصویرسازی ذهنی بازیگر مورد استفاده قرار می‌گیرد و توضیحاتی در رابطه با تمرین تداعی آزاد، تمرین همانند سازی و موارد مشابه با آن داده شده است.

کتاب «تک گویی درونی در بازیگری، مونولوگ» نوشته راب رازنووسکی به تازگی توسط موسسه آموزشی تالیفی ارشدان منتشر شده و در است. این کتاب همان گونه که از نام آن بر می‌آید به تک‌گویی در هنرهای نمایشی می‌پردازد و انواع و اقسام مونولوگ را تشریح می‌کند. در بخشی از این کتاب شاهد معرفی تمرین‌های مختلفی هستیم که برای پروراندن تصویرسازی ذهنی بازیگر مورد استفاده قرار می‌گیرد و توضیحاتی در رابطه با تمرین تداعی آزاد، تمرین همانند سازی و موارد مشابه با آن داده شده است.

است. این کتاب همان گونه که از نام آن بر می‌آید به تک‌گویی در هنرهای نمایشی می‌پردازد و انواع و اقسام مونولوگ را تشریح می‌کند. در بخشی از این کتاب شاهد معرفی تمرین‌های مختلفی هستیم که برای پروراندن تصویرسازی ذهنی بازیگر مورد استفاده قرار می‌گیرد و توضیحاتی در رابطه با تمرین تداعی آزاد، تمرین همانند سازی و موارد مشابه با آن داده شده است.

در بخش‌های پایانی کتاب نیز تک‌گویی در گونه‌های مختلف اجرا مورد بررسی قرار می‌گیرد. کتاب تک گویی درونی در بازیگری، مونولوگ برای تمام بازیگرانی که قصد دارند بخش‌های کشف نشده از توانایی اجرای خود را آشکار سازند، مناسب به نظر می‌رسد. این کتاب ۳۴۹ صفحه دارد و نسخه چاپی آن از قیمت ۱۳۸ هزار تومان برخوردار است. با این حال می‌توان نسخه دیجیتال و الکترونیکی این اثر مکتوب را با قیمت ۳۸ هزار تومان از نمایشگاه کتاب تهران تهیه کرد.

به عنوان هشتمین اثری که در این مطلب از آن سخن به میان می‌آید می‌توان به مجموعه کتاب دراما اشاره کرد. این مجموعه توسط نشر ناظرزاده کرمانی به چاپ رسیده و از چهار جلد کتاب تشکیل شده است که به ترتیب دفتر اول، دفتر دوم، دفتر سوم و دفتر چهارم نام دارند.

هر کدام از این چهار دفتر تعدادی نمایشنامه ایرانی از نویسندگان مختلف را در دل خود جای داده‌اند. دفتر نخست مجموعه کتاب دراما حاوی پنج نمایشنامه از پنج نویسنده متفاوت است و ۱۷۲ صفحه دارد. دفاتر دوم تا چهارم این مجموعه نیز هر کدام ۲۰۴ صفحه دارند و شش نمایشنامه از شش نویسنده مختلف را در دل خود جای داده‌اند. تمام نسخه‌های مجموعه دراما یعنی هر چهار جلد این کتاب با شمارگان ۷۰۰ نسخه منتشر شده‌اند و با قیمت ۵۰ هزار تومان در اختیار مخاطبان تئاتر در نمایشگاه کتاب تهران قرار گرفته‌اند.

کتاب «سرقت آتش از خدایان» اثری است که خواندن آن بیش از همه به نویسندگان، نمایشنامه‌نویسان و فیلمنامه‌نویسان توصیه می‌شود. نویسنده این کتاب یعنی جیمز بونت تجربیات فراوانی در زمینه داستان‌نویسی و فیلمنامه‌نویسی دارد و حتی سابقه بازیگری تئاتر را نیز در کارنامه هنری خود به ثبت رسانده است.

بونت در کتاب خود برخی از رمان‌ها و فیلم‌های سینمایی مشهور را تحلیل می‌کند و به واکاوی دلیل تاثیرگذار بودن شخصیت‌های حاضر در این آثار می‌پردازد. در واقع او با کالبد شکافی آثاری که آنها را شاخص و برجسته می‌داند قصد دارد به این پرسش پاسخ دهد که داستان چیست و چگونه می‌توان یک داستان خوب خلق کرد؟ در مجموع این کتاب قصد دارد کسانی که دستی به قلم دارند را در صیقل دادن آثار خود و پروراندن ایده‌های داستانی مختلفی که در ذهن دارند، یاری و راهنمایی کند.

در واقع مقصود از خدایان در عنوان این کتاب هنرمندانی است که آثار ماندگار خلق کرده‌اند و سرقت آتش از آنها به معنی الگوبرداری و الهام گرفتن از کارشان است. کتاب سرقت آتش از خدایان توسط پوپک رحیمی از زبان انگلیسی به فارسی ترجمه شده و نشر نیماژ آن را در شمارگان ۵۰۰ نسخه به چاپ رسانده است. این کتاب ۳۹۲ صفحه دارد و با قیمت ۱۲۰ هزار تومان در بازار نشر یافت می‌شود.

در بخش پایانی این مطلب به جای یک کتاب به پنج کتاب نمایشنامه اشاره می‌کنیم که همگی توسط یک انتشارات به چاپ رسیده‌اند. حدود چهار ماه قبل نشر آماره پنج کتاب نمایشنامه منتشر کرد که محصول قلم نمایشنامه‌نویسان ایرانی و خارجی بودند.

دو نمایشنامه «بزن بریم» و «تنها گریخته» آثاری سوررئال نوشته کاریل چرچیل به شمار می‌روند که توسط پریسا سالاری به زبان فارسی ترجمه شده‌اند. نمایشنامه «باد زرد وینسنت ونگوگ» ماجرای اقامت داوطلبانه ونسان ون‌گوگ، نقاش مشهور هلندی در آسایشگاه سنت پل در حوالی سن رمی را روایت می‌کند و توسط منوچهر اکبرلو و حامد نصرآبادیان به رشته تحریر در آمده است.

این اثر داستان خود را از طریق چهار شخصیت نمایشی به تصویر کشیده است. دو نمایشنامه‌نویس یاد شده کار نگارش کتاب «سیزده نمایشنامه کوتاه و کم‌ حرف» را نیز با همکاری یکدیگر به پایان رسانده‌اند که مجموعه‌ای از آثار پانتومیم به شمار می‌رود. پس از این آثار به نمایشنامه «حر ریاحی» نوشته عبدالرزاق عبدالواحد (شاعر عراقی) می‌رسیم که به واقعه عاشورا اشاره دارد و توسط سید مهدی حسینی نژاد به زبان فارسی ترجمه شده است.

با اشاره به پنج نمایشنامه یاد شده مطلب معرفی ده کتاب مرتبط با هنرهای نمایشی که جزو تازه‌های نشر ایران در این حوزه هستند نیز به پایان می‌رسد. شاید بتوان این آثار را در غرفه‌های سی و سومین نمایشگاه کتاب تهران یافت و صفحات آنها را ورق زد.