کردستان عراق بیم‌ها و امیدها / آماده شدن کاندیدای حزب دموکرات برای تصدی ریاست جمهوری / ائتلاف کردهای عراق با مقتدی صدر

گروه بین الملل: با حرکت رو به جلوی تحولات سیاسی در عراق کنونی و مشخص شدن نتایج انتخابات پارلمانی این دموکراسی نوپا در غرب آسیا احزاب و گروههای سیاسی کردی نیز یکی پس از دیگری در پی آنند تا مواضع خود را در قبال تحولات سیاسی روشن سازند.

به گزارش بولتن نیوز، با عنایت به سیر تند و تیز حوادث سیاسی در عراق در مصاحبه زیر وضعیت این روزهای اقلیم کردستان عراق را در گقتگو با یکی از کارشناسان با تجربه مسائل کردی واکاوی نمودیم: 

بولتن نیوز: با سلام و تشکر از شما استاد عزیز و گرانقدر به عنوان سؤال اول خواهشندم قدری از وضعیت سیاسی کنونی کردستان عراق برای ما بگویید؟

عبدالله پور: بسم الله الرحمن الرحیم با سلام و عرض ادب در این خصوص باید گفت خب، به هر حال انتخابات تمام شد. ما می‌توانیم وضعیت در حال حاضر وضعیت کنونی کردستان عراق را در 4 سطح مختلف تحلیل کنیم: سطح داخلی، سطح ملی، منطقه ای و بین المللی.

در سطح داخلی رقابت شدیدی بین احزاب کرد وجود دارد مخصوصاً بعد از فوت مرحوم جلال طالبانی که حزب اتحاد  میهنی دچار یک انشقاق شدید شده و البته این انشقاق باعث کنشگری بیشتر حزب دموکرات کردستان در مناطق سنتی این حزب شده است در سطح داخلی رقابت شدید بین احزاب  فقر بودجه و مسائل مالی است در سطح ملی می‌توانیم از عدم اتحاد با سایر احزاب مسلط در عراق  به عنوان شاخص اصلی احزاب کرد نام ببریم.

مضاف بر این موضوع تعارض با حشد الشعبی وجود دارد. بنده واقعاً حشدالشعبی را ناجی وحدت ملی و قلمرو عرضی می‌دانم و آن را یک تشکل یا جبهه مقدس برای عراق می دانم که متأسفانه کردهای عراق یک زاویه شدیدی با حشدالشعبی دارند مخصوصاً بعد از نبرد کرکوک و طوزخورماتو که با این جنبش نظامی‌-‌سیاسی دست به گریبان شدند. و ای کاش کردهای عراق با حشدالشعبی تعاملات بیشتری داشتند .

برای صیانت از خودشان در سطح منطقه ای واقعاً سیاست کردهای عراق با کشورهای همسایه نامشخص است و مشخص نیست که ساختار تعاملاتی این منطقه با ایران ،‌عربستان یا ترکیه به چه صورت است کما این که اپوزیسیون کرد ایرانی در حال حاضر مأمن و مرجع اصلی‌اش در خاک اقلیم کردستان است و اقلیم هیچ گاه سیاست مشخصی در این زمبنه اتخاذ نکرده است.

باز در سطح منطقه‌ای تعاملات مشکوک با اسرائیل وجود دارد کما این که در هفته‌های پیش دیدیم که کنفرانسی برگزار شد که دوستی با اسرائیل را مطالبه می کردند میزبان اربیل پایتخت منطقه اقلیم بود در سطح فراملی هم که باز متأسفانه منطقه اقلیم کردستان عراق به عنوان یک کارگزار در مدار سیاسی بلوک غرب قرار دارد و بسیاری از پایگاههای نظامی و پایگاههای سیاسی و بعضاً پایگاههای جاسوسی کشورهای غربی در این منطقه جغرافیایی وجود دارد که طبیعتاً یک تعارض را هم برای کشورهای منطقه و هم در سطح داخلی ایجاد می کند.

به هر حال احزاب کردستان عراق لزوماً احزاب سکولار نیستند ما احزاب اسلامی هم داریم. به طور مثال در همین انتخابات جماعت عدالت و اتحاد اسلامی مجموعاً 5 کرسی را توانستند به دست بیاورند.

بولتن نیوز: چه تشکلها و جریانهایی در انتخابات این دوره پارلمان در اقلیم کردستان عراق شرکت نمودند؟

عبدالله پور: بینید حزبی که با شعار مبارزه با فساد بر علیه رهبران اتحاد میهنی و دموکرات کردستان عراق وارد عرصه شده بود حزب گوران بود به رهبری انوشیروان مصطفی که سال 2010 م رسماً هژمونی دو حزب مسلط را به چالش کشید و موفق شد در انتخابات اقلیم کردستان بعد از حزب دموکرات کردستان عراق حزب دوم بود و 25 نماینده را راهی پارلمان کرد. با طبقه متوسط شهری یک طبقه خیزش‌گر، رادیکال و چپ ولی در حال حاضر ما میبینیم حتی یک کرسی را به خود اختصاص ندادند. و در روزهای قبل کادر اصلی حزب کلاً استعفا دادند به دلیل شکست مطلقی که داشتند ولی در حال حاضر یک حزبی به اسم حزب نصر نو آمده با همان شعارهای رادیکال به رهبری شهسوار عبدالواحد که معمولاً شامل جوانان طبقه شهری است که باز آمده و هژمونی به چالش کشیده است. و تقریباً 10 کرسی را به خود اختصاص دادند و حزب اتحادیه میهنی هم تقریباً 15 کرسی را گرفت اگر چه این را می‌توانیم یک شکست فاحش قلمداد بکنیم با توجه به این که اتفاقاتی بدی هم برای این حزب افتاد مانند درگیری بین بافل طالبانی فرزند ارشد مرحوم جلال طالبانی و لاهور شیخ جنگی فرمانده اطلاعاتی و امنیتی این حزب.

بولتن نیوز: از منظر شما به عنوان یکی از قدیمی‌ترین کارشناسان مسائل کردی آینده روابط اقلیم کردستان عراق و جمهوری اسلامی ایران به چه شکل خواهد بود؟

عبدالله پور: اما در خصوص جمهوری اسلامی ایران و سیاستگذاریهای امنیتی و برون مرزی در خصوص کردهای عراق باید بگوییم ارتباط بین ایران و کردهای عراقی به دهه 1970 میلادی و شورش ایلول توسط مصطفی بارزانی به عنوان یک ابزار بر علیه رژیم بعث باز می‌گردد. که اتفاقاً این کار صورت گرفت و از مزایای فراوانی هم برای رژیم محمدرضا شاه همراه بود ولی در ابتدای دوران جمهوری اسلامی نظام جمهوری اسلامی موفق شد که پارت دموکرات کردستان عراق را بازسازی بکند و قیاده موقت را به رهبری ادریس بارزانی منسجم بکند و در جنگ ایران و عراق حزب دموکرات کردستان عراق خدمات بسیار شایانی را در جنگ به نفع ما انجام داد که واقعاً انکار ناپذیر است ولی با سیاستهایی که بعدها صورت گرفت متأسفانه زاویه‌ای ایجاد شد علی رغم این که ایران در بحث عملیات انفال و مهاجرت کردهای عراق به ایران سنگ تمام گذاشت ولی به دلایلی ما نتوانستیم یک جذب حداکثری از کردهای عراق داشته باشیم. اتفاقاتی که از سال 1994م در منطقه اقلیم افتاد جنگهاب داخلی که شد اتحادیه میهنی کردستان بیشتر به سمت ایران متمایل شد و از همان جنگ حزب دموکرات کردستان عراق رسماً فاصله خود را از ایران بیشتر کرد و به سوی غرب و ترکیه گرایش پیدا کرد که هنوز هم ما تبعات آن را می بینیم با این وجود من معتقدم که با توجه به سمپاتی که کردهای ایران به حاکمیت مرکزی دارند. و گرایشات گریز از مرکزی که در کردهای عراق، ترکیه و سوریه وجود دارد این گرایشات با توجه به مؤلفه های تاریخی و نژادی و... است که در بین کردهای ایران وجود ندارد بنابراین اتفاقاتی که در کردستان عراق می‌افتد حتی اگر منجر به استقلال این منطقه شود نمی‌تواند تبعات منفی برای امنیت ملی جمهوری اسلامی ایران داشته باشد. اگر چه ما همیشه در بازده‌های زمانی مختلف تنها کشوری بودیم که از حریم برادران کرد عراقی صیانت کردیم به خصوص از 2013 به بعد و حملات داعش به مناطق کرد نشین رسماً این سیاست را به منصه ظهور رساندیم. و برخلاف بسیاری از کشورهای منطقه‌ای و فرامنطقه ای که رسماً دخالتهای آشکاری دارند که زمینه بازی را تغییر دهند مطالبه جمهوری اسلامی ار اقلیم کردستان فقط این موضوع است که از جانب این منطقه هیچ گونه تهدید سیاسی، امنیتی یا اقتصادی متوجه مرزهای جمهوری اسلامی نباشد یعنی تنها مطالبه جمهوری اسلامی بخلاف سایر کشورها همین است.

بولتن نیوز: مواضع گروههای سیاسی اقلیم کردستان در خصوص انتخابات چگونه بود؟

عبدالله پور: در خصوص انتخابات مجلس عراق در روزهای گذشته که پنجمین دوره این انتخابات بود اولاً باید اشاره کرد که نسبت به سال 2005م که آمار 80 درصدی را مشاهده کردیم در حال حاضر تنها 41 درصد از عراقی ها در انتخابات شرکت نمودند. در خصوص کردستان عراق و احزابی که در این انتخابات کنشگری کردند قبل از تحلیل این موضوع باید اشاره‌ای بکنم به بحث داعش این گروه یک متغیر بسیار مهم در بسط قلمرو خواهی کردها بود. مکانهای مورد مناقشه‌ای مثل کرکوک، خانقین و سنجار را به تصرف درآوردند کردها و این جغرافیای مورد مناقشه این نکته جالب است که حزب دموکرات کردستان عراق اکثر آرا را به خود اختصاص داد. در انتخابات قبل حزب دموکرات کردستان عراق به رهبری مسعود بارزانی 25 کرسی را داشت در حال حاضر 33 کرسی را دارد. و به نظر بنده ابر حزب کردستان عراق است چون این حزب در خارج از مناطقی که خارج از قلمرو سنتی آن بود موفق شد  آراء زیادی را بیاورد به طور مثال برای اولین بار در کرکوک و سلیمانیه یعنی در محل هایی که حوزه سنتی اتحادیه میهنی است موفق شده که صندلی هایی را به خود اختصاص دهد و این نکته بسیار مهمی است در سلیمانیه دو کرسی و در کرکوک دو کرسی یعنی عملاً این حزب تمامی کردستان را در اختیار دتارد ببینید کردها با شکست داعش ارزش راهبردی خود را در یک بازه زمانی از دست دادند و آن قبض و بسطی که صورت گرفت با حمله حشدالشعبی به کرکوک این ارزش مناطق کرد‌نشین را تا حدودی از بین برد. در حال حاضر می شود گفت کردها آمال استقلال طلبی را تا حدودی کنار زدند. حداقل در تاکتیک و مطمع نظرشان مباحث بودجه‌ای است. که یک ابرچالش برای ساختار اداری مناطق کرد نشین است. یعنی چیزی که کردها در پارلمان انتظار آن را دارند و می‌توانیم هسته اصلی کنشگری امسال کردها را یک مباحث بودجه ای و دوم مشارکت در ساختار قدرت دانست در حال حاضر اولویتهای اصلی کردستان عراق در پارلمان جدید عراق قطعاً این دو موضوع هستند حداقل اکنون می‌توان این را به عنوان تاکتیک کردها در نظر گرفت حالا در استراتژی خب قطعاً استقلال کردستان عراق آل اصلی کردها است و توسط کردهای عراق پیگیری خواهد شد. ولی فعلاً فلسفه مشارکت پر رنگ کردها با احزاب فراگیری که دارند  مطرح است واین که حزب دموکرات کردستان عراق توانست هژمونی خود را دوباره نشان دهد و 33 کرسی را تصاحب کند.

بولتن نیوز: از منظر شما روابط آینده اقلیم کردستان با آمریکا و رژیم صهیونیستی چگونه خواهد بود؟

عبدالله پور: ببینید من اسرائیل را یکی از ایالتهای آمریکا در خاورمیانه می دانم یعنی پیشران تمام سیاستهای آمریکا اسرائیل است فرق نمی‌کند سیاستهای آمریکا همان سیاستهای اسرائیل است. باید برای این بحث یک پیش فرض داشته باشیم و آن پیش فرض این است که با توجه به استراتژیهای دینی اسرائیلی‌ها در طول زمان داشتند سازه هویتی رژیم صهیونیستی کاملاً متأثر از دین یهود و یهودی‌گری است. و موقعیت و بازی ژئوپولتیک این رژیم کاملاً یک پیامد از یک بازی هویتی است. این بازی هویتی بسیار مهم است. برای خیلی از گروههای مشخصاً مذهبی اسرائیلی هر گونه سیاستگذاری باید تمرکز بر ایدئوژی الحاق سرزمینی و قلمروخواهانه داشته باشد. و آن چیزی که اسرائیل را بسیار خطرناک می‌کند همین استراتژی قلمرو خواهانه است ببینید متأسفانه هیچ سند ودکترین امنیت ملی اسرائیل تا کنون در اختیار هیچ کسی قرار نگرفته است و یکی از هوشمندیهای یهودیها همین موضوع است ولی می توانیم بگوییم از بدو تأسیس این رژیم تا کنون ستونهای دکترین بن گورین یعنی بازدارندگی، حمله پیش دستانه و قدرت تهاجمی تاکنون پابرجاست. با توجه به اتفاقاتی که بعد از حمله داعش و آن آشوب ژئوپولیتیکی در منطقه رخ داد. خب این دکترین بن گورین با خوانش جدیدی مواجه شد در سال 2018م بنیامین ناتانیاهو از دکترین رژیم صهیونیستی رونمایی نمود و عناصر قدرت نظامی، قدرت اقتصادی، قدرت سیاسی و قدرت معنوی در آن کاملاً مشخص بود. به طور مثال دراین دکترین شاخصه های قدرت نظامی این دکترین مسائلی مانند بازدارندگی و حمله پیش‌دستانه است در بحث قدرت اقتصادی تقویت بخش خصوصی است و در بحث قدرت سیاسی که خیلی مهم است جذب متحدان پر نفوذ منطقه‌ای است. تضمین این موضوع است که این رژیم در انجام هر عملیاتی باید آزاد باشد و این عناصر متأسفانه مقداری دست این رژیم را باز گذاشته است. خب حالا برای دستیابی به این اهداف رژیم صهیونیستی یکسری کدهای ژئوپولتیکی یا کدهای قلمروخواهانه را برای خودش تعریف کرده است. در سطح ملی، منطقه‌ای و جهانی. در سطح ملی همانطور که عرض کردم این سازه‌ها هویتی هستند ارزشهای یهود در رشد جمعیت قوم یهود، برتری جویی این قوم در بحث جهانی عظمت اسرائیل به عنوان یک قدرت علمی جهانی. اما، چیزی که مطمع نظر ما است بحث منطقه ای است که یک دیگری را برای خود به وجود آورده تهدید ایران، تهدید اعراب، قلمرو خواهی همان استراتژیهای کلاسیک مثل نیل تا فرات وغیره تهدید و محدودیت حوزه ژئوپولتیکی شیعیان دوگانه شیعه و سنی است و به نوعی حمایت از تروریسم تکفیری است بنابراین ما باید روی بعد منطقه ای بسیار تمرکز کنیم. خب حالا، رژیم صهیونیستی در راستای همین اهداف فقط متکی به فرقه‌های تکفیری و گسست سرزمینی در مناطق تجزیه در خاورمیانه نیست یک سوژه ها و جریانهای سکولاری هم هستند که اینها را به استخدام خود درآورده و با استفاده از این سوژه‌ها قصد ایجاد گسست در کشورهای منطقه را دارد. یکی از این سوژه ها از دهه 1970 میلادی به این طرف کردهای عراق هستند. بنابراین در راستای این اهداف منطقه کردستان عراق با توجه به این که در یک گسل تمدنی واقع شده و یک منطقه حائل بین اعراب، ترکها و ایرانی‌ها هست کردهای عراق همیشه هم به حالت یک جزر و مد گاهی به سوی یکی از این سه میدان منطقه‌ای اعراب، ترکها و ایرانی‌ها کشیده شدند و گاهاً از آنها دور شدند.  ولی در حال حاضر چیزی که مشخص است این است که کردهای عراق با هیچ یک از این سه سازه تمدنی هم آوایی ندارند و نوعی گسست تمدنی کاملا مشهود و محسوس است و اسرائیل حداقل برای یک کار ایذایی در تاکتیک دوست دارد این منطقه را داشته باشد و فضای تنفس استراتژیک خود را وسیع‌تر بکند ئو هیچ در خاورمیانه بهتر از منطق کرد نشین نیست چون شما هم زمان می توانید بر این سه میدان تسلط داشته باشد بنابرایناسرائیل به شدت خرده میدان کردستان عراق را رصد می کند چون دسترسی به این حوزه یعنی دسترسی کامل به منابع کشور ترکیه، عراق و ایران پس هدف اصلی اسرائیل از رصد کردهای عراق جذب این قومیت و منطقه جغرافیایی دسترسی به عمق مسوپوتانیا و کار ایذائی بر علیه میدانهای مذکور است که خدمتتان عرض کردم. برای آمریکا هم دقیقاً همین موضوع  هست یعنی بهترین سیاست و استراتژی در خاورمیانه و مشخصاً در عراق نوعی فروپاشی هویتی است.

بولتن نیوز: پیش بینی شما در خصوص آینده سیاسی کردستان عراق چیست؟

عبدالله پور: آینده سیاسی کرستان عراق فعلاً در دست حزب دموکرات کردستان عراق است یک خانواده کاملاً منسجم و سمپات‌های بسیار وفادار به این حزب که می توانند در آینده سیاسی عراق کاملاً مشارکت داشته باشند با توجه به آراء بسیار زیادی که آوردند و می توانند از حزب اتحادیه و حزب نصر نو که مشترکاً 30 کرسی دارند به اضافه احزاب کرد اسلامی تقریباً کردها 70 کرسی را اشغال کردند و می توانند به عنوان یکی از متحدین اصلی در پارلمان عراق با یکی از احزاب مسلط همکاری کنند. بنده بر این اعتقادم که کردها در نهایت با جنبش صدر پیمان می بنندند و با این پیمان می توانند اکثریت ولو شکننده‌ای را در پارلمان داشته باشند چون کردها به هیچ وجه با سایر تشکل ها مشخصاً با دولت قانون مالکی و ائتلاف فتح نیروهای حشدالشعبی متحد نمی شوند بنابراین آینده ای که متصور است در روزهای آینده ائتلاف کردهای عراق با جریان مقتدی صدر است که بنده بر این اعتقادم که برای اولین بار پست ریاست جمهوری عراق از اتحادیه میهنی خلع ید می شود و رئیس جمهور کاندیدای مشخصی است که حزب دموکرات کردستان آن را تعیین می‌کند و رئیس جمهور را از همین الان باید کاندیدای این حزب بدانیم.