بیداری غول فروخفته/ اقدامات کور باکو در سطح کلان به ضرر خاندان سکولار علی‌اف تمام خواهد شد

گروه سیاسی ـ دکتر شعیب بهمن*: قفقاز در طول تاریخ بخش مهمی از خاک ایران بوده است که هنوز داغ جدایی آن بر دل بسیاری از ایرانیان باقی مانده و همچون زخمی التیام ناپذیر، روح ایرانی را می‌آزارد. اگر چه در حال حاضر ایران ادعای ارضی نسبت به این منطقه و کشورهای موجود در آن ندارد اما همچنان از وزن ژئوپلیتیکی، تاریخی و تمدنی بسیار بالایی در تحولات آن برخوردار است.

به گزارش بولتن نیوز، سال گذشته هنگامی که جنگ ۴۴ روزه در قره‌باغ رخ داد، بسیاری ایران را بزرگترین بازنده و شکست‌خورده آن جنگ تصور می کردند که البته در این تحلیل جای هیچ تردیدی وجود ندارد. با این حال از همان زمان بارها تذکر داده شد که ایران از قابلیت های بازیگری بسیار زیادی در قفقاز برخوردار است و در صورت تغییر سیاست های خود می‌تواند تمام معادلات را دگرگون کند.

اینک کنش‌گری قدرتمندانه ایران در روزهای اخیر در منطقه قفقاز یک بار دیگر نشان داد که اگر این غول فروخفته برخیزد، می‌تواند آنچه را که دیگران خیال می‌کردند برای خود کاشته‌اند، برداشت کند.

تغییر سیاست ایران چند نتیجه مهم در بر دارد که باید از آنها به درستی حفاظت شود:

١. کارشکنی های جمهوری آذربایجان در تردد کامیون‌های ایرانی از مسیر گوریس - کاپان کاملاً به ضرر این کشور تمام شد. باکو که تصور می‌کرد یک اهرم فشار جدید علیه ایران پیدا کرده، اینک با بی‌نیازی ایران به این جاده مواجه شده است. این در حالیست که مشارکت ایران در ساخت مسیر جایگزین می‌تواند حضور و موقعیت تهران در مناطق جنوبی ارمنستان را به شدت تقویت کند. در واقع باکو در قعر چاهی افتاد که خود آن را حفر کرده  بود. جمهوری آذربایجان با اتخاذ سیاست اشتباه علیه ایران باعث تغییر راهبردهای کلان تهران در منطقه شد.

٢. تقویت همکاری‌ها بین ایران و ارمنستان می‌تواند موجب تقویت موضع ایروان شود که در یک سال گذشته در موقعیت نسبتا ضعیفی قرار داشت و ناگزیر به پذیرش خواسته های نامشروع باکو شده بود. از این پس ایروان با قدرت بیشتری در برابر زورگویی های باکو ایستادگی خواهد کرد.

٣. اتخاذ سیاست متوازن از سوی ایران در منطقه قفقاز بیش از همه به نفع منافع ملی و امنیت ملی جمهوری اسلامی ایران است. زیرا این سیاست از ترویج پان‌ترکیسم و تجزیه‌طلبی‌های قومی، حضور رژیم صهیونیستی و همچنین گروه‌های تروریستی در مرزهای شمالی ایران ممانعت به عمل می آورد.

۴. بازیگری فعال ایران در منطقه موجب شد که طرح ایجاد کریدور ترک یا برنامه هایی همچون ایجاد ترکستان بزرگ از سوی ترکیه و جمهوری آذربایجان با ناکامی جدی مواجه شود.

۵. اگرچه جمهوری اسلامی ایران خواهان برقراری روابط مطلوب با همه کشورها در منطقه است اما جمهوری آذربایجان باید بداند که دوران مدارای تهران با این کشور به پایان رسیده است. از این پس هر تحرک نابجای باکو در منطقه با پاسخ متقابل ایران مواجه خواهد شد. در نتیجه یا جمهوری آذربایجان باید به شکل معقول در منطقه رفتار کند یا با عواقب وخیم آن مواجه گردد.

در این بین نباید از یاد برد که بیداری غول فروخفته ایران از یک سو نتیجه تلاش های یک ساله کارشناسان و پژوهشگران خیرخواه و ایران‌دوستی است که خواهان اتخاذ سیاستی متوازن در قفقاز بودند، و از سوی دیگر نتیجه شکست پان‌ترکیسم آمیخته به تشیع در نهادهای تصمیم گیر در داخل کشور است.

اقدامات کور باکو همچون تعطیل کردن دفتر نماینده رهبر انقلاب در باکو نیز در سطح کلان به ضرر خاندان سکولار علی‌اف تمام خواهد شد، زیرا این اقدام هم دینداران را در درون جمهوری آذربایجان تحریک خواهد کرد و هم موجب احیا و تقویت سیاست‌های نهضتی جمهوری اسلامی ایران در آن کشور خواهد شد. از این پس هر اقدام نابخردانه باکو می‌تواند نتیجه ای عکس برای خاندان حاکم داشته باشد.

* دکتری علوم سیاسی؛ عضو هیات علمی در موسسه مطالعات راهبردی اندیشه سازان نور