گفتگو با گروسی پیش درآمدی بر عملگرایی در سیاست خارجی دولت

گروه بین الملل: نخستین سفر «رافائل گروسی» مدیر کل آژانس بین‌المللی انرژی اتمی به تهران در دولت سیزدهم و اولین دیدار وی با «محمد اسلامی» رئیس جدید سازمان انرژی اتمی ایران دو روز پیش انجام گرفت. نکته دیگر درباره ویژگی های این سفر، انجام آن در آستانه نشست فصلی شورای حکام بود. این دیدار طرفین که بر محور رویکردهای دیپلماتیک به انجام رسید با صدور یک بیانیه مشترک از سوی دو طرف به پایان رسید. در این بیانیه توافق شد به بازرسان آژانس اجازه داده شود تا نسبت به سرویس فنی تجهیزات نظارتی مشخص شده و جایگزینی کارت‌های حافظه آن‌ها که تحت مهر و موم مشترک در ایران نگهداری خواهند شد، اقدام کنند. به علاوه اینکه طرفین، روح همکاری و اعتماد متقابل و اهمیت تداوم آن و همچنین ضرورت رسیدگی به موضوعات فیمابین در فضایی سازنده و منحصرا فنی را مورد یادآوری و تاکید مجدد قرار دادند.

به گزارش بولتن نیوز، و اما تحلیل این رویداد دارای اهمیت های فراوانی می باشد. بطوریکه از یکسو مخالفان دولت از لیبرال ها و اصلاح طلبان با این ادعا که چه تفاوتی میان این توافق با نمونه قبلی آن وجود دارد به طرح ادعاهای خود در این باره روی آورده اند و از سوی دیگر باید این نکته را درباره این توافق روشن کرد که دستاوردهای این توافق برای کشور چه بوده است و چه تفاوتی با نسخه های پیشین خود دارد.

اول اینکه، این توافق بر خلاف توافقات پیشین به هدف خروج از بن بست مذاکرات و شکست آن صورت گرفته است. در واقع این توافق می تواند ادامه مذاکرات را که در بن بست قرار داشتند را از بن بست خارج کند و بستری تازه را روبروی طرفین باز کند.

دوم، این توافق ولو موقت آن گشایش تازه ای می باشد که تفسیر آن به معنای روند احیای برجام و دور کردن خطر بازگشت پرونده هسته‌ای به شورای امنیت سازمان ملل متحد است.

 سوم اینکه، اقناع آژانس توسط ایران در شرایط موجود و عدم صدور حکم از سوی آژانس علیه ایران، حاوی دستاوردهای دوطرفه ای می باشد که طرفین به دنبال آن می باشند. در دولت قبلی این اتفاق همواره یکسویه و به سود طرف دیگر فرجام می یافت. اگر چه در مورد آخر سفر گروسی به تهران در دولت پیشین نیز ایران امتیازاتی را بدست آورد اما عمده این امتیازات ناشی از رویکرد قاطع نظام و مصوبات مجلس مبنی بر عدم اجرای پروتکل الحاقی بود. این مورد در توافق اخیر نیز اگرچه لحاظ شده است اما با این حال قبول شرایط ایران از سوی آژانس ضمن عدم وارد شدن آسیب های سیاسی به ایران یک نقطه قوت تلقی می گردد.

چهارم، در واقع آژانس به دلیل توقف اجرای پروتکل الحاقی، در این دیدار تلاش کرده با توافق موقت سطح نظارت پادمانی آژانس و قدرت‌های بین‌المللی برای اطمینان از برنامه هسته‌ای ایران را که خوشایند آنها نبود را به سطحی از نظارت بر اساس همان پروتکل الحاقی برساند. این درحالی است که ایران نیز با توافقات انجام شده تلاش کرده تا سایه هرگونه شروط سیاسی و .. را در این باره از آسمان ایران دور کند که به نظر می رسد موفق نیز عمل کرده است.

پنجم، اتفاق توافق میان تهران و آژانس نشان داد که رویکرد عملگرایی در سیاست خارجی دولت در کنار نقش نظارتی مجلس در عملکرد دولت غالب است. و این بدان معناست که دولت و مجلس در کنارهم تلاش خود را بر این اصل قرار داده اند تا منافع کشور و نظام را به نحو احسن تأمین کنند. به عبارت بهتر عملگرایی در سیاست خارجی دولت و همسویی مجلس با آن بر این امر دلالت دارد که دولت راه حل گرایی برای برون رفت کشور از شرایط موجود را در دستور کار قرار داده است.

ششم، طبق گفته «اسلامی» رئیس سازمان انرژی اتمی کشور، این ملاقات میان طرفین، اساساً فنی بوده و هیچگونه مسائل سیاسی جایگاهی در روابط فیمابین نخواهد داشت. این بدان معناست که ایران جهت گیری خود را نسبت به گفتگوها با آژانس در چارچوب مسائل مشخص کرده است. در واقع ایران با این رویکرد به آژانش نشان داده که مبنای گفتگوها میان آنها نباید از مسائل مذکور فراتر رود. از سوی دیگر ایران با تعیین شاخص های گفتگو با آژانس در حوزه مسائل فنی تلاش دارد حوزه های سیاسی و اقتصادی را نیز تحت الشعاع قرار دهد و این ساحت ها را با خود همراه سازد. که این موضوع در نوع خود بدیع و خلاقانه می باشد.

هفتم، آنچه در خلال اولین گفتگو میان تهران با گروسی دبیر آژانس بین المللی اتمی بدست آمد این بود که طرفین درصدد اعتمادسازی از یکدیگر برای انجام گفتگوها و اقدامات بعدی هستند. نکته قابل توجه در این باره تأکید ایران به اعتمادسازی طرفین می باشد. در واقع ایران نمی خواهد اسیر انتخاب های بعدی شود. به عبارت بهتر ایران از طریق اعتماد سازی می خواهد مطالباتجهانی خود را پیگیری کند و خود محدود به گفتگو با آژانس و یا مذاکرات در وین نکند و یک رویکرد چند بعدی و همسو را دنبال کند.

هشتم، و در پایان اینکه در پاسخ به انتقادات و یا مخالفت ها و یا مقایسه این مذاکرات و همسان سازی آن با مذاکرات پیشین باید تأکید کرد که این گفتگوها در دولت فعلی هنوز در ایستگاه اول آن است و زمان برای تطبیق آن با اتفاقات هشت سال گذشته در این باره زود است. مضافاً اینکه دو طرف در حال برانداز کردن یکدیگر و رویکردهایشان در عرصه تصمیم و اقدام هستند. بنابراین با منتظر ماند و در آینده اگر انتقادی هست آن را وارد ساخت.