دولت و معیارهای ناشناخته آن در نزد طالبان چه شکلی است؟

گروه بین الملل- مصطفی مطهری: بر طبق اخبار و گزارشات اعلام شده از سوی طالبان «ملا عبدالغنی برادر» رییس دولت جدید در افغانستان می شود. ملا برادر که از جمله افراد باسابقه در طالبان است که در دولت قبلی طالب ها بر افغانستان دارای سمت های مختلفی بوده است. این سابقه و تجربه ملابردار موجب شده است از وی به عنوان یکی از رهبران دوفاکتوی طالبان با جایگاه و نفوذ بالا یاد شود.

به گزارش بولتن نیوز، این یادداشت بیش از آنکه تحلیلی جهت شناخت ملابرادر باشد، بر مبنای تحلیلی بر برداشت مفهوم رییس دولت می باشد. سوال اساسی اینجاست که منظور از رییس دولت چیست؟ آیا رییس جمهور است یا نخست وزیر و یا چیزی فراتر از این دو؟ و یا اینکه باید منتظر شکل تازه ای از حکومت داری با عناوین تازه حکومتی – دولتی بود؟

در راستای پاسخ به این سوالات در ابتدا باید گفت که اولاً هنوز سازمانی به نام دولت در افغانستان با هدایت طالبان شکل نگرفته است که بتوان عناوینی چون رییس جمهور و یا نخست وزیر را به مجری سیاست های اجرایی این گروه شبه نظامی داد. دوماً اینکه مسلماً در سازمان سیاسی طالبان از عناوینی چون رییس جمهور و ... خبری نخواهد بود. این را هم برحسب تجربه قبلی آنها در عرصه حکمرانی می توان مبنای ادعا قرار داد و هم از نظر عنادی که با مفاهیم و چارچوب های غربی حکومت داری دارند. در واقع این پرهیز از استفاده از عناوین مذکور که ریشه غربی دارند تنها با هدف حفظ ظاهر تعارضی با غرب در اذهان عمومی می باشد. سوماً، شواهد نشان می دهد که استفاده از رئیس دولت، اطلاقی از مرد شماره یک اجرایی طالبان می باشد. در واقع به نظر می رسد طالبان راه سومی را در این باره دنبال کند. منظور از راه سوم انتخاب شیوه تازه ای از حکمرانی با اصطلاحات خود - طالبانی است یعنی نه رییس جمهور، نه نخست وزیر و نه خلیفه. در واقع طالبان در عرصه اجرایی مطمئناً از بکار بردن واژه خلیفه که دارای بار شرعی و مفهومی فقهی است اجتناب خواهد کرد. به علاوه اینکه خلیفه در معنای عام و تمام آن مختص به همه جوانب رهبری می شود که منحصر به رهبر طالبان یعنی هبت الله آخوندزاده است نه ملاعبدالغنی برادر. با این حال آنچه مسلم است شکل حکومت (نه محتوای آن) در زعامت طالب ها در این دوره با گذشته فرق دارد و به نظر می رسد که وجود جریانات مختلف در این گروه شبه نظامی به مانند سوپاپی جهت تعدیل یکدیگر در ابعاد مختلف بکار رود. از سوی دیگر نیز ایده حکومت«افغان شمول اسلامی» اگرچه پیش تر از سوی طالبان مطرح شده است و حامل شاخص های همه گیر و فراگیر افغانی از هر جریان اسلامی است اما با این حال بعید است این ایده به دلیل انگیزه تمامیت خواه طالب ها، قابلیت عملیاتی شدن داشته باشد؛ باید خاطر نشان کرد که آنچه مطرح و گفته شد از منظر سیاسی می باشد. اما در ابعاد دیگر یعنی عرصه های حقوقی، فرهنگی، عرفی و ... در شرایط حال طالبان رویکرد تساهل و تسامح را جایگزین رادیکالیزه کردن ساحت های مذکور خواهد کرد و این موضوع حداقل در کوتاه مدت و یا حتی در میان مدت دنبال خواهد شد.

در مجموع باید منتظر خلق واژگان تازه ای در ادبیات سیاسی از سوی طالبان باشیم و اینکه دولتی که از آن نام برده می شود چه شاخص هایی از ویژگی های دولت – ملتی با ویژگی های شناخته شده و شهیر آن دارد و شامل کدام خصوصیات امارات اسلامی(بر اساس قوانین شرع و اصول حنفی) است که پیش تر بر تشکیل آن اصرار داشتند. در واقع تصویرسازی از مفاهیم و ساختار تشکیلاتی کلان در شکل دولت – ملت در افغانستان توسط طالبان را باید بر مبنای ادبیاتی قرار داد که از طریق آن قرار است طالبان جدید را به دنیا معرفی کند.