حقیقت عاشورا؛ از عاشورای حسینی تا تحریفات دینی

به گزارش بولتن نیوز، بدون شک و تردید واقع عاشورا و اتفاقاتی که در آن روز افتاد، یکی از مهم‌ترین و تاثیرگذارترین وقایعی است که در تاریخ اسلام به وقوع پیوسته است. طی سال‌ها و قرن ها، هیچ چیز نتوانسته است اندکی از حرارت آتشِ عشق حسین بن علی و سوختن بر مصائبش را در دل‌های شیعیان کمرنگ کند.

فرهنگ حسین بن علی، مکتب و اعتقاد او و ظلمی که بر او و خانواده اش در آن نیم روز گذشت، با اَشکال و انواع مختلف سینه به سینه، دهان به دهان و کتاب به کتاب منتقل شده است.

در میان موضوعات مرتبط با این واقعه، بزرگ‌ترین حجم از شعر و آیین و کتاب و تاریخ و روضه و مصیبت را نحوه شهادت و جنگجویی دلیران کربلا و سپس بیان مصائب و مظلومیت‌های خاندان سیدالشهدا دارد.

اما موضوعی که کمتر در طول تاریخ و تا کنون به آن توجه و پرداخته شده است، رویکردی علمی و بدون تعصب به این ماجرا به عنوان یک واقعۀ تاریخی است.

محمّد اسفندیاری اسلام‌پژوه، تاریخ‌نگار، کتابشناس و سرپرست دانشنامهٔ امامت است. وی در تهران و قم به فراگیری علوم حوزوی پرداخت و از استادانی چون آیات یحیی نوری، جوادی آملی، استادی، گرامی قمی، وجدانی فخر و استاد حکیمی بهره برد. او عضو شورای عالی چندین نشریه و نهاد و مشاور علمی برخی مؤسسه‌های علمی است.

وی در کتاب هایش نشان می‌دهد که دغدغه اش زدودن تحریفات از جامه عاشوراست و علاقه مند است تا نهضت امام حسین (ع) به صورت علمی و اجتهادی بررسی شود. او به درستی می‌گوید درباره امام حسین (ع) حقّ عشق ادا شده است، اما حقِ عقل نه! در عزای او بس گریستند، اما نهضتش را چنان که باید ننگریستند.

آنچه از مشخصه‌های بارز آثار این پژوهشگر است، تلاش او برای انجام وظیفه‌ای علمی به دور از هرگونه تعصب و احساسات است. نخستین اثر او در این حوزه، کتاب «از عاشورای حسین تا عاشورای شیعه» است که با بیانی ساده و بسیار روان، آسیب‌ها و انحرافاتِ پیرامون قیام اباعبدلله را بررسی می‌کند و صریح و بدون واهمه مخاطبان را به بازشناسی عاشورا به عنوان بزرگ‌ترین حماسه انسانیِ تاریخ دعوت می‌کند. موضوعاتی نظیر هدف سازی از گریه، پدیده روضه خوانی، بدعت قمه زنی و هدف کشی از قیام امام حسین، از بحش‌های این کتاب است که در عین اختصار با روشی علمی نگاشته شده است.

کتاب حاضر عهده‌دار بررسی نهضت امام حسین ـ علیه‌السلام ـ است: از حماسه‌ی آن حضرت تا کوشش او برای جلوگیری از جنگ؛ از ستم‌ستیزبودن امام حسین تا عقلانی بودنش و پرهیزش از افراط‌گرایی؛ از درس‌هایی که از امام حسین می‌توان آموخت تا عبرت‌هایی که از مخالفانش باید فراگرفت؛ از این‌که امام حسین چه می‌گفت، تا اینکه مخالفانش چه می‌گفتند؛ و عاشورا نزاع چه با چه بود. نهضت عاشورا دو ویژگی برجسته داشت؛ نخست اینکه حماسی (ظلم‌ستیزانه) بود، و دوم اینکه عقلانی بود؛ یعنی همان دو ویژگی‌ای که عده‌ای در جمع آن‌ها توفیق نمی‌یابند. اما در بعد، پنج تحریف سهمگین دامنگیر آن شد: ۱. تقلیل یافتن آن به عزاداری (با غفلت از ظلم‌ستیزی)؛ ۲. تفسیر‌های غیرعقلانی از آن؛ ۳. تفسیر‌های فوق واقعی؛ ۴. تفسیر‌های افراطی و خشونت‌آمیز و ۵. تفسیر‌های عامیانه.