اخذ مالیات بر عایدی سرمایه در گرو تسریع سامانه مودیان

به گزارش بولتن نیوز، یکی از الزامات پیشرفت اقتصادی در کشور بخصوص در شرایط تحریم، اصلاح نظام مالیاتی است. با توجه به وابستگی بودجه کشور به درآمدهای نفتی، آن هم با وجود تحریم‌های گسترده نفتی که علیه ایران وضع شده، بودجه کشور با کسری فراوان مواجه است. بنابراین لازم است تا کسری بودجه موجود از راه‌های دیگری همچون اخذ مالیات جبران شود.

علیرغم تلاش‌های صورت‌گرفته طی سال‌های اخیر در جهت توسعه نظام مالیاتی کشور، نظام مالیاتی هنوز با چالش‌های بسیاری مواجه است. نه تنها سهم درآمدهای مالیاتی از منابع درآمدی دولت پایین است، بلکه سازوکار نظام مالیاتی و بودجه‌ای کشور نیز آسیب‌های جدی به بخش تولید وارد می‌کند. توسعه نظام مالیاتی، به معنای مالیات گرفتن از اقشار پایین‌دست جامعه نیست. بلکه جلوگیری از فرارهای مالیاتی سازمان یافته و عظیم موضوعیت دارد که اتفاقا به رفاه اقشار پایین دست منجر می‌شود. اخیرا امیدعلی پارسا رئیس کل سازمان امور مالیاتی، میزان فرار مالیاتی را حدود 100 هزار میلیارد تومان تخمین زده است.

* اصلاح نظام مالیاتی با اجرای قانون پایانه فروشگاهی و سامانه مودیان

یکی از مهمترین اقدامات صورت گرفته برای اصلاح نظام مالیاتی، تصویب قانون «پایانه فروشگاهی و سامانه مودیان»، سال 1398 بوده است. پیاده سازی پایانه‌های فروشگاهی مقدمات دریافت مالیات بر اساس اطلاعات را فراهم می‌کند و بدین ترتیب علاوه بر ایجاد و تکمیل پایگاه اطلاعات مالیاتی، ضمن شفافیت فعالیت‌های اقتصادی و جلوگیری از فرار مالیاتی، عدالت مالیاتی بیش از پیش محقق می‌شود. پیاده سازی قانون پایانه‌های فروشگاهی و سامانه مودیان، یکی از مهم‌ترین رویکردهای نظام مالیاتی کشور به منظور تحقق وصول مالیات و جلوگیری از هرگونه فرار مالیاتی در یک فضای الکترونیکی امن است.

علاوه بر این، اجرای قانون پایانه فروشگاهی و سامانه مودیان، زیر ساخت لازم برای اجرایی شدن پایه‌های مالیاتی جدید در ایران مانند مالیات بر عایدی سرمایه را فراهم می کند. این پایه مالیاتی که در جهان پیشینه‌ای بسیار قدیمی دارد و با نام CGT نیز شناخته می‌شود، بر سود سرمایه افراد ازجمله سرمایه‌هایی مانند مسکن، زمین و … اعمال می‌شود. مالیات بر عایدی سرمایه که به مالیات سوداگران نیز شناخته می‌شود، نوعی از مالیات محسوب می‌شود که بر سود ناشی از نقل و انتقال اموال غیر مولد اعمال می‌شود. جواد اسکندری، کارشناس مرکز پژوهش‌های مجلس شورای اسلامی در رابطه با این موضوع گفت: «بستر اجرایی مالیات بر عایدی سرمایه، قانون سامانه مودیان است. در طرح مالیات بر عایدی سرمایه نسخه مکملی برای قانون سامانه مودیان ارائه شده است که تقویت کننده قانون مصوب سال ۹۸ است و به منزله ستون برای این قانون خواهد بود. در واقع طرح مالیات بر عایدی سرمایه به مشمولیت ثبت صدور صورتحساب الکترونیکی بین اشخاص حقیقی و فروش کالا و خدمات اشخاص حقیقی به فعالان تجاری بود که با نسخه مکملی که در طرح پیش بینی شده، هم مالیات بر عایدی سرمایه در این حوزه‌ها قابل اجرا خواهد بود و هم موجب تقویت کارکرد قانون مصوب سال ۹۸ سامانه مودیان می شود».

*وظایف سازمان امور مالیاتی در راه‌اندازی سامانه مودیان

در قانون پایانه فروشگاهی و سامانه مودیان، برای هر یک از دستگاه‌ها، وظایفی تعیین شده است. یکی از آن دستگاه‌ها که سهم ویژه‌ای در اجرا و تحقق قانون ذکر شده دارد، سازمان امور مالیاتی است. یکی از وظایف این سازمان، راه‌اندازی سامانه مودیان مالیاتی است.

سامانه مودیان، نظام جامع جمع آوری و پردازش اطلاعات است که ورودی‌های آن، داده‌ها و اطلاعات جمع آوری شده‌ است. این سامانه تحت مدیریت سازمان امور مالیاتی است که در آن به هر یک از مودیان، کارپوشه‌ای اختصاص یافته، که از طریق آن تبادل اطلاعات میان مودیان مالیاتی و سازمان انجام می‌شود. مودیان با استفاده از هرگونه نرم افزار یا سخت افزاری اعم از رایانه و پایانه فروشگاهی که حافظه مالیاتی به آن متصل شده باشد، می‌توانند به سامانه مودیان متصل شوند. از اهداف قانونگذار برای تصویب قانون پایانه‌های فروشگاهی و سامانه مودیان می‌توان به شفافیت اطلاعات اقتصادی، ارتقای عدالت مالیاتی و جلوگیری از مبادله کالای قاچاق اشاره کرد. همچنین صرفه جویی در وقت، سهولت داد و ستد، نظارت بر قیمت ها و قابل استناد بودن مبادلات اقتصادی از دستاوردهای مهم دیگر پیاده سازی این قانون است.

طبق ماده 2 قانون پایانه فروشگاهی و سامانه مودیان، سازمان امور مالیاتی با همکاری اتاق اصناف ایران مکلف است نسبت به آموزش، توانمندسازی و مشاوره به اشخاص مشمول اقدام کند. همچنین مطابق ماده 3 این قانون، سازمان موظف است حداکثر ظرف مدت پانزده ماه از تاریخ لازم الاجراء شدن این قانون، سامانه مودیان را راه اندازی و امکان ثبت نام مودیان در سامانه و صدور صورتحساب الکترونیکی را از طریق سامانه مزبور فراهم کند.

با وجودی که حدود 7 ماه از اتمام مهلت تعیین شده جهت راه اندازی سامانه مودیان در قانون می‌گذرد اما تقریبا هیچ‌گونه اقدام عملی در این رابطه صورت نگرفته است. در نتیجه، ضرورت اجرای مرحله به مرحله قانون پایانه‌های فروشگاهی و سامانه مودیان بیش از پیش احساس می‌شود و دولت سیزدهم در این زمینه وظیفه سنگینی بر عهده دارد زیرا همانطور که گفته شد، اجرایی شدن سامانه مودیان، یکی از مهمترین پیش شرط های اصلاح نظام مالیاتی در کشور است.