کاهش مشکلات تهران با نظارت اجتماعی مردم و کارشناسان

گروه اجتماعی: دکتر لیدا مددی کارشناس امور اجتماعی در یادداشت پیش رو معتقد است: مقامات محلی، شوراهای شهر و مسئولان کشوری، در جهت کاهش مشکلات شهری و افزایش مشارکت شهروندان، بهانه‌جویی در مورد وجود مشکلات تحریم و فضای کلان اقتصاد را کاهش دهند و حداقل از همین امکانات موجود نیز با بهره‌وری و کارایی بیشتری استفاده کنند و سیاست‌های اثرگذاری را به کار بگیرند تا شاهد کاهش رنج مردم و پایتخت باشیم. «شادمانی همه‌جا پشت در است، در گشودن هنر است.»

به گزارش بولتن نیوز، در ادامه این یادداشت آمده است:

یکی از ویژگی‌های عمده جامعه ایران، تمرکز امکانات شهری، اقتصادی و مالی و سیاسی در تهران است که از فعالیت‌های سیاسی و تجارت و تولید و خودروسازی گرفته تا خدمات مالی، کسب‌وکارهای مختلف و حتی توزیع کالا را در پایتخت تعریف کرده و در نتیجه بسیاری از فعالیت‌ها حتی توزیع کالاها و تولید خودرو را در تهران متمرکز کرده‌ایم و در نتیجه به همان اندازه که فعالیت‌ها در این شهر تمرکز دارد، عملاً پایتخت کشور با مشکلات بزرگی مانند آب و فاضلاب، آلودگی هوا، ترافیک، اتلاف وقت، تمرکز خدمات و فساد مالی، توزیع نامناسب درآمد و ثروت، عدم نظارت مناسب و سوء مدیریت‌های مختلف، گسترش حاشیه‌نشینی و فقر، رقابت سیاسی و طیف رنگارنگی از قدرت و ثروت و درآمد از طبقه مرفه نوظهور تا ماشین‌سواری و گورخوابی و... همراه شده است.

از این رو، هر چند که فعلا برنامه‌ای برای رفع این تمرکز امکانات و مشکلات نیست تا به جای تهران، 5 مرکز سیاسی، دانشگاهی، تجاری، خدمات مالی، اجتماعی و رسانه‌ای، هنری و گردشگری ایجاد شود و به تدریج تهران از زیر بار این همه ترافیک، عدم کارایی و ضعف سیاستگذاری خارج شود، اما حداقل می‌توان با رفع سوء مدیریت‌های موجود، بخشی از مشکلات را حل کرد و بهره‌وری و کارایی فعالیت‌های اجتماعی و اقتصادی و اثرگذاری سیاست‌های دولتی و عمومی را افزایش داد.

به عبارت دیگر، به جای اینکه در انتظار مذاکرات برجام، رفع تحریم‌ها، از سر گرفتن فروش نفت و افزایش درآمد ارزی باشیم تا ساختار اقتصاد ایران همچنان به مسیر خود ادامه دهد و تهران دوباره به مرکز تزریق ارز و واردات کالای خارجی و توزیع آن و تزریق دائمی روزانه 3200 میلیارد تومان نقدینگی تبدیل شود تا چرخ اقتصاد بچرخد، باید بخشی از مشکلات موجود با بهبود مدیریت داخلی رفع شود.

کشورهای جهان امروز از تجربه اداره محلی و استانی و آمایش سرزمینی استفاده بسیار می‌برند و حتی در کشورهایی که نحوه اداره فدرالی ندارند، از طریق همان اختیارات محدود و توان و امکاناتی که در پارلمان‌های محلی مانند شورای شهر، دهیاری، فرمانداری‌ها و شهرداری‌ها وجود دارد، بخشی از مشکلات را حل می‌کنند.

در هر شهر و استان و روستایی، مقامات محلی، انجمن‌ها و شوراهای شهر و روستا، می‌توانند از طریق قوانین و مقررات موجود، نسبت به جذب سرمایه‌های داخلی و خارجی اقدام کنند و در جهت حل مشکلات موجود، از طریق جلب مشارکت‌های مردمی اقدام کنند.

راه‌حل عمده این روش در کشور ما، ایجاد حس تعلق به تک تک شهروندان یک شهر است و در شهری مانند تهران اگرچه این کار دشوارتر است اما می‌توان حداقل با تقویت احساس تعلق به محل، خیابان و منطقه شهرداری‌های مختلف، زمینه‌ساز افزایش مشارکت مردم بود.

امروز مشکلاتی مانند آب و فاضلاب که نیازمند اقدامات عاجل است، می‌تواند از حمایت‌های مردمی برخوردار شود. وقتی مشکلات آب و فاضلاب در حال افزایش است و مردم در جریان کمبود منابع آب و کاهش باران هستند، می‌توان مستقل از اقدامات سیاسی و جناحی، اقشار مختلف را در حل این معضلات دعوت به همکاری کرد. در بسیاری از محله‌های تهران، مردم مدت‌هاست که پرداخت اقساط فاضلاب را آغاز کرده‌اند و راه‌اندازی خطوط فاضلاب و جلب مشارکت بین‌المللی از طریق وام‌های بانک جهانی و... نیز می‌تواند در راه‌اندازی تاسیسات تصفیه آب اثرگذار باشد و به تدریج شاهد کاهش آلودگی هوا و سختی آب، جلوگیری از هدر رفتن منابع و اقدامات دیگر باشیم و در این مسیر شورای شهر و شهرداری‌ها، سازمان آب و فاضلاب و وزارت نیرو به کمک‌های بانک‌های کشور باید مشارکت‌های مردمی را به اقدامی موثر در کاهش این مشکلات تبدیل کنند.

از سوی دیگر، پهنه‌بندی مناسب و رعایت قواعد محله‌های مسکونی، تجاری، اداری و صنعتی، کمک قابل توجهی به حل مشکلات مردم و کاهش ترافیک و تردد غیرضروری در مناطق دیگر خواهد کرد و مردم هر محله، نیازهای خود را از طریق محله‌های خود تامین خواهند کرد. استفاده از خدمات دولت الکترونیک و کد ملی برای ایجاد سامانه‌های قدرتمند اداری و تجاری می‌تواند تمامی خدمات شهری و اداری شهروندان را به صورت متمرکز و با کمتری مراجعه مردم ساماندهی کند تا تمام امور بیمه‌ای، بازنشستگی، بانکی، مالیاتی و خریدها و خدمات مختلف با کاهش مراجعات و هزینه همراه شود. در این راستا، شهرداری‌ها و شوراهای شهر، باید سامانه‌هایی را راه‌اندازی کنند که مردم یک شهر بتوانند برای ایجاد آرامش و رفاه نسبی مورد نظر خود، هر نوع خدمات را دریافت کرده و در عین حال با پرداخت‌های به‌موقع، درآمد مورد نظر شهرداری‌ها را تامین کنند و تمام عوارض و مالیات‌ها و سهم مردم از هزینه‌های شهری، به موقع پرداخت شود و به جای تراکم فروشی و مشکلات آن، شاهد مشارکت فعال شهروندان از طریق ایجاد حس تعلق به شهر و محله‌ها باشیم.

به عنوان مثال، در موضوعاتی مانند واکسیناسیون، مقامات و مسئولان شهری و محلی، می‌توانند امکانات موجود را ایجاد کنند و همچنین خدمات دیگر مورد نیاز مردم را فراهم نمایند. مطمئنا مردم برای ایجاد رفاه و آرامش و آسایش اعضای خانواده، در پرداخت هزینه‌های طرح‌های اثرگذار و کارآمد مشارکت خواهند داشت. در کنار ارائه خدمات و افزایش مشارکت مردم و افزایش احساس تعلق شهروندان، باید از امکانات بسیار شهری مانند املاک، غرفه‌ها، مغازه‌ها و... در جهت کاهش دستفروشی و ارائه چهره مناسب شهری، برنامه‌ریزی شود تا مشکلات بیکاری و نبود درآمد مناسب، از راه‌های مناسب و قانونی برطرف شود.

برخورد ماموران شهرداری با مردم و همچنین مردم با ماموران باید بهتر شود و به سمت درک متقابل در جهت کاهش مشکلات مشترک حرکت کند. برای کاهش مشکلات توزیع کالاهای اساسی و معیشتی در مراکز میادین و تره‌بار، فروشگاه‌ها، بازارچه‌ها و عرضه مستقیم کالا با قیمت مناسب نیز باید اطلاع‌رسانی و اقدامات مناسب صورت بگیرد تا مردم شهر که عمدتا از طبقات متوسط و کم‌درآمد هستند، بتوانند مایحتاج خود را با قیمت مناسب تامین کنند. نگاهی به آمار بیکاری نیز نشان می‌دهد که سهم ۱۸ تا ۳۵ ساله‌ها از بیکاری موجود در کشور نشان می‌دهد که بالاترین بیکاری در بین جوانان تحصیل کرده است که بعد از دریافت دیپلم متوسطه تا سن 35 سالگی، یعنی در دوران جوانی، دوره دانشجویی، تشکیل خانواده و ازدواج تا شکل‌گیری خانه و کاشانه، عمدتا با درصد بیکاری بالا مواجه هستند.

به ‌طوری که براساس تعریف مورد نظر مرکز آمار از بیکاری بیش از ۱.۷ میلیون نفر از 2.4 میلیون بیکار را افراد ۱۸ تا ۳۵ ساله تشکیل داده‌اند. از این تعداد ۱.۲ میلیون نفر مردان و 550 هزار نفر زنان جوان و تحصیلکرده هستند. این در حالی است که در کشورهای توسعه یافته، جوانان به عنوان سرمایه‌های اصلی توسعه عامل ایجاد بهره‌وری، کارایی، ارزش افزوده و اثرگذار بر فعالیت‌های اجتماعی و اقتصادی هستند و موتور تولید و مصرف و تقاضا و عرضه را جوانان در این سن و سال روشن نگه می‌دارند و به رونق جامعه کمک می‌کنند.

از سوی دیگر، بخش عمده‌ای از جمعیت فعال 26 میلیون نفری جویای کار کشور و به دنبال آن بیکاری جوانان نیز در تهران و شهرهای اطراف حضور دارند. در نتیجه تعداد جمعیت جوان جویای کار که عمدتا تحصیلکرده و فارغ‌التحصیل دانشگاه‌های تهران هستند، به دنبال یافتن شغل‌های مختلف خدماتی، اداری و شرکتی هستند و در صورت رشد اقتصادی و سرمایه‌گذاری مناسب در کشور، می‌توان از این سرمایه‌های ارزشمند انسانی بهترین بهره‌برداری را برای توسعه کشور به کار گرفت.

طبق آمار بانکی کشور، حدود 60 درصد پس‌انداز بانک‌ها و 70 درصد تسهیلات بانکی کشور متعلق به استان تهران است یعنی گردش مالی بزرگ و عجیب 2000 هزار میلیارد تومانی بانک‌های کشور در تهران به فعالیت‌های مختلف مالی، خرید و فروش و خدمات مختلف اشتغال دارد. حتی اگر بخش عمده‌ای از این گردش مالی بزرگ مربوط به دفتر مرکزی و حساب‌های بانکی مرکزی وزارتخانه‌ها و شرکت‌های بزرگ باشد که در استان‌ها به تولید و تجارت مشغول هستند، باز هم باید توجه داشت که این گردش مالی بزرگ، فرصت‌های بسیاری را برای ایجاد شغل و فعالیت در پایتخت کشور ایجاد کرده است.

علاوه بر گردش مالی بخش خصوصی، کسب وکارها، تجارت و تولید و خدمات مختلف فعال در تهران، بخش عمده بودجه دولتی از طریق وزارتخانه‌ها و سازمان‌های دولتی، شبه‌دولتی، شهرداری‌ها، عمومی، بیمه‌ها، تامین اجتماعی، صندوق‌های بازنشستگی و... در تهران به اقتصاد و جامعه تزریق می‌شود. در نتیجه فرصت‌های بزرگی را برای فعالیت، رقابت، اشتغال، سرمایه‌گذاری و... ایجاد کرده است.

اما به همان میزان که این امکانات بزرگ مالی، بانکی، دولتی، شبه‌دولتی، تحصیلی، بودجه‌ای، شرکت‌ها و حتی سازمان‌های بین‌المللی در تهران وجود دارد، به همان میزان سوء‌مدیریت‌ها و عدم نظارت موجود، زمینه‌ساز فساد مالی در سازمان‌های دولتی و خصوصی در 5 دهه اخیر بوده و موجبات رشد حاشیه‌نشینی و فقر و فاصله طبقاتی را نیز در شهرک‌های اقماری فراهم کرده است.

هر چند که مشکلات کلان اقتصاد، تحریم‌ها، کسری بودجه دولت، نبود فضای کسب و کار مناسب و... بر فعالیت خرد و تفضیلی شهرها نیز موثر است اما امید است که مردم، مقامات محلی، شوراهای شهر و مسئولان کشوری، در جهت کاهش مشکلات شهری و افزایش مشارکت شهروندان، بهانه‌جویی در مورد وجود مشکلات تحریم و فضای کلان اقتصاد را کاهش دهند و حداقل از همین امکانات موجود نیز با بهره‌وری و کارایی بیشتری استفاده کنند و سیاست‌های اثرگذاری را به کار بگیرند تا شاهد کاهش رنج مردم و پایتخت باشیم. «شادمانی همه‌جا پشت در است، در گشودن هنر است.»