جزئیات تشکیل ائتلافی ضدایرانی و هیجان سعودی‌ها

به گزارش بولتن نیوز، روزنامه «الاخبار» لبنان، امروز (شنبه)، در گزاشی بلند، جزئیاتی مهم از یک سند محرمانه درباره تشکیل ائتلافی ضدایرانی در منطقه را فاش کرد.

روزنامه الاخبار گزارش مذکور را این‌گونه آغاز می‌کند که «دونالد ترامپ» رئیس‌جمهور پیشین آمریکا از زمان سفر نخستش به ریاض، پایتخت عربستان سعودی، به دنبال ایده فریفتن «متحدان» با تشکیل یک جبهه بود؛ جبهه‌ای که از هراس‌ این کشورها از آنچه «دشمن ایرانی» خوانده شده، حکایت داشت؛ ایده‌ای برای کاستن از وزن سنگین چالش‌هایی که متحدان دیگر نمی‌توانستند به تنهایی با آن تعامل کنند؛ آن هم همزمان با ادامه «دوشیده شدن» این کشورها.

این روزنامه لبنانی در ادامه می‌گوید که ترامپ در به اجرا در آوردن این رویکرد، تعلل نکرد و پس از گذشت چند ماه از سفر او [به ریاض]، فصل جدیدی از «نمایش» آمریکا با شعار «ائتلاف راهبردی خاورمیانه» یا «ناتوی عربی» به راه افتاد.

در این گزارش آمده است که این گام درست دربحبوحهسیاست «فشار حداکثری» علیه ایران برداشته شد و همزمان با آن، اعلام نیت برای تشکیل ائتلاف مذکور با این اقدام همراه شد تا عامل هراس‌افکنی چندبُعدی به موج این سیاست اضافه شود.

هیجان عربستان سعودی

الاخبار می‌افزاید که عربستان سعودی در آن زمان برای چنین طرحی بسیار هیجان داشت؛ عربستانی که به راهبرد ترامپ «ایمان آورده بود» و تمام تخم‌مرغ‌هایش را در یک سبد گذاشته بود؛ اما برخی اتفاقات در نشست‌های ادواری همزمان با علنی شدن صحبت از «ناتو عربی» نشان داد که ریاض آرزوهایش را به طرزی مخالف حقایق «پروراند».

طبق اطلاعاتی که این روزنامهآن رابه دست آورده، اطمینان حاصل شده است که یکی از اهداف اصلی «مسا» (ائتلاف مذکور) اصلاح نظام «محافظت» از امنیت کشورهای عربی حاشیه خلیج فارس بر پایه قاعده مشهور ترامپ یعنی «باید بپردازید» و همچنین قراردادهای تسلیحاتی بیشتر با این کشورها بوده است که الاخبار در ادامه در پیشنهادهای مطرح شده از سوی کاخ سفید و به‌طور مفصل‌تر درسندیفوق‌محرمانه و درزداده شده از جانب طرف سعودی به تاریخ چهارم جولای سال ۲۰۱۹ بدان می‌پردازد.

حربه ترامپ؛ باید پرداخت کنی

بر اساس این گزارش، در اسناد منتشر شده از تمام طرف‌ها خواسته می‌شود که روند «معامله‌های مسلح‌سازی با آمریکا و تعهد به امضای یک معامله نظامی برای [ایجاد] نظامی مشترک در منطقه به منظور هشدار سریع درباره موشک‌های بالستیک» تسریع شود.

الاخبار اشاره می‌کند که در این اسناد آمده است که توافق‌های امضاشده «در صورت وقوع تجاوز،‌ ما را (آمریکا را) به اتخاذ هیچ‌گونه اقدام نظامی ملزم نمی‌کند» که به گفته این روزنامه لبنانی، درست اینجا بود که طرف سعودی پی‌برد که «این تصور فواید بسیار اندکی برای دیگر کشورها از جمله عربستان سعودی دارد».

طبق این گزارش، نکته شایان‌توجه، پافشاری چندباره عربستان سعودی و در کنار این کشور امارات وبحرینبر این مسئله بوده است که رویارویی با ایران و آنچه بازوهای این کشور در منطقه خوانده شده،‌ به عنوان محور اصلی کار ائتلاف بوده‌اند چنان که گویی این کشورها به نیت آمریکا از ایجاد ناتوی عربی شک داشته‌اند.

این روزنامه در ادامه می‌گوید که کشورهای مذکور به مورد دیگری نیز مشکوک بوده‌اند که خواسته‌شان [از آمریکا] حکایت از آن داشت؛ و آن، «تضمین عدم اثرگذاری این پیمان بر تنوع منابع [دریافتی] سامانه‌های دفاعی یا توافق‌های دوجانبه‌ بسیار محرمانه‌ای» بود که با دیگر کشورها داشتند.

بر اساس این گزارش،‌ در دیگر طرف خلیج فارس، موضع عمان و کویت بیشتر شبیه به همگامی بود تا ورود جدی به این ائتلاف همانطور که اظهارات رئیس هیأت عمان بر این موضع تأکید دارد: «بله ما با بخش اقتصادی موافقیم نه [بخش] نظامی»؛ یا درخواست این کشور مبنی بر «تغیر کلمه ائتلاف به تجمع یا انجمن، اتحادیه یا ابتکار» و از سوی دیگر، صحبت‌های طرف کویتی این خصوص که گفته بودند «روند قانونی الزام‌آوری داریم».

الاخبار در ادامه در ارتباط با قطر می‌نویسد که این کشور، مثل همیشه، بر مخالفت با عربستان سعودی به ویژه تأکید بر ادامه بحران خلیج [فارس] که یکی از مهم‌ترین تهدیدهای تشکیل ائتلاف بود، پافشاری داشت.

این روزنامه لبنانی می‌افزاید، اما موضع مصر در این خصوص بیشتر به چشم می‌آمد چراکه مشارکت این کشور در نشست‌های اولیه بسیار دوام نیاورد و به سرعت به خروج قاهره از آن انجامید آن هم پس از آنکه مصر خواهان «تمرکز بیشتر بر بُعد سیاسی» شد.

اما در ارتباط با اردن، الاخبار می‌گوید که می‌توان گفت موضع این کشور متناسب با نگرانی همیشگی اردن از قطع «کمک‌ها» بود چراکه موضع اردن- برخلاف موضوع سعودی- تأکید بر بخش اقتصادی بود.

در ادامه آمده است که تمام این اختلاف‌نظرها کافی بود که این طرح عمر طولانی نداشته باشد و همچون ترامپ که به سرعت کاخ سفید را ترک کرد تاجو بایدنجانشین آن شود، صفحه‌ای جدید در منطقه باز شد از این رو عربستان سعودی چاره جز تعامل با این وضعیت نداشت.

این روزنامه می‌گوید که تحولاتی که اکنون در سیاست‌های ریاض حادث شده است به معنای دست برداشتن از «اهداف موجودیتی» نیست؛ اهدافی که در برگ‌های پیشنهادهای سعودی و مواضع نمایندگان آن و در کنار این کشور، امارات و بحرین بدان اشاره شده است. این سازه‌ای که کار ساخت آن عملا پیش از به قدرت رسیدن ترامپ آغاز شد، خارج از دایره توجه دولت‌های جدید آمریکا نخواهد بود؛ اما شاید این مسئله اولویت چندم آن‌ها باشد.

پیشنهاد طرف آمریکایی

الاخبار با استناد به سند محرمانه سعودی منتشر شده به تاریخ یکم ذی‌القعده سال ۱۴۴۰ مصادف با چهارم جولای سال ۲۰۱۹ به مهم‌ترین خطوط مشی پیشنهادی آمریکا درباره تأسیس این ائتلاف اشاره می‌کند.

در ادامه به مهم‌ترین اهداف و محورهای ائتلاف مذکور مطابق با آنچه در اسناد آمده، اشاره می‌شود:

هدف اصلی

«ایجاد نهادها برای تأسیس یک گروه علیه تجاوزهای ایران، تروریسم و افراطی‌گرایی و بالابردن [سطح] رشد و تنوع اقتصادی».

اهداف فرعی

​«خاورمیانه به یک دژ مستحکم در برابر قدرت‌های متخاصم تبدیل شود».
«خاورمیانه محیطی برای زندگی تروریست های جهادی نباشد».
«اقتصادهای قدرتمند و درهم‌تنیده بایکدیگر و دولت‌های با ثبات منطقه را تحت کنترل درآورند».
«ایجاد یک بازار قدرتمند برای بخش خصوصی در کشورهای عضو ائتلاف».
«بالابردن ثبات بازارهای جهانی انرژی».
«بالابردن توانمندی‌های نظامی و [همچنین] قدرت‌های منطقه‌ای،‌ نیروهای امنیت داخلی، و دستگاه‌های اطلاعاتی به مکملی نظامی [تبدیل شوند]».
«حرکت به سوی یک مکمل اقتصادی نیرومند‌تر».
«مجهز کردن کشورهای عضو در ائتلاف به به‌روزترین سامانه‌های دفاعی آمریکایی».
«آموزش و مسلح‌سازی کشورهای عضو به روش‌هایی بی‌مانند».

چارچوب نظامی ائتلاف

«در این مرحله به تمام اعضا عنوان (هم‌پیمان اصلی خارج ناتو) داده می‌شود و آمریکا تمایل ندارد که این ائتلاف شبیه به ائتلاف نظامی (ناتو)‌ باشد یا اینکه مشتمل بر لزوم تعهد به ماده پنجم آن مبنی بر رهبری نظامی مکمل یا حضور نیروهای نظامی باشد. آمریکا همچنین بر این نظر است که این ائتلاف بهتر است با سندی امضاشده از جانب تمام کشورهای [عضو] ایجاد شود که این سند‌ شامل تعهدات هر کشور در قبال چهار عنصر اصلی موردنظر این ائتلاف خواهد بود (امنیتی، سیاسی، اقتصادی، انرژی)» باشد.
«تسریع [روند] معامله‌های مسلح‌سازی با آمریکا و پایبندی تمام طرف‌ها به امضای یک معامله نظامی برای [ایجاد] نظامی مشترک در منطقه به منظور هشدار سریع درباره موشک‌های بالستیک»
«آموزش و مسلح‌سازی کشورهای عضو به روش‌هایی بی‌مانند»
«فراهم کردن یک چارچوب الزام‌آور برای امنیت مشترک».
«تأسیس یک چارچوب همکاری در زمینه امنیت دریانوری».

بُعد سیاسی

حل اختلافات میان کشورهای عضو

بُعد بازرگانی

زمنیه‌سازی برای امضای توافق‌ تجارت آزاد
ایجاد یک چارچوب اقتصادی ادغام‌شده

بُعد انرژی

برداشتن گام‌های بیشتر برای بالا بردن سطح مکمل‌شوندگی در بخش انرژی

اعضای ائتلاف

این ائتلاف با کشورهای عضو شورای همکاری خلیج [فارس] و اردن آغاز به کار می‌کند با امکان محلق شدن مصر و دیگر کشورها به آن درآینده.
به برخی کشورهای اروپایی و آسیاسی مشخص‌شده‌ای برای مشارکت‌ در این ائتلاف فرصت داده می‌شود که این کشورها شامل انگلیس،فرانسهو ژاپن هستند.

مقر «مسا / MESA»

آمریکا بر این نظر است که هنوز برای مشخص کردن محل مقر دائم ائتلاف زود است به‌ویژه آنکه تا این لحظه بر سر نقش، فعالیت‌های مربوط به چهار عنصر اصلی و نقش هر کشور در این خصوص توافقی صورت نگرفته است.
آمریکا بر این نظر است که در بلندمدت، باید این همکاری‌ها نهادسازی شود از جمله تأسیس یک مقر دائم برای این ائتلاف با نمایندگی دائم کشورهای عضو.
و...

تصورات طرف سعودی

عربستان سعودی اعتراض‌ها و توصیه‌هایی درباره اهداف و راهبرد این ائتلاف مشخص کرده بود که مهم‌ترین آن عبارت است از:

«جداسازی روند امنیتی و نظامی از روند اقتصادی و تجاری. چنانچه این امکان فراهم نشود، این دو زیر یک چتر و در دو روند جداگانه خواهند بود».
«تضمین عدم اثرگذاری این پیمان بر تصمیم عربستان سعودی در خصوص نفت».
«تأکید بر این مسئله که این پیمان شامل رویارویی با بازوهای ایران در منطقه باشد».
«اهمیت پیوستن مصر به این پیمان در مرحله نخست به‌ویژه در زمینه نظامی».
«مکانیزم حل اختلافات، بندی در خود داشته باشد و آن بند بر تعلیق عضویت کشوری تأکید داشته باشد که در تهدید امنیت منطقه و ثبات آن نقش دارد».
«تضمین عدم اثرگذاری این ائتلاف بر متنوع‌سازی منابع [دریافت] سامانه‌های دفاعی یا بر توافق‌های دوجانبه بسیار محرمانه با دیگر کشورها؛ توافق‌هایی که به‌موجب آن، به سامانه‌های تسلیحاتی راهبردی دست یافته می‌شود و همچنین تأثیر آن بر توافق‌های محرمانه تبادل اطلاعات و دیگر مواردی که نمی‌توان آن را برای دیگر طرف‌ها فاش کرد».
«تضمین سهیم بودن این پیمان در بالابردن رتبه‌بندی یک کشور در راستای تقویبت همکاری با طرف آمریکایی در تمام زمینه‌ها به‌ویژه در تسریع قراردهای تسلیحاتی و سامانه هشدار سریع درباره موشک‌های بالستیک و سامانه‌های پایش، جمع‌آوری اطلاعات و اطلاعات».
و...