شناسایی فرصت‌های شغلی در ۱۶۰روستا

به گزارش بولتن نیوز، در حال حاضر جمعیت شاغل مناطق روستایی کشور به استناد آخرین گزارش مرکزی آمار ایران در تابستان بالغ بر ۶ میلیون و ۶۴۴ هزار نفر است. همچنین جمعیت بیکار روستاییان ۴۶۶ هزار نفر است. نسبت اشتغال در مناطق روستایی در تابستان امسال نسبت به تابستان سال گذشته حدود یک درصد رشد و نرخ بیکاری نیز ۱.۱ درصد کاهش داشته است.

شناخت مزیت روستاها و مناطق عشایری نخستین اولویت برای توسعه کسب و کار در این مناطق است، موضوعی که در قالب طرح‌های مختلف اشتغالی دولت از جمله برنامه اشتغال روستایی نیز به آن تاکید شده است. در رویکردهای جدید توسعه اشتغال در مناطق روستایی، شناسایی مزیت‌های آن منطقه و هدایت سیاست‌ها و منابع در این راستا اولویت دولت و دستگاه‌های سیاست گذار قرار گرفته است.

در عین حال روستا یکی از مهمترین پایگاه‌های تولید و رفع نیازهای اساسی جامعه است، بنابراین تقویت زمینه‌ها و توانایی‌های جامعه روستایی می‌تواند منجر به پویایی اقتصاد کشور شود. ضمن اینکه توجه به این مناطق به ویژه روستاهای کانونی می‌تواند تأثیر قابل توجهی در شاخص‌های کلان اقتصادی از جمله رشد اشتغال و کاهش فقر داشته باشد.

یکی از برنامه‌ها برای تقویت اقتصاد و اشتغال روستاییان، اجرای طرح «هر روستا یک محصول» است که طی چند سال گذشته اجرای آن کلید خورده و تا امروز در ۱۶۰ روستای کشور در استان‌های مختلف مزیت‌ها و محصولات استراتژیک شناسایی شده است.

در طرح هر روستا یک محصول، منظور از مزیت روستا درک دقیق فعالان روستایی از مزیت رقابتی هر روستا و تبیین اینکه هر روستا واجد چه مزیت‌های رقابتی خاصی به عنوان منبعی برای تولید و ارزش آفرینی است، این قبیل مزیت‌ها می‌تواند زمینه ساز رونق تولید و ایجاد اشتغال پایدار در روستا باشد.

در قالب این طرح برای توسعه کسب و کار روستای هدف، ظرفیت سازی می‌شود، به این معنا که طی آن افراد، گروه‌های محلی، نهادهای دولتی و بخش خصوصی مسئولیت‌های جدیدی در مسیر رفع مشکلاتی مانند رونق تولید و ایجاد اشتغال بر عهده می‌گیرند.

روستاهای هدف، کلیه مناطق روستایی کشور هستند که دارای مزیت‌های مختلف رقابتی و تولیدی بوده و با تکمیل زنجیره تولید یک محصول خاص، امکان صادرات به دیگر مناطق کشور و سایر کشورها وجود داشته باشد.

روستای بادام زمینی

یکی از روستاهایی که طرح یک روستا، یک محصول در آن اجرا شده، روستای برندق در استان اردبیل است که به نام روستای بادام زمینی معروف است. ساکنان این روستا واقع در منطقه کوهستانی خلخال به کار کشاورزی، باغداری و دامداری مشغولند. برندق با جمعیت ۱۳۰۰ نفری نزدیک به ۴۰۰ خانواده روستایی را در خود جای داده است.

چهار سال پیش یعنی در سال ۹۴ در روزهایی که صندوق کارآفرینی امید ایجاد و توسعه مشاغل خرد و کوچک را آغاز کرد، اولین درخواست کشت و پرورش بادام زمینی از روستای برندق به صندوق رسید.

امکان فراوری محصول بادام زمینی در خلخال فراهم شد

مطابق این درخواست، بررسی ظرفیت‌های منطقه‌ای از جهت آب و هوا، بررسی توانمندی‌های نیروی انسانی منطقه برای پرورش بادام زمینی، بررسی بازار فروش محصول و روش‌های فرآوری و بسته بندی بادام در دستور کار قرار گرفت و اولین گام گفتگو و مکاتبه با جهاد کشاورزی استان اردبیل و شهرستان خلخال برای اعلام نظر در خصوص وضعیت جوی و آمادگی زمین‌های روستا برای کشت بادام زمینی برداشته شد.

صندوق کارآفرینی امید تاکنون قریب به ۱۲ میلیارد ریال تسهیلات قرض الحسنه در قالب ۱۰۷ پرونده تسهیلاتی در این روستا پرداخت کرده است که در نتیجه ۱۲۸ نفر اشتغال ایجاد شد و امروز نام روستای برندق به عنوان روستای بادام زمینی و روستای بدون بیکار در میان همه روستاهای استان می‌درخشد.

روستای سارمران

روستای سارمران از روستاهای استان خراسان شمالی است. این روستا در سال ۸۸ تنها دارای دو واحد سنتی کشت گلخانه‌ای خیار با ظرفیت بسیار محدود بود. طرح دهکده کشت گلخانه‌ای در سال ۹۳ به تصویب صندوق کارآفرینی امید رسید و بلافاصله عملیات ساخت گلخانه‌ها آغاز شد.

طرح دهکده کشت گلخانه‌ای خیار در اسفند ماه ۹۳ در این روستا افتتاح شد و با حمایت‌های صندوق، علاوه بر ایجاد ۱۱۵ فرصت شغلی جدید، باعث افزایش ظرفیت تولید خیار به ۶۵۰ تن در سال شده است.

در حال حاضر طرح دهکده کشت خیار گلخانه‌ای روستای سارمران دارای ۱۳ واحد خانگی و یک واحد صنعتی است. اجرای طرح دهکده خیار روستای سارمران و ساخت واحدهای جدید گلخانه‌ای منجر به مهاجرت معکوس ساکنان قدیم روستا از شهرهای تهران، کرج و ورامین شد.

مبلغ کل سرمایه گذاری برای ایجاد طرح گلخانه در این روستا ۶ میلیارد ریال است که از این میزان مبلغ ۳ میلیارد و ۷۵۰ میلیون ریال توسط ۱۴ فقره تسهیلات قرض الحسنه صندوق کارآفرینی امید، تأمین اعتبار شده است.

حمایت از طرح کشت، بسته بندی و توزیع خیار موجب شده است بازار این محصول علاوه بر استان خراسان شمالی، استان گلستان و شهرهای مشهد، سبزوار و بجنورد را در بر گیرد.

روستای هنرمندان مجسمه ساز

اما روستای مافی کندی در استان آذربایجان غربی به یکی از قطب‌های تولید مجسمه و مصنوعات پلی استری در سطح کشور تبدیل شده است. این روستا دارای ۲۲۰ خانوار و نزدیک هزار نفر جمعیت دارد. هنر اهالی این روستا از سال‌های قبل ساخت مجسمه‌های پلی استری بوده است. مجسمه‌هایی با اشکال مختلف و عمدتاً در رنگ‌های سفید و قهوه‌ای و اخیراً هم با رنگ‌هایی که طبیعت اشکال را نمایان‌تر می‌سازد.

ورود صندوق کارآفرینی امید به روستای مافی کندی به سال ۹۴ و انعقاد تفاهم نامه پشتیبان بر می‌گردد. بر اساس این تفاهم نامه ابتدا مبلغ یک میلیارد ریال به شخص پشتیبان تسهیلات پرداخت شد تا نسبت به تأمین مواد اولیه اقدام کند.

Image result for ‫روستای مافی کندی‬‎

مرحله دوم حمایت از تولید مجسمه‌های روستای مافی کندی به حمایت از تولیدکنندگان خانگی مجسمه بر می‌گردد که با معرفی پشتیبان از ۳۰ نفر تولیدکننده هر یک مبلغ یکصد میلیون ریال حمایت صورت گرفت.

با گسترش فعالیت‌های پشتیبان و خانواده‌هایی که در کار تهیه مجسمه‌ها هستند تولید مجسمه‌های پلی استری در روستا رونق بیشتری گرفت و در سال ۹۵ نیز ۱۳ فقره تسهیلات برای تولید مجسمه به اهالی این روستا پرداخت شده است که همچنان پشتیبان این طرح مسئول تأمین مواد اولیه و فروش محصولات است.

اما فرایند اجرای طرح نیز چرخه‌ای متشکل از مجموعه فرایندهایی شامل شناسایی مزیت‌های رقابتی و تولیدی یک محصول یا خدمت در مناطق روستایی، تکمیل زنجیره تولید محصول، ساماندهی کسب و کارها، تأمین مالی خرد، راه اندازی کسب و کارهای خرد و کوچک، تولید محصول و توسعه خدمات بازاریابی و نظارت است که از مرحله شناسایی ظرفیت‌ها و مزیت‌های رقابتی روستا آغاز و بر اساس اولویت‌ها نسبت به ساماندهی کسب و کارها اعم از ایجاد و تقویت زنجیره تأمین، تولید و فروش، شبکه سازی بین فعالان، بهبود ظرفیت‌های طراحی، راه اندازی واحدهای فراوری و بسته بندی با استفاده از ظرفیت افراد، گروه‌های محلی، نهادهای دولتی، بخش خصوصی و کسب و کارهای فعال روستایی اقدام می‌شود.

منابع تأمین مالی طرح هر روستا یک محصول

سرمایه مورد نیاز برای راه اندازی کسب و کارها و پیاده سازی طرح هر روستا یک محصول، از محل‌های تسهیلات صندوق کارآفرینی امید، صندوق توسعه ملی، منابع معاونت سرمایه گذاری توسعه روستایی و مناطق محروم ریاست جمهوری، صندوق‌های خرد محلی هر روستا، آورده شخص متقاضی روستایی، منابع خیریه‌های محلی و اشتغال زا و همچنین منابع سایر دستگاه‌های اجرایی طرف تفاهم در حوزه روستایی تأمین می‌شود.

نحوه پذیرش درخواست متقاضیان

اشخاص حقیقی و حقوقی که در بررسی‌های میدانی صندوق کارآفرینی امید در سطح جامعه و در رویدادهای مختلف علمی و اقتصادی مانند نمایشگاه‌ها، گردهمایی‌ها، معرفی از سوی مسئولان و اتحادیه‌ها و انجمن‌ها، مراجعه حضوری به دفاتر صندوق، مصاحبه چهره به چهره در سطح صنعت، کسب و کار، بازار و غیره شناسایی و استعدادیابی می‌شوند.

مدل‌های پرداخت تسهیلات به کسب و کارها در طرح هر روستا یک محصول

طرح‌های کسب و کار هر روستا یک محصول بسته به نوع طرح، نحوه تأمین مواد اولیه، نحوه تولید، نحوه برون سپاری، نحوه بازاریابی و فروش و سایر پارامترها می‌توانند به یکی از روش‌های زیر مورد حمایت مالی صندوق کارآفرینی امید قرار گیرند.

حالت اول: تسهیلات فقط به مجریان اصلی طرح پرداخت شود و افراد تحت پوشش آنان بی نیاز از حمایت مالی باشند. به عنوان مثال، در طرح‌هایی نظیر تولیدات گلخانه‌ای و یا مجموعه استخرهای پرورش آبزیان و غیره، معمولاً افراد زیادی در این طرح‌ها مشغول فعالیت هستند اما هزینه‌های اصلی نظیر ایجاد زیرساخت، تأمین مواد اولیه، تجهیز کارگاهی، خرید وسیله حمل و نقل و غیره به عهده مجریان طرح است و افراد زیرمجموعه نیازی به حمایت مالی ندارند.

حالت دوم: تسهیلات فقط به افراد زیرمجموعه پرداخت شده و مجریان اصلی بی نیاز از حمایت مالی هستند. به عنوان مثال، در این حالت صاحب کسب و کاری که تقاضا برای محصولات با نام و نشان و او (فارغ از اینکه برند ثبت شده داشته باشد) بیشتر از عرضه آن بوده و تمایلی برای توسعه تولید درون کارگاهی خود نداشته باشد اما از برون سپاری تولید به جهت کاهش قیمت تمام شده یا برون سپاری فروش استقبال کند.

حالت سوم: تسهیلات هم به مجری طرح و هم به افراد زیر مجموعه طرح کسب و کار پرداخت می‌شود. در این حالت نیز، به عنوان مثال تولیدکننده‌ای که جهت توسعه فروش و تولید خود نیاز به تأمین مواد اولیه در حجم بالا و ارتقای سیستم تولید و بازاریابی داشته و برای کاهش قیمت تمام شده محصولات خود، افزایش تولید با شیوه تولید بدون کارخانه و تولید غیرمتمرکز را با توسعه واحدهای تحت پوشش روستایی با عشایری هدفگذاری می‌نماید.