اظهارات رئیس‌جمهور درباره دلار 4200 تومانی چقدر با واقعیت‌ها منطبق است؟

گروه سیاسی: درخصوص ادعای حمایت رهبری از این سیاست ارزی تنها به یک نقل قول از رهبر معظم انقلاب اسلامی بسنده می‌کنیم.

به گزارش بولتن نیوز به نقل از کیهان، معظم‌له 22 مرداد 1397 یعنی سه ماه پس از این تصمیم فرموده‌اند: «در همین قضیّه ارز و سکّه و این حرف‌هایی که این دوسه‌ماهه پیش آمد، خب، مبالغ زیادی - حالا گفتند مثلاً فرض بفرمایید هجده میلیارد دلار، اسکناس موجودِ ارز؛ برای کشور ما که در تهیّه ارز مشکل داریم و ارزها و پول‌های خودمان را هم نمی‌توانیم از خارج وارد کشور کنیم و سخت است، هجده میلیارد رقم بالایی است- براثر بعضی از بی‌تدبیری‌ها و بی‌توجهی‌ها، آمد دست افرادی که از آن سوءاستفاده کردند.

یک نفری یک کالایی را ثبت سفارش کرد، یک کالای دیگر آورد؛ یک‌چیزی را درخواست کرد برای یک مقصودی، ارز را در آنجا مصرف نکرد؛ گفت می‌خواهم مسافرت بروم، نرفت؛ ارز را، یا آوردند -یک تعداد معدودی- استفاده کردند، یا به قاچاقچی فروختند [و او] ارز را برداشت برد خارج، یا به کسی فروختند که آن را احتکار کرد و نگه‌داشت تا گران بشود و بیاید به قیمت دو برابر و سه برابر بفروشد و به ثروت بادآورده [برسد]؛ خب این‌ها مشکلات مدیریتی است؛ این ربطی به تحریم ندارد. مسئولین محترم کشور، به این معنا اذعان دارند؛ قبول دارند که مشکلِ این‌جوری هست؛ بنابراین بسیاری از مشکلات از این قبیل است. مشکلات، مربوط به نحوه مدیریت ما و نحوه سیاست‌گذاریِ اجرایی ما است. ارز را یا سکّه را وقتی‌که به‌صورت غلط تقسیم می‌کنند، این دو طرف دارد: یکی آن‌که می‌آید این را می‌گیرد و مثلاً فرض کنید قاچاقچی است یا به قاچاقچی می‌فروشد؛ یکی آن‌که این را می‌دهد. ما همه‌اش داریم دنبال آن‌کسی که «می‌گیرد» می‌گردیم -مفسد اقتصادی، قاچاقچی- درحالی‌که تقصیر عمده متوجّه آن‌کسی است که «داد»؛ او را باید دنبال کرد. در این کاری که اخیراً قوّه قضائیّه شروع کرده که کار درستی است، دنبال این هستند. نه اینکه بیخود زید و عمرو را متّهم کنند؛ نه، لکن بالاخره یک تخلّفی انجام گرفته، یک خطای بزرگ انجام گرفته. نمی‌گوییم هم «خیانت»؛ زبان بنده این‌جور نمی‌گردد که راحت بگوییم فلانی یا فلان‌کَس‌ها خیانت می‌کنند؛ نه، امّا بالاخره خطا کردند و خطای مهمی کردند که ضررش به مردم برگشت.»

کیهان، رانت ارزی را پیش‌بینی کرده بود

اتفاقاً کیهان در اولین روز پس از اعلام تصمیم واگذاری ارز 4200 تومانی، یعنی در تاریخ 22 فروردین 97 تیتر یک خود را به انتقاد از این تصمیم دولت اختصاص داد و نوشت: «لجام‌گسیختگی ارز حاصل بی‌تدبیری است- با بخشنامه حل نمی‌شود». علاوه‌بر آنکه کیهان در این گزارش، وضعیت فاجعه‌بار امروزی را پیش‌بینی کرده و نوشته بود: «اگر قرار بود مشکلات با این‌گونه دستورات برطرف شود همین جناب جهانگیری در سال 95 با صدور دستورالعمل ارزی نرخ دلار را 3600 تومان تعیین کرد ولی این دستورالعمل پس از مدت کوتاهی به فراموشی سپرده شد و فقط به منبعی برای ایجاد رانت برای عده‌ای سودجو تبدیل شد.» دقت کنید که 2 روز بعد از تصمیم دولت (22 فروردین 97) کیهان مخالفت خود را اعلام و «ایجاد رانت برای عده‌ای سودجو» را پیش‌بینی کرده بود. علاوه‌بر آنکه در روزنامه کیهان از آن روز تاکنون دهها یادداشت و گزارش انتقادی علیه این سیاست ارزی دولت نوشته شده است.

چرا فایل صوتی آن‌ جلسه منتشر نمی‌شود؟

سؤال اساسی آنکه، اگر این تصمیم دولت قابل دفاع است چرا هیچ‌کس مسئولیت آن را بر‌عهده نمی‌گیرد؟ از جمله خود جناب رئیس‌جمهور که بارها و البته در همین نشست خبری چند بار گفتند که با آن مخالف بوده‌اند! در این‌باره باید یادآور شد که به زعم برخی کارشناسان و تحلیلگران، تصمیم‌گیری در مورد واگذاری ارز 4200 تومانی در جلسه فوری ستاد اقتصادی شائبه‌برانگیز و مشکوک بوده است.

به دنبال موج انتقادات از دولت بود که حسام‌الدین، مشاور رئیس‌جمهور و رئیس‌مرکز بررسی‌های استراتژیک نهاد ریاست جمهوری آشنا مدعی شد که جناب روحانی تنها مخالف این طرح بوده است. بعد از آن هم مسعود نیلی، دستیار ویژه سابق رئیس‌جمهور در امور اقتصادی در واکنش به اظهارات حسام‌الدین آشنا خواستار انتشار فایل صوتی جلسه فوری ستاد اقتصادی شد و گفت: «چقدر خوب بود اگر فایل صوتی این جلسه با توجه به اهمیت اظهارنظرها و اینکه بعید است نکته محرمانه‌ای داشته باشد انتشار عمومی پیدا می‌کرد. این باعث می‌شد که برداشت‌های نادرست تصحیح شود.»

سؤال آنکه چرا از آن زمان تاکنون به ویژه پس از استعفای «ولی‌الله سیف» رئیس‌بانک مرکزی و «مسعود نیلی» دستیار ویژه سابق رئیس‌جمهور در امور اقتصادی، برای روشن شدن ماجرا، فایل صوتی جلسه منتشر نشده است؟ و اساساً چرا آن جلسه همچنان در ‌هاله‌ای از ابهام قرار دارد و هیچ کس مسئولیت آن را نمی‌پذیرد؟

ارز را به مردم دادید یا به دلالان و رانت‌خواران؟

. نکته دیگر آنکه جناب رئیس‌جمهور در بخش دیگری از پاسخ خود به کیهان گفته است: «این حرف بسیار غلطی است که می‌گویند ۱۸ میلیارد بر باد داده شده است؛ ۱۸ میلیارد به باد ندادیم، به مردم داده‌ایم!». از سویی ایشان می‌گویند با این تصمیم‌گیری «مخالف بودم» و «دستگاه‌های اجرایی و قوه‌قضائیه باید بررسی و برخورد کنند» بالاخره ذخایر ارزی کشور به دلالان و رانت‌خواران داده شد یا مردم؟ اگر چنین است چرا لیست کامل دریافت کنندگان این ارز رانتی منتشر نمی‌شود؟

روحانی در حالی از سیاست ارزی دولت و واگذاری ارز 4200 تومانی دفاع و عنوان می‌کند «آن را به مردم دادیم!» که نوبخت، سخنگوی سابق دولت بعد از گذشت یک سال از آن تصمیم گفت: «باید اعتراف کنیم منافع ارز 4200 تومانی به مردم نرسید!»

تمام افراد اقتصادی دولت اتفاق‌نظر داشتند؟

 نکته دیگر آنکه رئیس‌جمهور در مورد تصمیم ارز 4200 تومانی گفته است به دلیل اینکه «تمام افراد اقتصادی دولت اتفاق‌نظر داشتند، آن را پذیرفتم و از آقای جهانگیری خواستم این را اعلام کند.» این درحالی است که در همان زمان هم کارشناسان و طرفداران سیاست‌های اقتصادی دولت هم به دلار جهانگیری انتقاد داشتند. اوایل تیرماه 97 بود که محمد طبیبیان اقتصاددان طرفدار دولت روحانی و از مشاوران غیررسمی دولت‌های یازدهم و دوازدهم با انتقاد از وضعیت ارزی کشور در کانال تلگرامی خود نوشت: «در خبرها آمده است که دولت پذیرفته که صادرکنندگان و واردکنندگان به صورت توافقی ارز مبادله کنند. یعنی هنوز حاضر نیستند دست از ارز ۴۲۰۰ یا ۳۸۰۰ تومانی بردارند به بهانه کالاهای ضروری!» یا آنکه مسعود نیلی، دستیار ویژه سابق رئیس‌جمهور در امور اقتصادی در آذر 97 مخالفت خود را ابراز داشت و خواستار انتشار فایل صوتی شد. یا آنکه کارشناسان و اقتصاددانانی مانند مهدی پورقاضی، عضو اتاق بازرگانی و یا ابوالقاسم جمشیدی، اقتصاددان در اردیبهشت و تیتر 97 به تصمیمات ارزی دولت انتقاد کردند.

تصمیم غلط دولت

72 برابر جنگ تحمیلی هزینه ایجاد کرد

روزنامه سازندگی، (رسانه حامی دولت) که فردای اعلام تصمیم دلار جهانگیری، وی را در هیبت سوپرمن که در حال پایین آوردن دلار از آسمان است به تصویر کشید، یک ماه و نیم پیش در گزارشی با عنوان «پشت پرده ایده ارز 4200 تومانی» نوشت: «بر اساس آنچه تاکنون اعلام شده، نزدیک به 18 میلیارد دلار ارز 4200 تومانی که دولت پرداخت کرده، به کشور بازنگشته است. یعنی با قیمت متوسط دلار 12 هزار تومانی، نزدیک 216 هزار میلیارد تومان از منابع کشور سوخت شد. این عدد برابر با نیمی ‌از بودجه کل کشور است. حدود 72 برابر هزینه‌ای که ایران در جنگ تحمیلی پرداخت کرد. میزان دلارهای هدر رفته 15 برابر هزینه‌ای است که طی سیل فصل بهار به کشور مهیا می‌شد. با این پول امکان ساخت 60 نمونه پروژه عظیم مانند پل صدر وجود داشت. با این پول امکان ساخت 200 نمونه دیگر مانند برج میلاد هم برای کشور مهیا می‌شد. با این میزان دلار، امکان پرداخت پنج سال و نیم یارانه نقدی برای کشور فراهم می‌آمد. همه این اعداد نشان می‌دهد تصمیم ارز 4200 تومانی یکی از عجیب‌ترین و پیچیده‌ترین اقدامات دولت طی سال‌های گذشته بوده است»

در انتهای این گزارش آمده است: «بیش از یک سال و سه ماه از این تصمیم دولت می‌گذرد. 18 میلیارد دلار به هدر رفته است. نرخ تورم به 40 درصد رسیده، قیمت برخی کالاهای وارداتی با نرخ 4200 تومانی بیش از 150 درصد رشد داشته و هنوز هم هیچ‌کدام از اعضای هیئت دولت زیر بار تصمیم پرحاشیه‌شان نمی‌روند.»
پس از گذشت یک سال و نیم، امروزه تقریباً همه اقتصاددانان و کارشناسان اقتصادی متفق‌القول‌اند که رهاورد ارز 4200 تومانی جز خسارت و تاراج ارزی چیز دیگری نبوده است.