چرا در دولتهای مختلف، فرهنگ، دغدغه اصلی رهبر انقلاب بود؟

گروه فرهنگی: سال 78 بود که رهبر انقلاب در خصوص کار در حوزه فرهنگی فرمودند: «هرکس در این راه کشته شود، در راه خدا کشته شده و هرکس در این راه زحمتی متحمل شود، در راه خدا متحمل شده است.مسأله، مسأله‌ی کوچکی نیست _ نقش فرهنگ به نظر من یک نقش تعیین کننده و اساسی است و ما امروز مورد تهاجم هستیم.»

به گزارش بولتن نیوز، البته این اولین باری نبود که رهبر انقلاب، کارگزاران نظام و مردم را به این حوزه مهم متوجه می ساختند و آخرین بار هم نبود. زیرا پس آنهم بارها شاهد این بودیم که رهبر انقلاب، مسئله فرهنگ را از مسئله اقتصاد و سیاست هم مهمتر دانسته تا جایی که در این زمینه، به نیروهای انقلابی دستور آتش به اختیار صادر کردند.

اما سوال اینجاست که مگر حوزه فرهنگ چه دارد که این همه بر سایر حوزه ها برتری داشته و رهبر انقلاب، در طول ادوار مختلف و با وجود دولت های گوناگون، همواره بر این حوزه اصرار می ورزیده اند؟ به نظر می رسد جواب این سوال اساسی را می توان از لابلای فرمایشات خود ایشان استخراج کرد.

معظم له در سال 63 و در زمان ریاست جمهوری طی دیداری که با علمای اهل سنت بندر ترکمن داشتند، با طرح این سوال که در مقابل این تهاجم فرهنگی چه کسی باید ایمان مردم را حفظ و مسلح کند؟ به وظایف اساسی علمای دین در راستای تربیت عالم دینی مطلع و آگاه با معلومات قانون قانع کننده و غنی اسلامی برای واکسینه کردن مسلمانان در برابر القای شبه دشمنان اشاره فرمودند و در سال 1369 فضلا و طلاب حوزه علمیه قم را به مقابله منطقی با مهاجمان فراخوانده و فرمودند: «تهاجم فرهنگی عظیمی علیه اسلام با تمام ابعاد فرهنگی، اجتماعی و سیاسی و... در حال انجام است.»ایشان در اوایل دهه 70 و در اوج فعالیت های رسانه ای و تبلیغاتی غرب علیه ایران اسلامی از تهاجم فرهنگی با تعبیر شبیخون فرهنگی و در طی چند سال اخیر هم از جنگ نرم فرهنگی و یا ناتوی فرهنگی دشمن خبر دادند و اخیرا در دیدار با هیات دولت، نسبت به مظلومیت فرهنگی جامعه اسلامی هشدار دادند.

در حقیقت هم از این رو است که رهبر معظم انقلاب همواره این مهم را مورد توجه قرار داده و در مناسبت های مختلف بارها و بارها به آن اشاره فرموده اند: «الان باید نقشه مهندسی فرهنگی کشور روی میز آماده باشد و باید روی آن بحث شده باشد؛ کار شده باشد؛ تصمیم گیری شده باشد و نقشه کلان با راه کارها - نه فقط چیزهایی که صرفا آرزو و آمال است - کاملا کشیده شده و مشخص شده باشد؛ این حرف اصلی ما به شما دوستان است. این کار بزرگی است و بار سنگینی است؛ باید این بار را بردارید؛ این کار باید انجام بگیرد. این، حرف اصلی ماست که حرف تازه ای هم نبود؛ حرف همیشگی است و تکرار مکررات است؛ منتها بعضی از تکرارها، واجب است؛ مثل نماز صبح.»

همانگونه که اشاره شد، حضرت آیت الله خامنه ای، رهبر معظم انقلاب سال ها است که مسئولان نظام را نسبت به این خطرات که امروزه از آن با عنوان شبیخون و یا ناتوی فرهنگی یاد شده و به شدت گریبانگیر جامعه است، انذار داده اند. ایشان در بخشی از سخنان خود در دیدار با اهالی فرهنگ فرمودند:

«اما در عرصه فرهنگ، بنده به معنای واقعی کلمه، احساس نگرانی می کنم و حقیقتا دغدغه دارم. این دغدغه، از آن دغدغه هایی است که آدمی به خاطر آن، گاهی ممکن است نصف شب هم از خواب بیدار شود و به درگاه پروردگار تضرع کند. من چنین دغدغه ای دارم. البته در سخنرانی ها، از این دغدغه با مردم نخواهم گفت اما نمی شود که به شما نگویم. شما خودتان دست اندرکاران مسائل فرهنگی هستید و باید از این دغدغه من خبر داشته باشید. خود من هم، آدمی بی اطلاع از مسائل فرهنگی نیستم؛ همان طور که از مسائل کشور هم هیچ گاه بی خبر نبوده ام. لذا حقیقتا در باب فرهنگ، احساس نگرانی عمیقی دارم. »

شکی نیست که فرهنگ یک جامعه یا یک ملت متاثر از عوامل متعدد و متفاوتی است که هر یک به نوبه خود می تواند سهم بسزایی را در شکل گیری و حتی تحول آن فرهنگ ایفا کند. هم از این روست که امروزه دنیاطلبان تمامیت خواه تلاش می کنند تا با نفوذ بر وسایل و عواملی که می تواند در ایجاد هر چه زودتر و مطلوب تر تغییر فرهنگ موثر باشند، سیطره پیدا کنند. اما از آنجا که امروزه سینما و کتاب نقش بسیار مهمی را در تبادلات و تاثیرات فرهنگی جامعه ایفا می کنند در ادامه مروری خواهیم داشت بر فرمایشات و هشدارهایی که مقام معظم رهبری در مقاطع مختلف نسبت به توجه به این عوامل داشته اند.

بی شک سینما به عنوان یکی از موثرترین و پر مخاطب ترین رشته های هنر به دلیل ویژگی های خاصی که دارد، می تواند نقش بسزایی را در انتقال مفاهیم و باورهای متعالی مورد نظر نظام ایفا کند. هنر سینما، رسانه ای فرهنگی است که موضع انسان را در قبال جهان و عرصه های مختلف آن ابراز می دارد. هنری که اگر بر مبنای فطرت پاک و تفکرات متعالی انسان به کار گرفته شود، نه تنها قابلیت پاسخ دهی به دغدغه های فلسفی، سیاسی و اجتماعی بشر را دارد بلکه در پالایش روح انسان نیز می تواند نقش بسزایی را ایفا کند.

هنر - صنعت سینما در طول بیش از یک قرن تجربه، با تغییر و تحولات گسترده و عمیقی روبه رو شده است. شاید در روزگاران دور تنها تلقی مردم از رفتن به سینما و به تماشا نشستن یک فیلم در پرکردن اوقات فراغت خلاصه می شد، اما تاثیرات شگرفی که این تحفه دوران مدرن بر ذهن و روح مخاطبان خود می گذاشت، متفکران و اندیشمندان را به سرعت به این یقین رساند که سینما ابزار استراتژیک مهمی است که از طریق آن می توان به انتشار و القای باورها و اندیشه ها پرداخت.

اما این که نظام مقدس جمهوری اسلامی به دنبال چه سینما و با چه ویژگی هایی است، جدی ترین پرسش سینمای ایران پس از پیروزی انقلاب اسلامی است، پرسشی که به نظر می رسد پاسخ آن، چارچوب سینمای مورد نظر انقلاب را معین می سازد. سخنان گوهربار بنیانگذار کبیر انقلاب اسلامی در این باره که فرمودند:«ما با سینما مخالف نیستیم بلکه با فساد و بی بند و باری مخالفیم»، مسئولان نظام را به این یقین رساند که از این پس موظف به تولید و ساخت سینمایی هستند که در آن افزون بر توجه به جنبه های سرگرم سازی و تجارت، ارزش ها و باورهای معنوی جهت تعالی بخشیدن به مخاطبان نیز مورد توجه قرار گیرد. از این زمان بود که تحقق سینمای ملی به عنوان یک آرزو در عرصه فرهنگ و هنر کشور مطرح شد.

رهبر معظم انقلاب در باب اهمیت این ابزار استراتژیک و ضرورت توجه به آن می فرماید:«دوست دارم این احساس در کشور گسترش پیدا کند و اهمیت سینما برای همه آشکار شود. هر کسی داعیه ای دارد، جهت گیری ای دارد و توقعی دارد؛ اما بالأخره همه بر این معنا اتفاق نظر داشته باشند که این هنر بسیار پیچیده و برجسته سینما، برای کشور یک ضرورت و یک نیاز است. هنر سینما - همان طور که گفتید - بلاشک یک هنر برتر است؛ یک روایتگر کاملاً مسلط - که هیچ روایتگری تاکنون در بین این شیوه های هنری روایت یک واقعیت و یک حقیقت، تا امروز به این کارآمدی نیامده و یک هنر پیچیده و پیشرفته و متعالی.»

جهان امروز، جهان تصویر است . به عبارتی موثرترین ، کارآمدترین و ماندگارترین شیوه بیان و ارائه اطلاعات به مخاطبان در هزاره سوم، تصویر است و بی شک تلویزیون به دلیل گستره فراگیرش به عنوان یکی از عمده ترین مصادیق تصویر محسوب می شود که امروزه در جهان کوچک شده عصر ارتباطات، به یکی از مهم ترین رسانه های شکل دهنده افکار عمومی بدل شده است. در واقع تلویزیون یک وسیله القاگر و ارتباطی است که با بهره گیری از جادوی تصاویر متحرک به یک پدیده تاثیرگذار در زندگی بشر تبدیل شده است و میزان این تاثیرگذاری نیز رابطه مستقیمی با اندیشه نهفته در لایه های زیرین اثر دارد، هر چه این تفکر ژرفتر باشد میزان تاثیرپذیری و متقابلا تاثیرگذاری آن افزایش می یابد. از همین روست که رهبر معظم انقلاب تاکید فرموده اند: «رادیو و تلویزیون، یک دستگاه سرگرم کننده نیست؛ یک دستگاه آموزنده است. صدا و سیما در جمهوری اسلامی، باید وسیله ای برای سوق دادن مردم به فرهنگ اسلامی و ابزاری برای معرفت و آشنایی مردم با درخشندگیهای اسلامی و انسانی باشد.»

سال هایی نه چندان دور رهبر کبیر انقلاب اسلامی، امام خمینی (رضوان الله علیه) تعبیر زیبایی را برای صدا و سیما به کار بردند که نشان از جایگاه ویژه آن سازمان در تبیین زیر ساخت های فرهنگی کشور داشت، تعبیری که پس از آن نیز بارها و بارها توسط رهبر معظم انقلاب مورد تاکید قرار گرفت. اشاره به شرح وظایف صدا و سیما به عنوان فراگیرترین رسانه ملی، اگر چه تکرار مکررات است، لکن از آنجا که نخستین و مهمترین شرط انقلاب، گسترش و تعمیق فرهنگ دینی در تمامی سطوح و لایه های جامعه است، همانگونه که رهبر معظم انقلاب به آن اشاره فرموده اند بعضی از تکرارها مثل نماز صبح واجب است.

رهبر معظم انقلاب با توجه به جایگاه ویژه رسانه ها در قرن حاضر و قدرت تاثیرگذاری آنها بر ذهن مخاطبان، همواره تلاش کرده اند تا با بیان ویژگی های یک رسانه اسلامی، وظایف دست اندرکاران رسانه ای که میلیون ها انسان را در سطح کشور و منطقه مورد خطاب قرار می دهد گوشزد و یادآوری کند. ایشان در این باره می فرمایند:

«بحث در این است که صدا و سیما باید حقیقتا به آن وسیله اعتلا تبدیل بشود و در خدمت تفکر انقلاب و اسلام و رسوخ این فکر - با همه ملحقاتش - در ذهن و فکر و روح و عمل مردم جامعه خودمان و نیز مردم دیگری که در شعاع تبلیغات صدا و سیما قرار دارند، باید بشود. از هر برنامه صدا و سیما، بایستی این استفاده بشود. البته کار سختی است . محتواها باید آموزنده باشد؛ نه به معنای ساده آموزندگی، که فقط کسی درسی در آن جا بیان کند؛ بلکه آموزنده با همان معنای عمیقش، یعنی کیفیت دهنده و پرورش دهنده مخاطب خودش و جهت دهنده به تلاش و زندگی او. هدف این است که ما صدا و سیما را به آن اوج و کمالی برسانیم که کلیه برنامه های آن، با بهترین کیفیتها، در جهت رسوخ و نفوذ دادن اندیشه اسلام ناب و همه ملحقاتش : از اخلاق و عمل : در زندگی مخاطبانش باشد. هر برنامه، باید این خصوصیت را داشته باشد. این، هدف ماست. از اول صبح تا آخر شب که پیچ رادیو و تلویزیون را باز می کنیم، تک تک برنامه ها، حتی آرم برنامه ها، موزیک متن فیلم ها و برنامه های گوناگون، حتی چهره گویندگان و مجریانی که دیده می شوند.»

رهبر معظم انقلاب با توجه به نقش حساس صدا و سیما در تبیین زیر ساخت های فرهنگی جامعه، همواره توجه مسئولان آن سازمان محترم را به حساسیت جایگاهشان جلب می کند چنانچه در مناسبتی فرمودند:

«صدا و سیما را واقعاً باید در جهت یک دانشگاه پیش ببریم. بنابراین، صدا و سیما را دانشگاهی برای تدریس اصول اسلام انقلابی بدانید، برداشت ما از صدا و سیما این است. امام که فرمودند(دانشگاه)، آنچه که در این دانشگاه تدریس می شود، عبارت از پیامها، پایه ها، مفاهیم و درسهای اسلام ناب و اسلام انقلابی و اسلام واقعی است. این، آن چیزی است که در صدا و سیما ایده آل است. حقیقتاً بایستی مفاهیم و معارف اسلامی پخش و منعکس بشود. علاوه بر این، صدا و سیما کوشش کند که مردم متدین بشوند. یکی از وظایفی که واقعاً باید آقایان به آن توجه کنند، متدین سازی است. کاری کنید که مستمعان بر اثر صحبت شما، حقیقتاً به صورت عمیق متدین بشود. یعنی زن انقلابی و مسلمان، جوان انقلابی و مسلمان، روستایی و شهری، با سواد و کم سواد، متخصص و معمولی، هر کدام وقتی پای رادیو یا تلویزیون می نشینند، در برنامه هایی که شما به اینها می دهید، تکلیف خودشان را بفهمند که باید چه کار بکنند؛ راهشان روشن بشود.»

ایشان همچنین معتقدند که برنامه های صدا و سیما افزون بر برخورداری از ویژگی هایی چون آموزندگی و پرورش دهندگی از خصوصیات دیگری نیز باید بهره مند باشند:«باید زن انقلابی و مسلمان، جوان انقلابی و مسلمان، روستایی و شهری، با سواد و کم سواد، متخصص و معمولی، هر زمان وقتی پای رادیو یا تلویزیون می نشینند، در برنامه هایی که شما به اینها می دهید، تکلیف خودشان را بفهمند که باید چه کار بکنند؛ راهشان روشن بشود.»

به این ترتیب می توان حدس زد که چناچه صدا و سیما عملکردی مغایر با تاکیدات رهبر معظم انقلاب داشته باشد، چه خواهد شد: »می شود استنباط و استنتاج کرد که هر روز صدا و سیما، باید بهتر از روز قبل باشد. حقیقتا این روایت «من ساوی یوماه فهو مغبون» در مورد صدا و ما صدق می کند. یعنی اگر امروز صدا و سیما مثل دیروز بود، پیداست که ما به سمت کمال حرکت نمی کنیم و به عبارت دیگر، از مسئولیت دور افتاده ایم.»

امروزه کتاب به عنوان مهمترین معیار فرهنگ و تمدن و قابل قبول ترین سند مستند به جامانده پیشینیان و همچنین مهمترین ابزار نشر و گسترش علم و فرهنگ، اهمیت و نقش ویژه ای در جهت بارور شدن توانایی های فردی و سرنوشت جوامع بشری دارد و هم از این رو است که مورد توجه تمامی اندیشمندان در تمامی اعصار قرار گرفته است.

سخن گفتن درباره کتاب، دلیل آوردن برای آفتاب است زیرا ما در جامعه ای زندگی می کنیم که وابسته به مذهبی است که مذهبش بر کتاب استوار است و تنها مذهبی است که معجزه اش کتاب است. کتاب روزنه ای به سوی اندیشیدن و دریچه ای است برای ساختن و شدن، وقتی که آدم آنچه که خواست و شد، به هدفش دست می یابد. متاسفانه باید اذعان داشت که علی رغم سفارش و تاکید دین بر مطالعه و علم اندوزی برای مسلمانان، بر اساس آمار منتشر شده رسمی و غیر رسمی، سهم مردم ایران از خواندن کتاب بسیار اندک است. رهبر معظم انقلاب با توجه به این ضایعه تاسف بار فرموده اند:«من هر زمان که به یاد کتاب و وضع کتاب در جامعه خودمان می افتم، قلبا غمگین و متاسف می شوم. این به خاطر آن است که در کشور ما به هر دلیلی که شما نگاه کنید، باید کتاب اقلا ده برابر این میزان، رواج و توسعه و حضور داشته باشد. اگر به دلیل پرچم داری تفکر اسلامی و حاکمیت اسلام به حساب بیاورید، این معنا صدق می کند؛ چون اسلام به کتاب و خواندن و نوشتن، خیلی اهمیت می دهد. اگر از این جهت هم حساب کنید که امروز این ملت، ملتی است که در دنیا دچار ستم های ناشی از اعمال غرض قدرت های استکباری جهان است، پس باید از خودش دفاع کند، کدام دفاع ملی است که در درجه اول متکی به فرهنگ و آموزش و بینش و دانش نباشد؟ پس، باز هم به کتاب برمی گردیم.»

آنچه در این میان از اهمیت ویژه ای برخوردار است، تاکید رهبر معظم انقلاب بر گسترش بحث نشر کتاب مفید و کتابخوانی است. ایشان در بخشی از سخنان خود فرموده اند: «اکنون ملت ایران باید عقب افتادگی ها را جبران کند. اینک فرصت بی نظیری از حکومت دین و دانش بر ایران پدید آمده است که باید از آن در جهت اعتلای فکر و فرهنگ این کشور بهره جست. امروز کتاب خوانی و علم آموزی نه تنها یک وظیفه ملی، که یک واجب دینی است.»

با عنایت به مطالب فوق به نظر می رسد رهبر انقلاب مسئله فرهنگی را از مسئولین مطالبه می‌نمایند که ضرورت آن در شرایط کنونی کشور بیش از هر موضوع دیگری مثمر ثمر می‌باشد ولیکن متاسفانه از سوی برخی از مسئولین امر مورد عنایت جدی قرار نگرفته است. در نتیجه لازم است قوای سه گانه به این مهم، توجه بیشتری داشته باشند و هم مطالبات مردمی به این سمت و سو کشیده شود.

منبع: پایگاه اطلاع رسانی بصیرت

انتهای پیام /#