خاص نه, فقط دقیق

گروه فرهنگ و هنر: حتما در بین دوستان و آشنایانتان تا حالا افرادی را دیده اید که تا بحث از موسیقی می­ شود، سرشان را بالا می گیرند و با حالتی پر از غرور می گویند ((من که فقط موسیقی کلاسیک گوش میدم!)). لطفا دفعه ­ی بعدی که این نوع دوستانتان را دیدید ازشان بپرسید، موسیقی کلاسیک دقیقا یعنی چه؟!

به گزارش بولتن نیوز، تا حالا با خودتان فکر کرده اید که ما واقعا به چه موسیقی ای کلاسیک می گوییم؟ بله اگه سمفونی ۵ بتهوون را گوش بدهیم, می گوییم کلاسیک است، نه به خاطر این که می دانیم سمفونی ۵ بتهوون کلاسیک است، بلکه به خاطر این که می دانیم آثار بتهوون همه­گی جزو موسیقی کلاسیک هستند.

اصولا  به دو دسته از آثار موسیقایی کلاسیک گفته می شود. اول آثاری هستند که در دوره ­ی کلاسیک خلق شدند. دوره ای که بعد از باروک با هایدن شروع شد و با بتهوون تمام شد و به دوره­ی رمانتیک رسید و از حدود سال های  ۱۷۵۰ تا ۱۸۲۰ میلادی طول کشید.

بحث بیشتر بر سر معنای دوم موسیقی کلاسیک است. یعنی وقتی کسی باخ گوش می دهد ،نمی گوید من موسیقی باروک گوش می ­کنم، یا کسی که شوئنبرگ گوش می دهد، نمی گوید من موسیقی مدرن اکسپرسیونیستی گوش می دهم. هر دوی این افراد معتقدند موسیقی کلاسیک گوش می دهند و اعتقاد درستی هم دارند. فقط مسئله این جاست که تعریف این موسیقی کلاسیک چیست؟!

یعنی وقتی برای ما موسیقی پخش می کنند و ما نمی دانیم که آهنگساز اثر کیست و متعلق چه دوره­ای است, بر چه اساسی می گوییم  موسیقی کلاسیک  در حال پخش است؟!

خیلی ها معتقدند که موسیقی کلاسیک، موسیقی خوب است، و معمولا به بتهوون، واگنر و خیلی بزرگان دیگر از این قبیل اشاره می کنند. اما آیا موسیقی سنتی ایرانی موسیقی بدی است؟! یا حتی موسیقی جز؟! از طرف دیگر تمام آثار کلاسیک آثار خوب و فاخری نیستند و می­ شود پیدا کرد موسیقی های کلاسیکی که نه زیبا هستند و نه هارمونی پیچیده ای داشته باشند و نه هیچ جوره بشود آن ها را موسیقی خوب لقب داد.

بعضی افراد معتقدند موسیقی کلاسیک موسیقی جدی است. موسیقی گروه راکی مثل پینک فلوید شوخی است؟! یا موسیقی جنگ قبایل بدوی در هنگام نبرد یا قبل از نبرد خیلی جدی تر از سمفونی های موتزارت نیستند؟!

بعضی افراد نیز تصور می کنند موسیقی کلاسیک موسیقی سطح بالایی است که فقط افراد تحصیل کرده و خیلی با شعور آن را می فهمند و گوش می دهند. دلیل رد این ادعا هم همان دوستانی هستند که در ابتدا در موردشان صحبت شد. برای مثال در سمفونی های چایکوفسکی بیش از ۱۰۰ ساز هم­ نوازی می کنند. فردی که تحصیلات موسیقی و گوش تربیت شده ای ندارد, چطور می تواند تمام صد ساز که حداقل ۵ خط ملودیک و ریتمیک را به طور هم زمان اجرا می کنند, بشنود و متوجه شود روند هارمونیکی ای که در این موسیقی وجود دارد,  بسیار پیچیده ­تر از موسیقی­ های دیگر است. حتی اگر این فرد دکترای فیزیک اتمی داشته و حتی اگر پارتیتور قطعه جلوی رویش باشد، از آن جا که علم هارمونی را بلد نیست؛ بر چه اساسی می تواند یک قطعه ی کلاسیک را برتر از یک قطعه ­ی پاپ بداند؟! و بدتر از آن بر چه اساسی می­ تواند موسیقی هایدن را با مالر مقایسه کند و یکی را برتر از دیگری عنوان کند؟!

حقیقت این است که گوش کردن به موسیقی کلاسیک هیچ کلاسی ندارد و هیچ ربطی به میزان سواد و درک و شعور . افراد غالبا به موسیقی ای گوش می­دهند که می پسندند، نه به موسیقی ای  که فکر میکنند موجب افزایش شخصیت و پرستیژ اجتماعی شان می شود.

گروه دیگری موسیقی کلاسیک را, موسیقی هنری می نامند. باید برگردیم سر اینکه تعریف از موسیقی هنری چیست و  اگر منظور موسیقی برتر است که جوابش را در خطوط بالایی دادیم. اما اگر منظور موسیقی ای است که خلاقیت در آن به کار رفته باشد، مگر موسیقی گروه بیتلز خالی از خلاقیت است؟!

دسته­ی دیگری هم موسیقی کلاسیک را موسیقی ارکستری می دانند. متالیکا یا پینک فلوید را به عنوان مثال انتخاب نمی کنیم. ارکستر استاد شهرم ناظری همراه با استاد لوریس چکناواریان نقض آن فرضیه است زیرا درست است که موسیقی و ادوات ب نظر کلاسیک می آیند اما در واقع آن اجرا, اجرایی سنتی است با تنظیم مناسب برای گروه ارکستر. از طرف دیگر، نوکتورن های شوپن فقط با یک پیانو اجرا می شوند و در عین حال کلاسیک هم هستند.

پس نهایتا باید تعریفی درست از موسیقی کلاسیک ارائه بدهیم. لئونارد برنشتاین در تعریف موسیقی کلاسیک گفته است:«به موسیقی ای کلاسیک می گوییم که دقیق باشد.»

سوال پیش می آید که موسیقی دقیق یعنی چه؟!  یعنی وقتی برای مثال یک موسیقی پاپ در استدیو ساخته می شود, همان کار برای اجرای ارکسترال قابلیت این را دارد که گام هایش جا به جا شوند و بالا و پایین بروند یا ترکیب سازها تغییر کند.

اما در مورد موسیقی کلاسیک این اتفاق نمی تواند بیافتد، چون موسیقی کلاسیک دقیق است. آهنگساز تمامی ساز بندی، سرعت اجرای قطعه، گام و تمامی جزییات دیگر قطعه را مشخص می­ کند و نوازنده ­ها و رهبر ارکستر در تمامی نقاط دنیا و در تمامی زمان­ها باید دقیقا همان چیزی را اجرا کنند که آهنگساز خواسته است.

در نهایت اینطور نتیجه گیری می شود همانطور که در تعریف موسیقی کلاسیک دیدیم، این موسیقی خیلی چیز عجیبی نیست و به طور ذاتی موسیقی برتری به حساب نمی ­آید. فقط شاید بشود گفت آهنگسازی که موسیقی کلاسیک می سازد باید سواد موسیقی بیشتری داشته باشد و تلاش بیشتری بکند تا آهنگسازی که موسیقی رپ می­ سازد. هر موسیقی ای در هر سبکی ممکن است خیلی خوب و یا خیلی بد باشد و حتی خوب بودن یک موسیقی از نظر هارمونیک اصلا دلیلی بر زیبایی آن نیست. موسیقی ممکن است زیبا و ضعیف یا زشت و قدرتمند باشد، که البته این به سلیقه­ ی افراد بر می گردد.