چگونه یک انحصار 25 ساله با محاسبه غلط، جیب ملت را خالی کرد

گروه اقتصادی: شرکت ملی صنایع پتروشیمی به منظور سرعت بخشیدن به فعالیت های اجرائی طرح های توسعه صنایع پتروشیمی و استفاده از مشارکت و سرمایه گذاری داخلی و خارجی اقدام به تاسیس شرکت های پتروشیمی (سهامی عام) بعنوان مجری طرح های در دست اجرا نمود. در این راستا در اردیبهشت سال ۱۳۷۷ ، شرکت پتروشیمی امیرکبیر به عنوان مجری طرح الفين ششم انتخاب شد. طرح الفين ششم از طرح های مصوب برنامه رایج سالانه دوم شرکت ملی صنایع پتروشیمی محسوب میشود.

به گزارش بولتن نیوز، واحد الفين (Elefin Unit) شرکت پتروشیمی امیرکبیر بعنوان یک واحد، در سال ۱۳۷۸ در مجتمع پتروشیمی بندر امام آغاز بکار نموده است. خوراک این واحد تخصصی عبارت است از گاز اتان - رافینیت | - بوتان که از بندر پتروشیمی بندر امام و برش های سبک - رافینیت || - گاز مایع (LPG)- برش پنتان از پتروشیمی بوعلی سینا تامین می گردد.

تولیدات این واحد عبارت از اتلین - پروپیلن – بنزین پیرولیز - برش چهار کربنه و سوخت مایع می باشد. در همین راستا ضروری است به استحضار برساند از استیصال اتلین و پروپلین که در واحد الفين صورت می پذیرد چهار محصول PP – LD – LLD - HD استخراج شده که ارزنده ترین این محصول تولیدی پلی پروپلین PP میباشد.

شرح چگونگی عقد قرارداد فی ما بین شرکت پتروشیمی امیرکبیر و شرکت صنعتی نوید زرشیمی

1- در سال ۱۳۸۳ بنا به دستور و موافقت مسئولین ارشد پتروشیمی کشور قرارداد تامین خوراک واحد پلی پروپیلن" في ما بین شرکت پتروشیمی امیرکبیر و شرکت صنعتی نوید زر شیمی طی قرارداد شماره 6575-AKPPIN983 مورخ ۱۳۸۳ / ۰۶ / ۱۵ انعقاد و مقرر می گردد از تاریخ عقد قرارداد بمدت ۲۵ سال کلیه تولیدات پلی پروپیلن امیرکبیر به شرکت صنعتی نوید زرشیمی (به صورت انحصاری ) واگذار گردد.

۲- براساس ضمیمه شماره هفت قرارداد مذکور مبنای محاسبه و تعیین قیمت خوراک (پلی پروپلین) بر حسب تن ، بر اساس ۳ مرجع و متوسط نرخ های نشریات icis و platis و با کسر موارد ذیل محاسبه می گردد. (برگ پیوست شماره یک)

الف) مرجع متوسط icis platis به ترتیب:

- یک سوم قیمت متوسط CFR نرخ خاوردور

- یک سوم قیمت CFR نرخ آسيا

- یک سوم قیمت متوسط CPR نرخ اروپا

ب) ۵ درصد تخفیف خرید بلند مدت

ج) هزینه حمل و نقل بر اساس قیمت های مندرج در نشریات معتبر icis / platis یا منابع دیگرNPC .

فرمول نحوه محاسبه نیز بشرح ذیل تعیین و مصوب گردیده است.

(هزینه حمل و نقل) - (۵درصد تخفیف)- (مرجع متوسط به تن /دلار آمریکا) = قیمت خالص پروپلین به تن /دلار آمریکا

۳- در همین زمینه ضروری است به استحضار برساند که تعیین میانگین قیمت های حمل و نقل نیز بر اساس مصوبه شماره ۲۳۰-۱۱۱-۱ص پ مورخ ۱۳۸۴ / ۵ / ۲۴ از سه شرکت حمل و نقل بروکر) به نام های Mersc - Norgas و BO استعلام و تعیین می گردد و این در حالیکه فعالیت شرکت Mersc در حوزه کانتینری بوده و از دو بروکر دیگر که در حوزه مایعات فعالیت دارند ، تنها از BQ امکان استعلام قیمت به صورت کامل فراهم می گردد و لذا از آنجائیکه استعلام قیمت از یک بروکر نمی توانست قیمت های دقیقی را پیش رو قرار دهد لذا به منظور بررسی بیشتر از بروکرهای Norgas – Dyna – Inge استعلام قیمت صورت می پذیرد که تنها شرکت Inge در بازه ی زمانی مورد نظر ، اطلاعات کامل را ارائه و اطلاعات سایر شرکت ها تنها مربوط به یک و یا حداکثر چند ماه بوده است و لذا تصمیم بر اعمال هزینه حمل بر اساس میانگین هزینه های اعلام شده از سوی دوبروکر BQ و Inge صورت می پذیرد.(برگ پیوست شماره ۳)

۴- در ادامه بر مبنای توافقات في ما بین دو شرکت امیرکبیر و نوید زر شیمی از مورخ ۱۳۸۶ / ۶ / ۱ الحاقیه شماره سه (برگ پیوست شماره ۴) قرارداد مذکور تدوین و بر اساس ماده ۲ این الحاقیه ، فرمول قیمت پروپلین بر اساس نرخ های مرجع نشریه ICIS و بر مبنای یک دوم قیمت متوسط  CFR نرخ آسیایی شمال شرقی ( N . E . Asia ) و یک دوم قیمت متوسط CFR نرخ آسیایی جنوب شرقی ( S . E . Asia ) تعیین و مورد موافقت طرفین واقع می گردد. همچنین هزینه حمل و نقل نیز بر اساس فرمول A + ٪۳۵ B ٪۶۵ به ترتیب زیر تعیین می گردد.

A میانگین نرخ حمل قرارداد COA منطقه جنوب شرق آسيا

B میانگین نرخ حمل قرارداد COA منطقه شمال شرق آسيا

و برهمین اساس الحاقیه مورد توافق طرفین (الحاقیه شماره 3) بعنوان آخرین سند رسمی مورد رضایت دو طرف مطرح بوده و هیچ اشاره ای نیز به مدت اعتبار و اجرای آن نیز صورت نپذیرفته است و لذا هرگونه عدول از مفاد مواد مندرج در الحاقیه شماره ۳ مستلزم تدوین توافق نامه و یا الحاقیه بعدی بوده که مورد توافق طرفین واقع گردد.

و همچنین بر اساس قواعد حقوقی و قراردادها قدرت الزام آور توافقات و قراردادهای فی ما بین می بایست ناشی از اراده ی طرفین تعریف شود و تا زمانی که اراده ی جدیدی وضعیت سابق قرارداد مورد توافق طرفین را تغییر ندهد، هیچ مرجع و مقامی نمی تواند بر اراده قطعی و مورد توافق طرفین باشد.

ولیکن شرکت صنعتی نوید زر شیمی در اقدامی قابل تامل و یک طرفه، اجرای الحاقیه شماره ۳ را تنها به مدت ۱۵ ماه و تا سال ۱۳۸۹ ادامه میدهد و با مراجعه به شرکت ملی صنایع پتروشیمی و وزارت نفت در خواست قیمت گذاری مجدد بر مبنای میانگین قیمت ۳ منطقه جنوب شرقی آسیا شمال شرقی آسیا و اروپا را می نماید که با اعمال نفوذ این درخواست طی مصوبات NPC و نامه وزیر وقت نفت مورد موافقت مقامات ارشد قرار می گردد. (برگ پیوست شماره ۵ و ۶)

حالیه اینکه آخرین توافق نامه طرفین همان الحاقیه شماره ۳ بوده و همانطوریکه از مفاد مطالب مندرج در آن کاملا مشخص است فرمول قیمت گذاری پروپیلن بر مبنای میانگین در منطقه جنوب شرق آسیا و شمال / شرق آسیا از مورخ ۱۳۸۶ / ۶ / ۱ و بدون تاریخ اتمام الحاقیه قابل اجرا و معتبر بوده و تا حصول توافق بعدی و انعقاد هرگونه توافق نامه، الحاقیه یا قرارداد دیگر، اجرای این الحاقیه فصل الخطاب توافق طرفین تلقی و استمرار آن نیز کاملاً مشهود می باشد ولیکن شرکت صنعتی نوید زر شیمی بدون هیچگونه حل و فصل اختلافات پیش آمده از آن تاریخ تا کنون در محاسبات قیمت گذاری، مبنای خواست خود قیمت گذاری ، براساس ۳ منطقه را بطوریکطرفه اعمال نموده که از این تصمیم تا مورخه ۱۳۹۵ / ۱۲ / ۳۰ بالغ بر ۱۷ / ۵ میلیون دلار اختلاف در حسابهای فی مابین دو شرکت به وجود آمده که متاسفانه علی رغم مکاتبات فراوان شرکت پتروشیمی امیرکبیر، تا کنون هیچ گونه اقدام موثری از سوی شرکت نوید زر شیمی در جهت حل و و فصل اختلافات مذکور صورت نپذیرفته است و همواره آن شرکت (نوید زر شیمی) اعلام داشته است که از سال ۱۳۸۹ تا کنون بر اساس محاسبات انجام شده توسط استعلام از شرکت بازرگانی پتروشیمی، هزینه خوراک (پروپیلن) خود را تماماً بر اساس میانگین ۳ منطقه ای محاسبه و پرداخت نموده است، در حالی که تعمیم و اعمال فرمول نا معتبر ۳ منطقه ای بر اساس توافقات غیر قانونی و بدون مجوز هیات مدیره و مجمع عمومی شرکت پتروشیمی امیرکبیر صورت پذیرفته و یکی از طرفین امضا کننده صورت جلسات واهی و مبهم قابل استناد شرکت صنعتی نوید زرشیمی مربوط به دوره کوتاه مدت سرپرستی آقای محمود مجیب نماینده شرکت نوید زرشیمی در هیات مدیره پتروشیمی امیرکبیر بوده است. که توشیح و امضا ایشان نیز طبق نص صریح ماده ۱۲۹ قانون تجارت فاقد اثر تلقی شده و دخالت مستقیم در تصمیم سازی های مربوط به شرکت ذینفع خود یعنی شرکت صنعتی نوید زرشیمی تعریف می گردد. و همچنین براساس ماده ۲۵۸ قانون تجارت و مقررات قانون مجازات اسلامی مستوجب کیفر و جبران کلیه ضرر و زیان های ناشی از جرم و خسارات وارده به شرکت پتروشیمی امیرکبیر تلقی می گردد.

از طرف دیگر انعقاد هرگونه توافق یا عقد و قرارداد بین اشخاص حقوقی باید از طریق صاحبان امضا مجاز شرکت که ممنوعیت قانونی نیز در خصوص موضوع نداشته باشد بعمل آید تا اراده شخص حقوقی اعتبار یابد، در حالیکه در موضوع صورت جلسات مطروحه توسط شرکت نوید زرشیمی اولاً اینکه آقای محمود مجیب دارای صلاحیت امضا مجاز نبوده و از طرف دیگر هیچگاه تصمیمات متخذه در جلسات مذکور به استحضار هیئت مدیره شرکت پتروشیمی امیرکبیر رسانده نشده و مصوباتی نیز در زمینه اخذ تصمیمات حل اختلاف و یا ۳ منطقه ای نمودن قیمت پروپیلن موجود نبوده که این موضوع شائبه همدستی و تبانی را متصور می سازد و انتفاع غیرقانونی شرکت صنعتی نوید زرشیمی و تضییع حقوق قشر عظیمی از بازنشستگان کشور که بعنوان سهامداران اصلی شرکت پتروشیمی امیرکبیر محسوب می شوند را به دنبال داشته است.

۵- همچنین از دیگر موارد مورد اختلاف فيمابین شرکت پتروشیمی امیرکبیر و شرکت صنعتی نوید زرشیمی مربوط به زیانهای وارده به شرکت پتروشیمی امیرکبیر از فروش پلی پروپیلن تولیدی به شرکت نوید زرشیمی می باشد. شایسته است در این زمینه به استحضار برساند براساس صورتهای مالی حسابرسی شده از سال ۱۳۸۶ لغایت شش ماهه اول سال ۱۳۹۶ (یعنی حدود ده سال نشان دهنده زیان ۲۱۵۰ میلیارد ریالی شرکت پتروشیمی امیرکبیر حاصل از فروش پروپیلن به شرکت صنعتی نوید زرشیمی را بیان میدارد.

(برگ پیوست شماره ۷) که این موضوع حاکی از عدم احراز رعایت صرفه و صلاح شرکت پتروشیمی امیرکبیر و پایین بودن نرخ فروش محصول پروپیلن به شرکت صنعتی نوید زرشیمی حکایت دارد که در صورت نحوه محاسبه قیمت پروپیلن از سه منطقه به دو منطقه قانونی و متقن و مورد توافق طرفین (بر اساس الحاقیه شماره 3) مابه التفاوتی معادل ۲۲ / ۵ میلیون دلار برای شرکت پتروشیمی امیرکبیر را بدنبال خواهد داشت که جبران بخشی از زیان ناشی از فروش پروپیلن به شرکت صنعتی نوید زرشیمی را خواهد نمود.( برگه پیوست شماره ۸).

حالیه اینکه در سایر شرکتهای پتروشیمی محصولات واحد الفين شامل اتیلن، پروپیلن، بوتادین و بنزین پیرولیز نه تنها زیان ده نبوده بلکه دارای حاشیه سود مناسب نیز می باشد و دلیل زیان ده بودن پروپیلن تولید شرکت پتروشیمی امیرکبیر صرفاً انعقاد قرارداد نا مناسب و با تعیین قیمت فروش پایین بوده است که این موضوع از قرارداد فیمابین دو شرکت در شرایط ناعادلانه و نامتوازن و بر اساس وجود رانتهای مدیریتی حکایت دارد.

۶- همچنین همانطوریکه مشاهده می فرمائید قرارداد فیمابین به صورت ارزی بوده و از آنجائیکه هیچ توافق قانونی فیمابین دو شرکت پتروشیمی امیرکبیر و نوید زرشیمی در خصوص نرخ تسعیر ارز وجود نداشته و به دلیل اینکه خوراک پتروشیمی امیرکبیر از برخی پتروشیمی ها و مبادی تامین نیز با نرخ ارز آزاد محاسبه و در حسابها منظور می گردد، شرکت پتروشیمی امیرکبیر اخیراً اقدام به فروش محصولات تولیدی با نرخ تسعیر ارز بصورت آزاد نموده و مکاتباتی نیز با شرکت ملی صنایع پتروشیمی در نحوه تعیین نرخ تسعیر ارز در بهای خوراک های مبادلاتی فیمابین مجتمع ها را نموده که موکول به ارائه نظریه شورای رقابت گردیده است و لذا تا تعیین تکلیف نهایی و اعلام نتیجه ، می بایستی تمام محصولات فروخته شده با نرخ ارز آزاد محاسبه و در حسابها اعمال گردد.

که نتیجتاً بر اساس صورتهای مالی شرکت پتروشیمی امیرکبیر بالغ بر ۲۵۵ میلیارد ریال سود دهی را طی سالهای ۱۳۹۳ لغایت ۱۳۹۶ شاهد خواهد بود در حالی که هم اکنون بر اساس دفاتر مالی شرکت و محاسبات قبلی زیانی بالغ بر ۱۳۴۱ میلیارد ریال را شاهد هستیم که این موضوع نیز حاکی از یک طرفه بودن قرارداد منعقده و مفاد مندرج در آن قرارداد و نادیده گرفتن الحاقیه های پیوست قرارداد فی ما بین حکایت دارد. ( برگه پیوست شماره 9)

در همین زمینه ضروریست به اطلاع برساند طبق مفاد بند ۵-۱۲-۱۹ قرارداد منعقده (ضمیمه یک گزارش)،نرخ تبدیل ریال به ارز در ماه مربوطه، ناظر بر نرخ ارز آزاد می باشد و دلیلی بر تفسیر و تاویل آن به نرخ مبادله ای مطروحه توسط شرکت نوید زرشیمی نبوده و این امری خلاف اصول قرارداد تلقی می گردد که در همین زمینه نیز می بایست از ابتدای آغاز قرارداد با همین نرخ تسعیر ، ارزهای حاصله محاسبه و اعمال می گردیده که چنین امری صورت نپذیرفته است و از این محل نیز صدها میلیارد ریال زیان به شرکت پتروشیمی امیرکبیر تحمیل شده است.

۷- از دیگر موارد حائز اهمیت این است که معاملات بین دو شرکت پتروشیمی امیرکبیر و شرکت صنعتی نوید زرشیمی که سهامدار حدوداً ۳۰ درصدی شرکت پتروشیمی امیرکبیر را نیز دارا می باشد، در هیچ کدام از مجامع شرکت پتروشیمی امیرکبیر تایید و تنفیذ نگردیده است و از طرف دیگر نیز مفاد الحاقیه های متاخر قرارداد فیمابین نیز به صورت یک جانبه و غیر قانونی رعایت نگردیده است که چگونگی عدم رعایت این موضوع نیز قابل تامل و بررسی بنظر می رسد.

البته گفتنی است این پرونده در شعب مفاسد اقتصادی در دست بررسی است اما یک سال و نیم مسکوت مانده و هیچ تغییری در شرایط آن ایجاد نشده است. جالب اینجاست که در این بازه زمانی، متخلفان این پرونده، در حال ادامه فعالیت های خودشان هستند و تغییری در شرایط شان ایجاد نشده است.