شکل گیری معادلاتی تازه در عرصه سوریه

به گزارش بولتن نیوز، عقب نشینی کاخ سفید در جبهه هایی نظیر سوریه و افغانستان و پیامدهای آن، طی روزهای گذشته کانون توجه تحلیلگران بین المللی و بسیاری از رسانه های جهان قرار گرفت.
پیشتر برخی تصور می کردند این دستور ممکن است بیشتر بلوفی سیاسی باشد تا تصمیمی قطعی اما روز یکشنبه دوم دی ماه با انعکاس اظهارت سخنگوی وزارت دفاع آمریکا (پنتاگون) در گفت وگو با خبرگزاری فرانسه مبنی بر به امضا رسیدن دستور مزبور از سوی ترامپ، مشخص شد که ایالات متحده واقعا از جبهه سوریه عقب می نشیند.
چند روز پیش انتشار خبر خروج آمریکا از سوریه موجی از اعتراضات را در کاخ سفید و کنگره علیه شخص رئیس جمهوری به راه انداخت. وی چهارشنبه (28 آذر) در یک پیام ویدئویی گفته بود که «ما برای یک مدت طولانی در سوریه جنگیده‌ ایم. ما اکنون بر داعش پیروز شده ایم. آنها را شکست داده ایم، آنها را سخت شکست داده ایم. اکنون زمان بازگشت نیروهای‌مان به خانه است.»
بنابراین بیش از 2 هزار نیروی آمریکایی در سوریه ظرف 60 تا 100 روز آینده خاک این کشور را ترک می کنند و در عراق مستقر خواهند شد. همان طور که اشاره شد، ترامپ پایان عمر داعش را دلیل خروج نیروهای خود از سوریه عنوان کرده در حالی که مقامات ارشد کابینه وی چنین دیدگاهی ندارند.
به دلیل شکاف ایجاد شده در کابینه ترامپ در خصوص خروج سربازان آمریکایی از سوریه، شاهد کناره گیری چند تن از افراد تاثیرگذار تیم او بودیم که «جیمز متیس» وزیر دفاع و همچنین «برت مک ‌گارک» نماینده ویژه آمریکا در ائتلاف بین ‌المللی ضد داعش از آن جمله بود.
البته همان طور که انتظار می رفت، کناره گیری این افراد به تغییر نظر رئیس جمهوری منجر نشد و وی «پاتریک شاناهان» معاون وزارت دفاع را جایگزین متیس کرد. ضمن اینکه به دستور ترامپ، کناره گیری متیس که قرار بود در ماه فوریه انجام گیرد، تسریع یافت و در اوایل ژانویه یعنی طی هفته های پیش رو انجام خواهد گرفت.
خروج بحث ‌برانگیز سربازان آمریکایی از سوریه تنها به اختلاف نظر در کابینه و برکناری چند تن از اطرافیان ترامپ محدود نماند و همپیمانان اروپای آمریکا رویکرد وی را به باد انتقاد گرفتند. «امانوئل مکرون» رئیس جمهوری فرانسه از تصمیم غیرمنتظره ترامپ اظهار تاسف کرد که به ائتلاف آنها خدشه وار کرده است. مقامات لندن نیز تهدیدات داعش را پایان یافته نمی دانند.
در تحلیل این که چرا ترامپ به یکباره و بدون مشورت با نزدیکان خود تصمیم به خروج از سوریه گرفته، باید به تنش زدایی و داد و ستد آنکارا-واشنگتن در روزهای اخیر اشاره کرد. به نوشته برخی رسانه ها، رئیس جمهوری آمریکا به رغم آنچه با مشاوران و اعضای ارشد تیم سیاست خارجی خود هماهنگ کرده بود، در گفت وگوی تلفنی با همتای ترک تحت تاثیر استدلال وی قرار گرفته و در نتیجه ماموریت تقابل با داعش تضعیف شده در سوریه را بر عهده «رجب طب اردوغان» رئیس جمهوری ترکیه قرار داده است.
ترامپ صراحتا تاکید کرده که اردوغان به او اطمینان لازم را برای نابودی عناصر تروریستی باقی مانده در سوریه داده است. از نگاه ترامپ، اردوغان «مردی است که از عهده‌ این کار برمی‌آید و از آن گذشته ترکیه با سوریه هم‌ مرز است».
با گرم شدن روابط ترکیه و آمریکا، برخی رسانه ها روز دوشنبه دوم دی ماه از گسیل گروه های نظامی ترکیه به مرزهای این کشور با سوریه و همچنین تحرکات تشکل سیاسی- نظامی نزدیک به آنکارا یعنی «ارتش آزاد سوریه» در مناطق کردنشین سوریه خبر دادند؛ تحرکاتی که به باور کارشناسان برای پر کردن خلا ناشی از خروج تدریجی نظامیان آمریکا از سوریه انجام می گیرد.
برخی معتقدند که فشار روز افزون ترکیه به عربستان در ماجرای ترور «جمال خاشقجی» روزنامه نگار منتقد سعودی و ناتوانی ترامپ در حمایت از آل سعود به توافق نانوشته بین ترامپ و اردوغان انجامیده است. در نگاه منفعت طلبانه ترامپ، توافقات تسلیحاتی واشنگتن- ریاض که ارزش آن به نیم تریلیون دلار می رسد نسبت به ملاحظات سیاسی و معادلات منطقه ای ارزشمندتر است.
در چنین شرایطی متحدان آمریکا، ترامپ را فرد مسوولیت گریزی می دانند که هر لحظه احتمال پشت کردن او به همپیمانان وجود دارد. در نتیجه هر کدام سعی دارند در ظاهر هم که شده خود را مستقل از سیاست های کاخ سفید نشان دهند.
در موضوع خروج آمریکا از درگیری های سوریه بی تردید یکی از بازیگران ناراضی، رژیم صهیونیستی است و مواضع «بنیامین نتانیاهو» نخست وزیر این رژیم پس از تصمیم ترامپ جای بحث و بررسی دارد. وی به تازگی تصمیم ترامپ را بی تاثیر بر سیاست های خود دانسته و تاکید کرده که در صورت لزوم قصد افزایش عملیات در خاک سوریه را دارد.
برخلاف برخی متحدان و همپیمانان آمریکا که روسیه را برنده این بازی می دانند و معتقدند این کشور در غیاب آمریکا، بازیگردان صحنه خواهد بود اما توجه مقامات رژیم صهیونیستی بیشتر متوجه ایران و نقش تهران در آینده سوریه است. از زمان انتشار تصمیم ترامپ، نگرانی در مواضع مقامات صهیونیستی موج می زند؛ نگرانی که احتمالا به افزایش لفاظی و تکرار تهدیداتشان علیه ایران دامن خواهد زد.