یلدا؛ آیین مهر و آشتی

به گزارش بولتن نیوز، پایان فصل پاییز و آغاز زمستان، میزبان طولانی ترین شب سال است؛ شبی که از گذشته تا به امروز در ایران زمین، با آیینی ویژه، بزرگ داشته می شود. در این شب که در فرهنگ ایرانی با نام «شب یلدا» شناخته می شود، اعضای خانواده گرد هم می آیند تا غبار خستگی و کدورت را از دل بزدایند. 
در شب یلدا که با الطاف و نعمت های فراوانی همراه است، اعضای خانواده می کوشند برای ساعاتی چند، به دور از دغدغه های زندگی روزمره با یکدیگر همکلام و همدل شوند. از این رو، بسیاری یلدا را نماد مهرورزی و بزرگداشت نهاد خانواده می دانند؛ نمادی که بر جای مانده از آیین های باستانی ایران است. 
شب یلدا و برگزاری آیین این شب از دیرباز نزد ایرانیان از اهمیت ویژه ای برخوردار بوده است. نیاکان ما در این شب تا سپیده دم بیدار می ماندند و گرد هم جمع می شدند تا با جشن و پایکوبی و چشیدن مزه ها و صرف خوراکی های گوناگون، عمر طولانی ترین شب سال را به سر آورند و شاهد بالا آمدن خورشید و پیروزی روشنایی بر اهریمن تاریکی شوند. 
ایرانیان گاه شب یلدا را تا دمیدن آفتاب در دامنه کوه های البرز به انتظار باززاییده شدن خورشید می نشستند. برخی نیز در نیایشگاه ها به دعا و نیایش مشغول می شدند و پیروزی مهر و شکست اهریمن را از خداوند طلب می کردند. 
یلدا همچنان نیز برای ایرانیان به عنوان یک آیین باستانی از اهمیت خاصی برخوردار است. خانواده های ایرانی تا به امروز با وجود دغدغه های ناشی از زندگی مدرن و چالش های معیشتی، کوشیده اند این آیین شیرین را زنده نگه داشته و هر سال در آخرین شب پاییز آن را جشن گیرند و پاس دارند چرا که این آیین، وحدت بخشِ کانون خانواده و گرمی بخش دل های اعضای آن است. 
آیین یلدا نشان از اهمیت نهاد خانواده نزد ایرانیان از دیرباز تاکنون دارد؛ نهادی که این روزها به دلایل مختلف دستخوش تحول شده است. این روزها افراد دنیای متفاوتی را تجربه می کنند و اعضای خانواده از تعامل مثبت با یکدیگر اگر نگوییم بی بهره، کم بهره اند. حالا دیگر ارتباطات مجازی تا اندازه ای جای تعاملات حقیقی را گرفته و افراد بیش از گذشته در لاک فردیت خود فرو رفته اند. از این منظر، پاسداشت آیین های باستانی چون یلدا که سینه به سینه از نیاکانمان به ما رسیده و وحدت بخش و گرمی بخش کانون خانواده است، اکنون بیش از همیشه حس می شود . 

** بایسته حفظ آیین های باستانی 
نکته تامل برانگیز درباره جشن یلدا آن است که این جشن باستانی حتی با ورود به دوران جدید و افزایش دغدغه ها و پیچیدگی های زندگی امروز مردم، همچنان در اذهان ایرانیان زنده و شاداب باقی مانده است. 
خانواده های ایرانی حتی در دشوارترین شرایط معیشتی، هر ساله می کوشند با کمترین امکانات آیین یلدا را پاس دارند تا این اندک بهانه شادی و مهرورزی نسبت به یکدیگر را از دست ندهند. 
اهمیت حفظ آیین های باستانی چون یلدا تا جایی است که جامعه شناسان و کارشناسان مسایل فرهنگی نیز همواره بر آن تاکید دارند. 
«محمدعلی پرغو» استاد تاریخ دانشگاه تبریز و رییس موسسه تاریخ و فرهنگ این دانشگاه، در گفت و گویی که پیشتر با گروه تحلیل، تفسیر و پژوهش های خبری داشت، ضمن گرامی داشتن تلاش ملت ایران برای حفظ و احیای تمدن و فرهنگ خود گفت: حفظ آیین های باستانی در میان ایرانیان هم برای یادآوری تاریخ ایران و هم برای ایجاد فضای صمیمیت بین افراد از اهمیت زیادی برخوردار است. باید درود گفت بر ملتی که شاخصه های افتخار و شایستگی را همچنان در بین نسل ها حفظ کرده و نگه می دارد. 
وی درباره لزوم حفظ سنت های باستانی افزود: از آنجا که در بیشتر سنت های باستانی ما، معیار، خیرخواهی، کمک و دست گیری از دیگران است، همگان موظف به حفظ آنها هستیم؛ به ویژه دانشگاهیان و فرهیختگان دانشگاهی موظفند این مبانی را با شکل علمی و پژوهشی بیشتر به جامعه بشناسانند. 
این استاد تاریخ در ادامه، با اشاره به قرابت بسیاری از آیین های باستانی ما با مبانی و اصول دینی و اعتقادی اسلام، اضافه کرد: برپایی نماز جمعه و برگزاری مراسم شب های قدر که در اسلام برای گرد هم آمدن و وحدت مسلمانان در نظر گرفته شده اند، از جمله آیین های اسلامی اند که نزدیکی بسیاری با مبانی فرهنگ باستانی ما دارند. از این رو، ترغیب جامعه به حفظ آیین هایی در فرهنگ و تمدن کهن ایران زمین که به نوعی با مبانی اسلام گره خورده اند، همواره باید مورد توجه مسوولان و سیاست گذاران فرهنگی باشد. 

** یلدا؛ بهانه ای برای آشتی 
آیین یلدا بی شک مظهر مهرورزی و بستر زدودن کینه ها است. برگزاری رسم هایی چون یلدا، فرصتی برای بازگشت به آرامش و دور ریختن کدورت ها محسوب می شود. 
در همین ارتباط «مصطفی اقلیما» رییس انجمن علمی مددکاران اجتماعی ایران، در گفت و گو با پژوهشگر ایرنا گفت: بررسی ها نشان داده است اینگونه جشن های باستانی مربوط به خانواده همیشه اختلاف ها را کم و همبستگی ها را بیشتر می کند. تحقیقات انجام شده، نشان می دهد، حتی مشاجره های میان همسران در روزهایی چون یلدا کمتر می شود. در بسیاری از موارد زوج هایی که در مرز جدایی از هم قرار دارند، در شب هایی مثل شب یلدا که اعضای خانواده دور هم جمع می شوند، توانسته اند به راه حلی برای مشکل خود دست یابند و اختلاف هایشان را کنار بگذارند. در 20 درصد موارد، در ایامی چون یلدا و نوروز از طلاق ها پیشگیری شده است. 
اقلیما در ادامه خاطر نشان کرد: در دوره ای که همسران دو یا سه نوبت کار می کنند و نمی توانند برای یکدیگر وقت بگذارند، اجرای آیین های کهنی چون یلدا می تواند شرایطی را فراهم آورد که این روند تغییر کند. در این روزها به طور معمول دعوا و کینه توزی کنار گذاشته می شود و اعضای خانواده می توانند بعد از پشت سر گذاشتن مشغله های روزمره، ساعاتی را به صحبت کردن با یکدیگر بگذارانند و گاه چالش های بزرگ خانوادگی خود را حل کنند. 
این مددکار اجتماعی یادآور شد: جمع شدن اعضای خانواده کنار یکدیگر که تاکید اصلی اعیاد باستانی ما است، در دین ما نیز با عنوان صله ارحام مورد توجه قرار گرفته است. 
کوتاه سخن آنکه، بزرگداشت آیین هایی باستانی چون یلدا، همزمان با شناخت شباهت ها و نقاط تلاقی این آیین ها با سنت های اسلامی، نقش ارزنده ای در شکوفایی و بالندگی فرهنگ ایرانی- اسلامی دارد. 
ترویج سنت های شایسته نیاکان در میان نسل های آتی، می تواند در تحکیم بنیان های مهرورزی و استواری هر چه بیشتر نهاد خانواده تاثیرگذار باشد. زنده نگه داشتن سنت های باستانی نیکو چون سنت یلدا که ارمغانی برای ایرانیان از گذشته تا به امروز است، نقش روشنی در پویایی فرهنگ و شادابی جامعه خواهد داشت و جامعه را از بی انگیزه بودن و خمودگی نجات خواهد داد. 
همچنین برجسته شدن سنت هایی چون جشن یلدا در فرهنگ ایرانی و شناسانده شدن درست این سنت ها به نسل جوان، با شادسازی و روحیه بخشی به جوانان از استقبال نسل کنونی از فرهنگ های بیگانه برای یافتن بهانه های شادی خواهد کاست زیرا هر جامعه ای بدون داشتن پشتوانه های قوی فرهنگی، بی روح و بی ابتکار خواهد بود و به ناچار برای رفع نیازهای فرهنگی خود به کسب سنت های بیگانه روی خواهد آورد.