16 آذرهای به یاد ماندنی

سال 1383؛‌ دانشگاه تهران: سوت زنان دیروز؛ فحاشان امروز

اولین حضور سیدمحمد خاتمی در دانشگاه‌ها در سال 77 رقم خورد. او در این سال در دانشگاه صنعتی شریف حاضر شد و پس از شنیدن نظرات دانشجویان به ارائه نظرات خود پرداخت.

خاتمی در سال 78 نیز در دانشگاه علم و صنعت حاضر شد و از رابطه ایران و آمریکا گفت. او درباره رابطه خاص ما با آمریکا و وجود دیوار بلند بی‌اعتمادی میان دو کشور، با اشاره به بعضی خیانت‌های آمریکا در حق مردم ایران از جمله کودتای 28 مرداد 32 گفت: «وقتی ما می‌گوییم میان ما و آمریکا دیوار بلند بی‌اعتمادی است، شعار نمی‌دهیم. ملت ایران احساس می‌کند از 28 مرداد 32 تا پیروزی انقلاب اسلامی، آمریکایی‌ها بر سرنوشت ما مسلط بودند و آیا این ملت حق ندارد خسارات وارده و تحقیرها و توهین‌های روا داشته شده در این مدت را ناشی از سیاست‌های آمریکا بداند؟... مسئله دشمنی ما با آمریکا نیست، بلکه مهم‌تر از آن یک فلسفه و دیدگاه است که این ملت ذلت را نمی‌پذیرد و اساس روابط میان ملت ها را احترام متقابل می‌داند.»

اما جنجالی‌ترین سخنرانی خاتمی در روز دانشجو مربوط به آذرماه سال 83 خاتمی در دانشگاه تهران است که آخرین حضور او در قامت ریاست جمهوری در دانشگاه‌ها بود. عده‌ای که زمانی خاتمی را مهره‌ی خود برای تغییر نظام می‌دانستند و تلاش داشتند تا وی را بدین امر سوق دهند و امروز در اهداف خود کاملاً ناامید شده بودند و دیگر زمانی برای آنان وجود نداشت، دست به انتقادات شدید و تهمت‌پراکنی علیه خاتمی زدند. برهم زدن سخنرانی رئیس جمهور از اولین اهداف این گروه بود.

خاتمی در این مراسم، سخنرانی کوتاهی درباره 16 آذر و ماندگاری آن انجام داد و بیشتر وقت جلسه به پرسش و پاسخ گذشت. آثار و نشانه‌های اعتراض عده‌ای از حامیان دیروز خاتمی از همان آغاز جلسه به چشم می‌خورد، اما خاتمی تلاش کرد تا بدون توجه به هیاهوهای این عده به سخنرانی خود ادامه دهد و فضا را آرام کند.

از آنجا که برای سخنرانی رئیس جمهور سالن نسبتاً کوچکی را نسبت به جمعیت استقبال کنندگان پیش بینی کرده بودند، در حین سخنرانی، هجوم دانشجویانی که بیرون سالن بودند باعث شکسته شدن شیشه‌های درب سالن گردید که باعث شد عده ای از دانشجو به زحمت وارد سالن شوند. این اتفاق خود هیجاناتی را بوجود آورد.

بعد از سخنان نماینده برخی از تشکل‌های دانشجویی، عده‌ای از دانشجویان فریاد زدند «‌مرگ بر دیکتاتور- خاتمی؛ تو به ما پشت کردی» که خاتمی پاسخ داد: نه هنوز رویم به طرف شماست. خاتمی ادامه داد: باید دموکراسی را قبول داشته باشیم. فقط دیکتاتورها هستند که غیر خودشان را قبول ندارند... ما باید عقاید مختلف یکدیگر را تحمل کنیم.» که عده‌ای شعار دادند: «باز دروغ، باز دروغ». رئیس جمهور با متانت گفت: «اگر بنای شما بر این است که من حرف نزنم من پا می‌شوم و می‌روم. اگر به من حق می‌دهید که حرف بزنم لطفاً ساکت باشید و هرکس نمی‌خواهد برود بیرون تا کسان دیگر بیایند داخل». خاتمی همچنین گفت: «حالا نوبت من است»؛ عده‌ای شعار دادند «مزخرف، مزخرف». خاتمی گفت: «انشاءالله بعد از من کسانی خواهند آمد که خوب عمل خواهند کرد.»

زمانی که خاتمی گفت من اولاً شهادت روشنفکری‌ام را بدهم؛ عده ای شروع کردند به هو کردن خاتمی که در این زمان خاتمی نیز به این اهانت‌ها واکنش نشان داد و با عصبانیت گفت: «این خلاف مصالح دیگران و روش دموکراتیک است. چند نفری هستند که هو می‌کنند. کاری نکنید که بگویم بیرونتان کنند. آدم باشید. آدم‌هایی که تحمل دیگران را ندارند خدا نکند به قدرت برسند. در همه چیز انحراف ایجاد کردید حالا آمدید اینجا نمی‌خواهید که ما حرف بزنیم.»[2]

دولت احمدی‌نژاد؛ آتش زدن عکس رئیس جمهور

اما در دولت محمود احمدی‌نژاد دومین سال، جنجالی‌ترین روز دانشجو در دانشگاه امیرکبیر برگزار شد. احمدی نژاد توجه ویژه‌ای به قشر دانشجو داشت، اما برخی از دانشجویان اصلاح‌طلب به رفتارهای احمد‌ی‌نژاد اعتراض کردند و سعی در برهم زدن سخنرانی وی داشتند. در این جلسه دامنه توهین‌ها، هیاهوها و جنجال‌ها به مراتب از سخنرانی‌های خاتمی بیشتر و شدیدتر بود.

در این مراسم در حالی که اکثریت دانشجویان در مخالفت با تعدادی از کسانی که قصد داشتند نظم جلسه را برهم بزنند، شعار می‌دادند «دانشجو می‌میرد ذلت نمی‌پذیرد» احمدی‌نژاد گفت: «شعار همه دانشجویان و افتخار آن‌ها این است که دیکتاتوری را در هر لباسی می‌شناسد و سرکوب می‌کند و امروز هم بزرگ‌ترین دیکتاتوری آمریکا است که لباس حقوق بشر بر تن کرده است... دانشجویان آگاه ما در همه صحنه‌ها خواهند ایستاد.»

عده‌ای از دانشجویان اخلال گر با همهمه مانع از رسیدن سخنان رئیس‌جمهور به گوش سایرین می‌شدند که رئیس‌جمهور به آن‌ها گفت: «شما به اندازه کافی حرف زدید و شعار دادید، اما حالا وقت آن رسیده که حرف برادر کوچک خود را که از دانشگاه برای برپایی عدالت قیام کرده، بشنوید.»

در بخش دیگری از سخنرانی احمدی نژاد همان تعدادی که از ابتدا قصد برهم زدن جلسه را با سردادن شعارهای تشنج آفرین داشتند، شروع به آتش زدن تصاویر احمدی‌نژاد کردند که احمدی‌نژاد در واکنش به این موضوع عنوان کرد: «پیشگامان ما در راه دفاع از آزادی حقیقی و عدالت مانند شهید رجایی جان و تنشان را سوزاندند و افتخار امثال بنده رسیدن به آن جایگاه و سوختن در راه تعالی این ملت است. آمریکایی‌ها بدانند ما اگر هزار بار هم بسوزیم، یک سانتی‌متر از آرمانهایمان عقب‌نشینی نمی‌کنیم.»

در بخشی از سخنان رئیس‌جمهور یک نارنجک صوتی در سالن با صدایی مهیب منفجر شد که رئیس ‌جمهور گفت: «توپ تانک مسلسل دیگر اثر ندارد» و دانشجویان نیز همین شعار را بارها تکرار کردند. احمدی‌نژاد ادامه داد: «دانشجویان ما راه خود را یافته‌اند و با تلاش عده‌ای دانشجو نما از صحنه خارج نمی‌شوند.»[3]

البته حضور احمدی‌نژاد در سال‌های بعد در روز دانشجو بسیار کم‌رنگ شد.

روحانی و روز دانشجوی امنیتی

حسن روحانی در دانشگاه‌ها حضوری بیش از احمدی‌نژاد و خاتمی داشته است، اما این حضور تا حد زیادی کنترل و مدیریت شده بوده است. به عنوان مثال رئیس‌جمهور در اولین حضور خود در روز دانشجو در سال 92 در دانشگاه شهید بهشتی حاضر شد. در این مراسم پرسش و پاسخ دانشجویان هم انجام شد، البته دانشجویان اجازه طرح سوالات خود را نداشتند و مجری برنامه این سوال‌ها را می‌پرسید که در برابر این اقدام اکثر دانشجویان اعتراض خود را نسبت به این وضع با سر دادن شعار «سوال ما نیست» نشان دادند.[4]

همچنین در سال 93 به نماینده بسیج دانشجویی اجازه داده نشد که سخنان خود را بیان کند و به همین دلیل این تشکل، پیام خود را به صورت کتبی خطاب به رئیس جمهوری منتشر کرد. در بخشی از پیام آمده بود: «ما راه برون رفت از سختی‌ها و ناملایمات را اتکا به قوت داخلی و همچنین اقتصاد مقاومتی می‌دانیم نه اینکه چشمان‌مان را در انتظار سراب بیگانگان به سخره، بی‌بهرگی بنشانیم.»

پی‌نوشت:

[1]-http://didban.ir/fa/news/3080/

[2]-http://didban.ir/fa/news/3080/

[3]-https://www.farsnews.com/news/8509200185%20%20%20%20/

[4]-http://iusnews.ir/fa/print/149727/