بازسازی سوریه؛ فرصت و تهدید

به گزارش بولتن نیوز : بازسازی سوریه پس از شکست داعش در این کشور و آزادی بخش زیادی از سرزمین و قلمرو حاکمیتش (جز بخشی از ادلب) به بحثی بسیار مهم تبدیل شده است. با توجه روند آزادسازی مناطق اشغالی در سوریه و رسیدن بحران سوریه به گام‌های سیاسی و پایانی خود، حال قدرت‌ها و بازیگران گوناگونی به سوریه پس از بحران می‌اندیشند. ماندن یا رفتن بشار اسد، قانون اساسی سوریه، شیوه حاکمیت و ... همگی موضوعاتی است که در سوریه پس از بحران اهمیت ویژه‌ای دارد؛ اما این مؤلفه‌ها همگی بر مسئله بسیار حیاتی «بازسازی سوریه» تأثیر گذار است. در خصوص هزینه بازسازی سوریه و زمان این کار، اعداد و حدس‌های مختلفی زده می‌شود؛ اما بشار اسد در فروردین‌ماه امسال در دیدار با هیئتی از نمایندگان پارلمان روسیه گفت که بازسازی اقتصاد سوریه 10 تا 15 سال زمان و 400 میلیارد دلار هزینه دارد. رقمی که برای حضور بسیاری از کشورها وسوسه کننده است.

 اهمیت بازسازی سوریه
پروسه عملیاتی بازسازی سوریه عملاً شروع شده است. آزادی بخش وسیعی از سوریه (بلاخص مناطق پرجمعیت) ذهن‌ها را کاملاً به دوران پس از بحران سوق داده است. حجم وسیع و تنوع خرابی در سوریه فرصتی طلایی برای دولت‌ها، سرمایه داران و شرکت‌های صنعتی بزرگ دنیاست.

صنعت نفت یکی از مهم‌ترین موضوعات در بازسازی سوریه است. سوریه پیش از بحران، روزانه نزدیک 400 هزار بشکه در روز استخراج داشت اما این رقم اکنون به زیر 5 هزار بشکه رسیده است. صنعت عظیم و پرسود نفت در کنار گردشگری سوریه از اصلی‌ترین پروژه‌های مورد توجه کشورها برای نقش‌آفرینی در بازسازی سوریه است.

در کنار نفت، آثار باستانی و صنعت گردشگری یکی از حوزه‌هایی است که بیشترین آسیب را دیده است. برخی تحلیل گران معتقدند شیوه آسیب دیدن آثار باستانی در سوریه کاملاً هدفمند از سوی دولت‌های غربی و سرمایه داران ذی‌نفوذ در آنان دنبال شده است. ترمیم و بازسازی آثار باستانی یکی از پیشرفته‌ترین و تخصصی‌ترین صنعت‌های امروز دنیاست که برخی از توانایی‌های آن تنها در اختیار چند کشور اروپایی بالاخص فرانسوی‌هاست. باید دید صنعت توریسم و باستانی سوریه از سوی چه کشورهایی ترمیم می‌شود؟ آیا دمشق مجبور خواهد شد بازسازی این صنعت مهم خود را به دولت‌هایی بسپارد که در 5 سال جنگ سوریه دستشان به خون مردمش آلوده شده است؟

از بیست تیرماه امسال نمایشگاه بین‌المللی تجارت در دمشق با حضور ۴۳ کشور آغازشده و حتی کشورهایی مانند امارات، فرانسه، بلژیک، ایتالیا، هلند و ... برای بهره‌مند شدن از منافع بازسازی سوریه، خود را به این کشور رسانده‌اند. فارس الکرتلی مدیرکل نمایشگاه‌ها و بازارهای بین‌المللی سوریه در سخنانی اعلام کرد: «هدف سوریه از برپایی این نمایشگاه این است که مسئولان سوری می‌خواهند سرآغازی برای بازسازی سوریه باشد، به گونه‌ای که شرکت‌های حاضر در این نمایشگاه در پی جای پایی برای مشارکت در بازسازی سوریه هستند. کشورهایی مانند جمهوری اسلامی ایران، روسیه، مصر، امارات، ونزوئلا و عراق در این نمایشگاه بین‌المللی حضور دارند و نکته جالب‌توجه در نمایشگاه امسال حضور برخی کشورهای اروپایی مانند فرانسه، بلژیک، ایتالیا، هلند و یونان است.» در این راستا «بلومبرگ» نوشت: پرچم ۲۳ کشور به‌عنوان شرکت‌کنندگان مستقیم این نمایشگاه و پرچم نمایندگان ۲۰ کشور دیگر در ورودی این نمایشگاه در شهر دمشق، پایتخت سوریه به اهتزاز درآمده است. حضور کشورهای حاشیه خلیج فارس و اروپایی در اولین نمایشگاه بازسازی سوریه نشان دهنده اهمیت موضوع و لزوم توجه ویژه به آن است.

ایران و بازسازی سوریه
جمهوری اسلامی ایران به عنوان یکی از متحدین اصلی سوریه و بشار اسد در مقابل تروریسم و توطئه بزرگ آمریکا و صهیونیسم علیه این کشور، طی سال‌های گذشته هزینه‌های انسانی و مالی فراوانی داده است. سیاست حضور ما در سوریه برای دفاع از امنیت منطقه، جهان اسلام و ایران بود؛ سیاستی که با گذشت زمان و عیان شدن اهداف تروریسم و داعش در سوریه به خوبی اثبات شده است که تصمیم حضور ایران در سوریه و دفاع از بشار اسد از ابتدای بحران این کشور علی‌رغم انتقادات وسیع در آن زمان کاملاً درست و راهبردی بوده است.

حال با شکست تروریسم در سوریه، ایران باید این دستاورد خود در عرصه سیاسی و نظامی را به یک مزیت راهبردی و دائمی و مستمر تبدیل کند. حضور اقتصادی و نقش آفرینی در صنعت‌های برتر سوریه می‌تواند نفوذ و حضور راهبردی ایران در سوریه را بیش از پیش تضمین کند. برخلاف برخی فضاسازی‌های رسانه‌ای حضور در بازسازی سوریه نه تنها هزینه، بلکه یک سرمایه‌گذاری هم در حوزه سیاسی و هم اقتصادی برای کشور در درازمدت خواهد بود. با توجه به برخی جوسازی‌های رسانه‌ای حضور ما در بازسازی سوریه باید همراه با یک پیوست رسانه‌ای برای توجیه و اقناع افکار عمومی باشد. ضمن اینکه این نکته را هم نباید فراموش کرد که بازسازی سوریه تنها در حوزه اقتصادی نیست. حوزه اجتماعی و انسانی بیشترین آسیب‌ها را از جنگ دیده است، حضور فرهنگی ایران در سوریه می‌تواند نفوذ ایران در منطقه را تضمین و واقعی نماید.

ایران برای حضور در بازسازی سوریه اقداماتی عملی را آغاز کرده است. اواخر اردیبهشت ماه عباس آخوندی در سفری به سوریه و در دیدار با نخست‌وزیر این کشور با تأکید بر لزوم تدوین یک طرح واقعی برای اجرای برنامه‌های امضاءشده میان دو طرف و تصحیح برخی از قوانین و تشکیل کمیته پیگیری و نظارت بر اجرای توافقنامه‌های درازمدت، اظهار کرد: بخش خصوصی و دولتی ایران آماده مشارکت گسترده در مرحله بازسازی سوریه است. آخوندی با اشاره به این‌که سند راهبردی بین ایران و سوریه در زمینه‌های اقتصادی و فرهنگی در حال تنظیم است...جمهوری اسلامی ایران برای تنظیم این سند راهبردی اقتصادی، متنی را قبلاً برای طرف سوری ارسال کرده که پاسخ‌های اولیه آن نیز دریافت شده و مذاکراتی برای اجرایی شدن این سند انجام گرفته و امیدواریم با توجه به روابطی که بین دو کشور حاکم است، متن آن در این سفر آماده و بعد از ماه رمضان نشست عالی کمیسیون دو کشور با حضور مقامات ایران و سوریه برگزار شود و این سند به امضای دو طرف برسد. اصلی‌ترین موضوعات در این سند راهبردی اقتصادی و فرهنگی، مقوله تجارت و همچنین موضوعات تخصصی در قالب حمل‌ونقل، صنعت، بازسازی خانه‌ها و مراکزی است که دچار آسیب جنگ شده است.

امید می‌رود تیم اقتصادی و دیپلماسی دولت با اهتمام به مسئله بازسازی سوریه و با یک پیوست رسانه‌ای منسجم، فرصت حضور در این مرحله حساس از سوریه را از دست ندهند و دستاوردهای سیاسی و نظامی را به یک دستاورد اقتصادی، راهبردی و دائمی تبدیل نمایند.

قطعاً عرصه بازسازی سوریه، همانند میدان سیاسی و دیپلماسی آن محل نزاع و تلاش محورها و کشورهای گوناگون با اهداف و منافع خودشان خواهد بود. حضور در این عرصه نیاز به داشتن راهبرد، برنامه و تلاش مضاعفی است؛ زیرا برخی کشورهای غربی در اقتصاد و توان مالی از ایران توانمندتر و پر قدرتمندترند و برای دور کردن ایران از عرصه بازسازی سوریه و استفاده از امنیت ساخته شده از سوی ایران و هم‌پیمانان سوریه به نفع خود هستند.