پرداخت ارز مسافرتی متوقف می‌شود؟

به گزارش بولتن نیوز: آژانس‌های مسافرتی و فروش تور سفر به خارج از کشور به خبرنگاران همشهری گفته‌اند:سه‌شنبه- نامه‌ای به‌دست آنان رسیده که برمبنای آن قرار است از نیمه تیرماه جاری پرداخت ارز مسافرتی متوقف شود. مقام‌های مسئول در نظام بانکی هنوز به این موضوع واکنشی نشان نداده‌اند.

شاید باورش سخت باشد. چطور می‌شود دولتی که با کسری بودجه و فشار خارجی و تحریم‌های یکجانبه آمریکا مواجه است برای تفریح یک عده خاص از شهروندانی که از توان اقتصادی مشخصی برخوردارند کمک‌ هزینه سفر نیز بدهد؟

براساس مقررات بانک مرکزی به هر مسافر ارزی یک‌بار در سال برای سفر به کشورهای نزدیک نفری 500 و برای کشورهای دورتر نفری 1000یورو، ارز به قیمت رسمی داده می‌شد. اختلاف قیمت هر یورو در بازار غیررسمی و رسمی حدود 4هزار تومان است؛ به این ترتیب اگر به‌عنوان مثال یک زوج همراه با هم به سفر مالزی بروند در مجموع 2هزار یورو ارز مسافرتی رسمی دریافت می‌کنند و اگر ارز خود را در بازار آزاد بفروشند حدود 9 میلیون تومان سود می‌کنند؛ به همین راحتی تقریبا بسیاری از کسانی که به سفر خارجی می‌روند بخش قابل‌توجهی از هزینه سفر خود را مهمان دولت و مردم هستند. تنها قشر خاصی از جامعه می‌تواند از این امکان استفاده کند که توانایی تأمین برخی از هزینه‌های اولیه را داشته باشد. در نتیجه در این بخش نیز سر قشر ضعیف و آسیب‌پذیر کشور بی‌کلاه مانده است.

 حق طبیعی یا رانت جانبی؟

این همه باعث شده بود تا خیل عظیمی از مردم برای سفرهای خود به‌خصوص در ایام تعطیل دست‌کم یک‌بار درسال گزینه‌های خارج از کشور را به گزینه‌های داخلی ترجیح داده و صف طویلی از مراجعان و درخواست‌کنندگان ارز مسافرتی در شعب ارزی بانک‌ها شکل بگیرد. شاهین رسولیان، جوانی حسابدار است که در میانه ماه گذشته برای اخذ ارز مسافرتی اقدام کرده است. او در گفت‌وگو با همشهری می‌گوید: «هرچند امتیاز دریافت ارز ارزان در ابتدا امتیازی قابل توجه به‌نظر می‌رسد، اما واقعا آنقدر صف‌ دریافت یوروی رسمی در بانک‌ها شلوغ و نابسامان است که خودم بسیاری را دیده‌ام که از سفر یا از دریافت ارز مسافرتی منصرف شده‌اند. خودم هم بار آخر واقعا اذیت شدم و چند روز از کار و زندگی افتادم تا بالاخره 500یورو ارز مسافرتی را دریافت کنم.»

این جوان 32ساله می‌افزاید:«طوری رفتار می‌کنند که انگار یک لطف ویژه‌ای در حق ما می‌کنند که یورو را با قیمت نزدیک به 5هزار تومان به ما می‌فروشند؟ اصلا سؤال من این است که چرا باید اینقدر ارزش پول ما کاهش پیدا کند که نیازی به چنین کارها و امتیازهای ویژ‌ه‌ای باشد. طوری مدیریت اقتصادی کنند که یک ‌دفعه ارز چندبرابر نشود؛ دیگر نیاز نیست که اینقدر با منت به ما ارز مسافرتی بدهند.»

 8 تا 16بشکه نفت هزینه یارانه هر سفر خارجی

از شاهین می‌پرسیم که آیا می‌داند در حقیقت با هر سفری که با دریافت ارز مسافرتی می‌رود پول فروش بین 8 تا 16بشکه نفت کشور برای او هزینه می‌شود؟ ابتدا کمی تعجب کرده و درنهایت با خنده می‌گوید: «خب، پس دست‌کم اینجا از پول نفت چیزی قسمتمان می‌شود و بالاخره یک خیری از این نفت می‌بینیم.»

البته همه مثل این جوان فکر نمی‌کنند. بسیاری معتقدند سرمایه کشور به‌طور غیرقابل‌قبولی در حال هزینه شدن در زمینه‌ای است که در شرایط کنونی اقتصاد ایران هوشمندانه به‌نظر نمی‌رسد. براساس آمار رسمی در سال95 خورشیدی، ۹ میلیون و ۱۹۶هزار و ۱۴۰ ایرانی به سفرهای خارج از کشور رفته‌اند. درحالی‌که ترکیه در همسایگی ایران سالانه تا 4میلیون ایرانی را جذب خود می‌کند، یعنی 4میلیون 500‌هزاریورویی را دولت به‌عنوان یارانه برای سفر به ترکیه هزینه می‌کند. این ارقام نشان می‌دهد دولت و بانک مرکزی سالانه در کمترین حالت و با تخصیص 500یورو در سال به مسافران(و نه 1000یورو) حدود43هزار میلیارد تومان به‌صورت رانت ارزی به مسافران پرداخت کرده‌اند.

جالب اینکه اگر در این مدت با تورها و آژانس‌های مسافرتی تماس می‌گرفتید و در پرداخت هزینه‌های خود دچار تردیدهایی می‌شدید احتمالا با راهنمایی کارشناسان این مراکز از امکان استفاده از این اختلاف قیمت ارزی آگاه شده و به برنامه‌ریزی برای سفری ارزان‌تر یا حتی درآمدزا ترغیب می‌شدید.

 خداحافظی با ارز مسافرتی

اما اگر از روز گذشته برای سفر خارجی اقدام کرده‌ باشید و اگر خوش‌‌شانس بوده و با آژانس منصفی تماس گرفته باشید احتمالا در کمال شگفتی از خبر جدیدی مطلع شدید. خبرنگار همشهری با حضور در یکی از آژانس‌های مسافرتی و تورهای خارجی جویای شرایط تورهای مسافرتی به مقصد کشور‌های آسیای شرقی شد. خانم روشنی، کارشناس این آژانس پیش از هر چیز این نکته مهم را یادآور شد که براساس دستورالعملی که از تاریخ 5تیرماه (یعنی دیروز) به آنها ابلاغ شده است دیگر از تاریخ 15تیرماه سال‌جاری ارز مسافرتی به مسافران پرداخت نخواهد شد.

او گفت: «با این حساب از نیمه تیرماه به بعد هزینه‌های سفرهای خارجی برای مسافران ایرانی تقریبا دوبرابر خواهد شد.»
این کارشناس تورهای گردشگری درباره تأثیر این ابلاغیه در عملکرد آژانس‌ها و تورهای مسافرتی افزود: «این دستورالعمل تازه همین امروز ابلاغ شده و هنوز نمی‌توان به‌طور قطعی از تأثیر آن بر بازار کار ما صحبت کرد اما همین امروز 90درصد مشتریانمان با شنیدن این خبر از سفر خارجی خود منصرف شده‌اند. با ادامه این روند شرایط برای کسب‌وکار ما روز به ‌روز سخت‌تر خواهد شد.»

خبرنگار همشهری در تماس‌ و مراجعه حضوری به چند آژانس مسافرتی دیگر با همین پاسخ روبه‌رو شد که باید از این پس برای تأمین هزینه‌های سفرهای خارجی خود دوبرابر قبل دست به جیب شوید زیرا به تمام آژانس‌ها اعلام شده از 10روز دیگر از ارز مسافرتی خبری نخواهد بود.

 شفافیت در ارز مسافرتی با کمک دفاتر

حرمت‌الله رفیعی، رئیس انجمن صنفی دفاتر خدمات مسافرت هوایی و جهانگردی با اشاره به خبر توقف پرداخت ارز مسافرتی به قیمت دولتی به مسافران به همشهری می‌گوید:«در این زمینه نه با ما هماهنگی صورت گرفته و نه تاکنون به ما ارزی پرداخت شده که حالا بخواهند به ما چیزی را اعلام کنند.» او می‌افزاید:«بارها پیش از این حتی در جلسه با سازمان میراث فرهنگی و گردشگری تأکید کرده‌ایم که می‌شود با همکاری مشترک با دفاتر خدمات مسافرتی ارز مسافرتی را کنترل کرد. می‌توانند به جای اینکه به مسافر آن هم در لحظه آخر ارز را تحویل بدهند از ابتدا با دفاتر هماهنگی کنند و حدود قیمت‌ها و هزینه‌های مسافران در زمینه هتل، پرواز و... را مشخص کرده و ارز لازم را در اختیار دفاتر بگذارند. در نتیجه ما در زمینه ارزی مسئله‌ای را به دفاتر ابلاغ نکرده و نخواهیم کرد. احتمالا دفاتر مسافرتی از طریق ارتباط‌های خود و بانک‌های ارائه‌دهنده ارز متوجه توقف ارائه ارز مسافرتی شده‌اند.»

رفیعی می‌گوید: «چرا باید هزینه‌ای که برای سالی یک‌بار مسافرت مردم درنظر گرفته شده است، حذف شود؟ اگر مشکل ارائه ارز مازاد مسافران در بازار سیاه است که راه‌های دیگری وجود دارد برای جلوگیری از این عمل و ما هم قبلا بارها این راه‌ها را پیشنهاد کرده‌ایم. اگر دولت با ما همکاری کند با توجه به خدماتی که ما به مسافران ارائه می‌دهیم می‌توانیم در این بخش خدمات ارزی نیز به دولت مالیات داده و به‌طور شفاف چگونگی هزینه ارز را در مسافرت‌ها مشخص کنیم.»

رئیس انجمن صنفی دفاتر خدمات مسافرت هوایی و جهانگردی ادامه می‌دهد:«متأسفانه تاکنون بدون کار کارشناسی و بدون مشورت و صحبت با ما عمل کرده‌اند و نتیجه‌اش شده اینکه این صنف رسما در آستانه تعطیلی کامل قرار گرفته است. طی یک سال گذشته بیش از 30درصد دفاتر خدمات مسافرتی پرسنل خود را تعدیل کرده‌اند و بقیه پرسنل نیز از امنیت شغلی مناسبی برخوردار نیستند چراکه دیگر این صنف زیانده شده است. وقتی مردم حتی از سفرهای داخلی بازمانده‌اند دیگر چند نفر می‌توانند برای سفر خارجی اقدام کنند.»

 غیرضروری اما لازم

برخی کارشناسان معتقدند سیاست‌هایی که دولت و به‌خصوص بانک مرکزی در 2سال گذشته اتخاذ کرده‌اند اشتباه بوده و خود باعث شکل‌گیری بحران ارزی کنونی شده است. بر این اساس کاهش نرخ سود بانکی و تلاش برای اعلام نرخ دلار 4200تومانی به‌صورت دستوری از این جمله اشتباهات هستند. این کارشناسان معتقدند تا زمانی که فاصله بین نرخ رسمی و آزاد ارز از بین نرود همچنان راه‌های بسیاری برای ایجاد فساد در اقتصاد کشور و گسترش واسطه‌گری در جامعه وجود خواهد داشت و ارز مسافرتی در این میان تنها نمونه کوچکی است که با حذف آن نمی‌توان انتظار اتفاق خاصی را داشت.

نمونه‌هایی چون خرید و فروش ارز در طرفین مرز یکی دیگر از همین راه‌های بی‌شمار است. این کارشناسان بر این باورند که هر معیاری خارج از معیار بازار اشتباه خواهد بود و باید اصلاح شود در غیراین صورت و با تداوم وضع اختلاف قیمت کنونی میان ارز رسمی و غیررسمی همچنان موارد مصرفی و ضروری در زندگی روزمره مردم به راه‌هایی برای درآمد‌زایی و دلالی تبدیل خواهند شد. به این ترتیب به‌نظر می‌رسد که یکی از راهکارهای پیشنهادی برای خروج از شرایط کنونی ارزی کاهش این فاصله قیمتی بین ارز‌هاست حتی اگر دولت در نهایت به یکسان‌سازی ناچار شود. کارشناسان تأکید دارند نه دولت و نه بانک مرکزی نمی‌توانند برخی نیازهای لازم اما غیرضروری مردم را نادیده بگیرند؛ مواردی چون بیمارانی که برای درمان به خارج می‌روند، یا کسانی که ساکن خارج هستند اما حقوق بازنشستگی از داخل می‌گیرند و یا کسانی که در کشورهای دیگر تحصیل می‌کنند.

نمی‌توان از چنین هزینه‌هایی صرف‌نظر کرد و در نهایت باید راه‌حل این مشکل را به شکلی اساسی‌تر سراغ گرفت. در ادامه همین نوع نگاه منتقدهاست که برخی در روزهای اخیر به 1400کد کالایی(چند ده هزار کالا) که در فهرست واردات ممنوع قرار گرفته‌اند انتقاد کرده و جلوگیری از واردات مواردی چون تلویزیون و یخچال را غلط می‌دانند و از بروز شرایط سخت‌تر اقتصادی درصورت تداوم سیاست‌های موجود خبر می‌دهند.

منبع: همشهری