بالکانیزه کردن کرکوک به چه قیمتی؟

گروه بین الملل: در دو روز گذشته شهر کرکوک که اخیرا به کنترل ارتش فدرال عراق درآمد شاهد عملیاتهای انتحاری بود. این دو انفجار که در شهر کرکوک رخ داد گردان‌های سرایا السلام وابسته به جریان صدر عراق را هدف گرفته بودند. بنا به گزارش‌های اولیه طی این دو انفجار دست‌کم ۵ تن کشته و هفت تن دیگر زخمی شدند. برخی منابع نیز آمار کشته‌های این دو انفجار انتحاری را ۲ تن و زخمی‌ها را ۱۶ تن اعلام کردند. هنوز هیچ گروهی مسئولیت آن را برعهده نگرفته است.

یک منبع در پلیس کرکوک اعلام کرد دو انفجار مذکور در نزدیکی حسینیه خزعل التمیمی در خیابان اطلس در مرکز کرکوک رخ دادند که توسط عوامل انتحاری با کمربند انتحاری صورت گرفت. بلافاصله پلیس محل در انفجار حاضر شده و تدابیر امنیتی را در محل اتخاذ کرد. همزمان با این انفجارها راکان الجبوري استاندار موقت کرکوک در شمال عراق از نخست وزير اين کشور خواست که نيروها و تجهيزات نظامي بيشتري به اين استان براي مبارزه با تروريست ها بفرستد.

راکان الجبوري روز يکشنبه اعلام کرد: درخواست ما از حيدر العبادي نخست وزير عراق اينست که تعداد بيشتري از نيروهاي مبارزه با تروريسم را به همراه تجهيزات نظامي لازم به استان کرکوک بفرستد. استاندار موقت کرکوک افزود: تعداد نيروهاي مبارزه با تروريسم در استان کرکوک جوابگوي عمليات مبارزه با تروريسم در اين استان خصوصاً شهر کرکوک - مرکز استان - نيست زيرا شهر کرکوک مناطق وسيعي دارد و مبارزه با تروريست ها در اين شهر مستلزم برخورداري از نيروها و تجهيزات لازم و کافي است.

این اقدامات بعد از آن آمد که در پی همه پرسی اقلیم کردستان عراق و طرحهای تجزیه طلبانه، دولت عراق اعلام کرد برای بازگشت قانون به کرکوک می کوشد و در همین راستا براساس توافقی که با برخی نیروهای سیاسی کرد در این استان داشت به کرکوک بازگشت. به فاصله چند روز نیروهای ارتش فدرال شهر را ترک کرده و امنیت آن را تسلیم نیروهای پلیس فدرال عراق کردند. همزمان منابع نفتی کرکوک نیز بدست دولت عراق افتاد و در اولین اقدام دولت عراق از شرکت نفتی بریتیش پترولویم خواست که برای حضور در میدانهای نفتی این استان خود را آماده کند.

حضور نیروهای ارتش فدرال عراق از سوی برخی از شورای استانی کرکوک که وابسته به حزب دمکرات کردستان عراق و اتحاد اسلامی هستند به عنوان اشغالگر قلمداد شده و از حضور در نشست شورا امتناع کرده و می کنند و همزمان بطور تلویحی از نیروهایی که اقدامات تروریستی در این استان انجام می دهند حمایت می کنند.

کما اینکه ما در سخنان مسعود بارزانی نیز شاهد آن بودیم که از آنچه در کرکوک گذشت به عنوان یک خیانت بزرگ یاد کرد. در چند روز گذشته نیروهای عراقی در این استان مورد حمله قرار می گیرند. رسانه های اتحادیه میهنی کردستان عراق از این حملات به عنوان حملات تروریستی و رسانه های حزب دمکرات کردستان عراق از این حملات به عنوان واکنش نیروهای پیشمرگه داوطلب یاد می کنند. اتحادیه میهنی کردستان عراق از همه احزاب کردی خواسته است سریعا به شورای استانی بپیوندند تا استاندار کرد آن تعیین شود اما ظاهر امر این است که طرف مقابل که اعضای فراکسیون برادری در استان هستند تمایلی برای بازگشت دستکم در شرایط کنونی ندارند.

حزب دمکرات کردستان عراق که قبل از این بر بخش زیادی از چاههای نفتی کرکوک دسترسی داشت حالا خود را نه تنها بازنده سیاسی بلکه بازنده اقتصادی نیز می داند، از این رو حزب دمکرات کردستان عراق بر این باور است با تشدید اختلافات در کرکوک حاکمیت کنونی در استان مجبور به دادن نقش بیشتر به این حزب خواهند شد.

اگرچه دو حزب دمکرات کردستان عراق و اتحادیه میهنی کردستان عراق ظاهرا در خصوص تحولات اقلیم همراهی و همکاری دارند اما در خصوص کرکوک دست به رقابتی شدید توام با خشونت زده اند که بدون شک این استان را بسوی بالکانیزه کردن پیش می برد.

بالکانیزه شدن یا بالکانیزاسیون (Balkanization) اصطلاحی است که در ادبیات سیاسی و به طور خاص جغرافیای سیاسی مورد استفاده قرار می‌گیرد و به نوعی خلاصه‌ی بخش مهمی از روند تاریخی فروپاشی امپراطوری عثمانی است که در یک واژه جمع شده است.

شبه جزیره بالکان قسمتی از قلمرو امپراطوری عثمانی بود که اقوام آن با یکدیگر متحد شدند و خود را از قلمرو عثمانی جدا کردند (سال ۱۹۱۲ میلادی). این جدایی دستاوردها و غنیمت‌های زیادی داشت. همین دستاوردها و غنیمت‌های زیاد، آغازگر جنگ بین اقوام متحد شد. آنها دیگر نتوانستند با یکدیگر در صلح آشتی به سر ببرند و جنگ و درگیری‌هایی آغاز شد که هنوز هم به شکل‌های آشکار و پنهان ادامه دارد.

حالا روند تحولات سیاسی در کرکوک بسوی این پیش می رود که طرفین سلاحهای خود را به روی همدیگر بگیرند. هنوز در سایه این اختلافات شمار زیادی از مردم به شهر بازنگشته اند در حالی که شهر وضعیت نسبتا آرامی دارد. سیاست همراهی دو حزب کردی در اقلیم کردستان عراق و رقابت منفی در کرکوک رفته رفته سایر اقوام و مذاهب این استان را نیز درگیر خواهد کرد. درگیری که بوی خون می دهد.