آزادی زنان در عربستان تا کجا پیش خواهد رفت

گروه بین الملل: سیل تغییرات در عربستان سعودی در این یکی دو سال پیشرفت چشمگیری داشته به طوری که دستورات پادشاه عربستان باعث تعجب و شگفتی منتقدان داخلی و خارجی این کشور شده است. از اعطای حق رانندگی به زنان تا ورود آنها به ورزشگاه ها و اعطای حق شهروندی به یک ربات. بعضی منتقدان و افشاگران از جمله مجتهد از تغییرات در زمینه های سیاسی، اجتماعی و اقتصادی فراگیر در عربستان سخن می گویند و تاکید دارند که هرکس سر راه این تغییرات قرار گیرد بازداشت خواهد شد.

گاردین در قسمتی از مقاله خود در این مورد مینویسد: «عربستان در مسیر توسعه اقتصادی قدم گذاشته است و برای دستیابی به هدف چشم‌انداز 2030 حتی حاضر است برخی قوانین داخلی خود درباره زنان را نیز زیر پا بگذارد.»

اما در گذشته بسیاری از پژوهشگران علوم اجتماعی، وضعیت زنان در عربستان سعودی را به وضعیت سیاهان در نظامِ تبعیض نژادی آفریقای جنوبی مانند کرده اَند. چرا که در هر دو نظام حقوق نابرابر، دسترسی نابرابر به امکانات و مشاغل، جداسازی مدارس و فضاهای عمومی وجود دارد؛ با این تفاوت که در آفریقای جنوبی، سیاهان با محدودیت و محرومیت روبه رو بودند و در عربستان سعودی کمابیش زنان چنین وضعیتی دارند.

به گزارش بولتن نیوز، اگرچه در عربستان سعودی، اشتغالِ زنان ممنوع نیست، اما شرایط و محدودیت‌های بسیاری وجود دارد و زنان می‌بایست، پیش از شروع به کار، از وزارت امور اسلامی اجازه بگیرند.

در دیدگاه سنتیِ عربستان سعودی، همواره دختران از آموزش دیدن در مدارس محروم بودند و تنها پسران حقّ شرکت در مدرسه‌ها را داشتند. با تشکیلِ دولت جدید عربستان و تأسیس وزارت آموزش، دختران نیز اجازه یافتند به مدرسه بروند. در سال ۱۹۴۸، نخستین دبستان دخترانه در مکّه تأسیس شد؛ از آن سال به بعد، مدارس، آموزشکده‌ها و دانشگاه‌های دخترانه بسیاری در شهرهای مختلف عربستان سعودی بنیاد شد و آموزشِ دختران در سطحِ کلان توسعه یافت- به نحوی که سازمانِ آموزشِ زنان از وزارتِ آموزش و پرورش عربستان جدا شد.

همچنین رانندگی برای زنان در عربستان سعودی، از زمان تأسیس این کشور، ممنوع بوده و این ممنوعیت در طی سال‌ها تداوم یافته‌است. برخی نمایندگان مجلس شورا در این سال‌ها مخالفت خود را با این ممنوعیت اعلام کرده‌اَند؛ از آن جمله استناد کرده‌اَند که حدود یک میلیون راننده خارجی در کشور وجود دارند که هزینه سالیانه آنها بیش از ۳ میلیارد دلار است و اگر این ممنوعیت برداشته شود، نیازی به استخدام رانندگان خارجی نخواهد بود. هیئت کبار علمای عربستان در سال ۱۹۹۰م با صدور فتوایی رانندگی زنان را به دلیل مخالفت با شرع مقدس حرام اعلام کرد و با وجود برخی تلاش‌های انجام شده برای لغو این ممنوعیت، به دلیل مخالفت مقامات روحانی این کشور، این تلاش‌ها به نتیجه نرسید.

اما در این مطلب به تغییرات زندگی زنان سعودی در گذر زمان می پردازیم:

سال ۱۹۵۵: اولین مدرسه دختران، سال ۱۹۷۰: اولین دانشگاه زنان

دختران عربستان نخستین بار در سال ۱۹۵۵ حق رفتن به مدرسه را پیدا کردند. ثبت نام در مدرسه دخترانه "دارالحنان" برای اولین بار در همین سال انجام شد. کالج آموزشی ریاض اولین موسسه آموزش عالی برای زنان عربستان بود که در سال ۱۹۷۰ آغاز به کار کرد.

سال ۲۰۰۱: صدور کارت‌ هویت برای زنان

در اوایل قرن ۲۱ زن‌های عربستان توانسنتد برای اولین بار کارت هویت دریافت کنند. کارت هویت تنها راه اثبات‌کننده هویت آن‌ها در مسائل مناقشه‌برانگیزی مانند ارث و مالکیت است. این کارت‌ها قبل از آن تنها در صورت اجازه قیم زن صادر و به او داده می‌شد. در سال ۲۰۰۶ بود که زن‌ها توانستند بدون اجازه قیم کارت هویت را دریافت کنند.

سال ۲۰۰۵: پایان ازدواج اجباری ـ دست کم بر روی کاغذ

عربستان سعودی در سال ۲۰۰۵ ازدواج اجباری را ممنوع اعلام کرد. با وجود این پیمان عقد همچنان میان داماد و پدر عروس بسته می‌شود نه خود عروس.

سال ۲۰۰۹: یک زن در مقام معاونت وزیر

در سال ۲۰۰۹ ملک عبدالله، پادشاه وقت عربستان نوره الفائز را به معاونت وزارت آموزش و پرورش منصوب کرد. او معاون امور زنان در این وزارت‌خانه شد.

سال ۲۰۱۲: اولین وزرشکاران زن در المپیک

عربستان سعودی برای اولین بار موافقت کرد که زنان ورزشکار تیم ملی این کشور در رقابت‌های المپیک شرکت کنند. یکی از آن‌ها سارا عطار بود که در حالی که روسری به سر داشت در مسابقه دو ۸۰۰ متر در سال ۲۰۱۲ در رقابت‌های المپیک لندن شرکت کرد. قبل از شروع بازی‌ها گفته می‌شد چنانچه عربستان سعودی اجازه شرکت زنان را ندهد ممکن است به دلیل تبعیض جنسیتی از حضور در مسابقات منع شود.

سال ۲۰۱۳: دوچرخه‌سواری و موتورسواری زنان

عربستان سعودی دوچرخه‌سواری و موتورسواری زنان را برای اولین بار در سال ۲۰۱۳ مجاز شمرد، اما تنها در مکان‌های تفریحی و به شرط حفظ پوشش اسلامی و حضور یکی از مردان خانواده.

سال ۲۰۱۳: اولین زنان در شورا

در فوریه سال ۲۰۱۳ ملک عبدالله ۳۰ زن را به عضویت شورای مشورتی عربستان درآورد. بعد از آن بود که زنان توانستند خود را برای عضویت در شورا نامزد کنند.

سال ۲۰۱۵: زنان می‌توانند رأی بدهند و انتخاب بشوند

در سال ۲۰۱۵ زنان توانستند در انتخابات شهرداری رأی دهند و خود نیز برای آن نامزد شوند. تنها برای مقایسه می‌توان یادآور شد که این حق را زنان نیوزلند و آلمان برای اولین بار به‌ترتیب در سال‌های ۱۸۹۳ و ۱۹۱۹ پیدا کردند. در انتخابات عربستان در سال ۲۰۱۵، ۲۰ زن برای مقام‌هایی در شهرداری این کشور انتخاب شدند.

سال ۲۰۱۷: اولین زن در صدر بورس اوراق بهادار

در فوریه سال ۲۰۱۷ برای اولین بار یک زن مدیرعامل بورس اوراق بهادار عربستان سعودی شد. سارا السحیمی این سمت را بر عهده گرفت.

سال ۲۰۱۸: زنان حق رانندگی پیدا کردند

در ۲۶ سپتامبر ۲۰۱۷ عربستان سعودی اعلام کرد که زنان به زودی از حق رانندگی برخوردار می‌شوند. ‌آن‌ها از اول ژوئن ۲۰۱۸ دیگر برای دریافت گواهینامه به اجازه قیم مرد خود نیاز ندارند و می‌توانند بدون حضور یکی از مردان خانواده در اتومبیل رانندگی کنند.

سال ۲۰۱۸: زنان اجازه حضور در استادیوم‌ها را یافتند

در ۲۹ اکتبر سال ۲۰۱۷ اداره کل ورزش عربستان سعودی اعلام کرد، زنان برای اولین بار اجازه خواهند یافت در استادیوم‌های ورزشی حضور داشته باشند. از آغاز سال ۲۰۱۸ سه ورزشگاه که پیش از این تنها صحنه حضور مردان بود میزبان تماشاچیان زن نیز خواهد شد.

باید دید عربستان تا کجا پیش خواهد رفت و آیا سران و منتقدان سیاسی با این تغییرات کنار می آیند یا نه ؟ نظرات خود در مورد تغییرات عربستان را با من در میان بگذارید.

انتهای پیام/#

گزارش از پوریا نامداری