اگر حمایت مردم نبود، تعزیه هم نبود

گروه تئاتر و موسیقی: «داوود فتحعلی‌بیگی»، کارگردان، بازیگر و پژوهشگر تئاتر، در چهارمین شب از سوگواره «رکعت‌به‌رکعت عاشقی»، به کارگردانی سیاوش طهمورث، در مجلس تعزیه «شهادت وهب نصرانی» حضور یافت.

به گزارش بولتن نیوز به نقل از روزنامه شرق، در چهارمین شب از سوگواره «رکعت‌به‌رکعت عاشقی» درحالی‌که بسیاری از علاقه‌مندان به تعزیه مطابق شب‌های پیشین منتظر آمدن مرشد «محمد احدی» برای نقالی بودند،«داوود فتحعلی‌بیگی» به‌همراه شبیه‌خوانان روی صحنه آمد.

پیش از این مجلس‌های تعزیه «شهادت مسلم بن عقیل (ع)»، «شهادت حر بن یزید ریاحی» و «شهادت عابس و شوذب» در شب‌های گذشته اجرا شده بود. سه‌شنبه، چهارم مهر، در پنجمین شب این سوگواره مجلس تعزیه «شهادت غلام ترک» اجرا خواهد شد.

مظفر قربان‌نژاد، مهران فرج‌اللهی، حسن عقیقی، احمد عزیزی، داوود آبایی، محمد میرهدایتی، ابوالفضل احمدی، منصور جالینوس، حسین جالینوس، محمد میرنقی و جواد میرصالحی شبیه‌خوانان این سوگواره عاشورایی و ابراهیم خدابنده (طبل) و مرتضی میرزایی (نی و شیپور) نوازندگان این سوگواره هستند.

سوگواره «رکعت‌به‌رکعت عاشقی» از سوی گروه هنرهای نمایشی «روایت فتح» از ساعت ٢٠:٣٠ در محل بنیاد فرهنگی روایت، واقع در میدان فردوسی، خیابان شهید سپهبد قرنی، روبه‌روی پمپ بنزین، پذیرای حضور عموم مردم و علاقه‌مندان به هنرهای نمایشی خواهد بود.

سوگواره «رکعت‌به‌رکعت عاشقی» تا ٩ مهرماه مصادف با دهمین روز از ماه محرم‌الحرام ١٤٣٩ ادامه خواهد داشت.

  جناب فتحعلی‌بیگی شما دقیقا چه برنامه‌ای را در این شب اجرا کرده‌اید؟

من چندتا جمله گفته‌ام. تأویلی به‌اصطلاح بر روایت داستان وهب و شهادتش گفتم که بعد از این تأویل و تفسیر از این داستان، تعزیه‌اش هم اجرا شد.

  داستان وهب نصرانی درباره چه شخصیتی است؟

همان‌طور که از عنوانش هم پیداست، او نصرانی است و از پیروان صدیق حضرت مسیح (ع) است که چند روایت درباره‌اش هست؛ یکی اینکه حضرت مسیح به خواب وهب می‌آید و توصیه می‌کند که به کمک امام‌حسین(ع) بشتابد و او نیز به دلیل معنویت خاصی که داشته، به فریاد هل من ناصر ینصرنی امام پاسخ مثبت می‌دهد و آنچه مسلم است این است که حضرت از وهب دعوت می‌کند و یک روایت نیز در این‌باره هست که امام حسین از چند نفر، از جمله عبیدالله حر جوفی دعوت می‌کند و یکی از اینها می‌رود و قول می‌گیرد تا ساعتی با او باشد که همه همراهش هستند و اگر تنها شد او هم به راه خودش برود و امام هم می‌پذیرد و آن مرد به زیور شهادت آراسته نمی‌شود...

این وهب هم همراه مادر و نوعروسش به کربلا می‌آیند و نوعروسش مخالفت می‌کند و مادرش مشوق او است و من این‌طور در متون تعزیه دیده‌ام و عروس به جهت تنهاشدن و اسارت و آوارگی می‌نالد و مادر تشویق می‌کند، چون امام را فرزند پیامبر می‌داند و می‌گوید اگر نروی شیرم را به تو حلال نمی‌کنم و درواقع اینها دارند در جدال بین عشق آسمانی و عقل زمینی دست به انتخاب می‌زنند. اگر بخواهیم یک تأویل عارفانه به این عروس و مادرشوهر داشته باشیم، هرکدام نماد یکی از موارد فوق هستند.

  قصه چگونه پیش می‌رود؟

بالاخره عروس می‌پذیرد که وهب در رکاب امام حسین شهید شود به شرط اینکه از وهب قول می‌گیرد این اسارت و بلا را متحمل شود که بدون من به بهشت نرو و این معنویت و این متعالی‌بودن در تک‌تک این خانواده نصرانی وجود دارد و وهب قول می‌دهد، اما عروس می‌گوید باید امام‌حسین(ع) هم ضمانت کند و پیش امام می‌روند و او هم ضمانت می‌کند که وهب بدون شما به بهشت نرود... تا اینکه وهب در میدان به شهادت می‌رسد و عروس بی‌تابی می‌کند و بالا سر وهب می‌رود و شمر به غلامش دستور می‌دهد که با عمود آهنی بر سر زن بزند و او هم در کنار وهب شهید می‌شود، اما بعد مادر هم عمود را بر دست می‌گیرد که به دشمن حمله‌ور شود که امام حسین او را منع می‌کند. بنابراین هم وعده وهب محقق می‌شود و بدون همسرش به بهشت نمی‌رود و هم ضمانت امام حسین محقق خواهد شد و روح این دو رو به آسمان می‌روند.

  برنامه رکعت‌به‌رکعت عاشقی چگونه است و چقدر بر تعزیه تأکید می‌کند؟

١٠ شب تعزیه‌خوانی است که هر شب بر یک مجلس شهادت تأکید می‌شود و در آن بخشی از مجلس به شکل روایت ارائه می‌شود و بعد از آن دوباره تعزیه اجرا خواهد شد. به‌نوعی تلفیقی بین پرده‌خوانی و تعزیه است.

  متولی آن کجاست؟

کارگردان سیاوش طهمورث است و مشاور برای انتخاب تعزیه‌خوان و مجالس تعزیه عظیم موسوی و بنیاد فرهنگی روایت فتح هم برگزار‌کننده آن.

  ارزیابی‌تان از این برنامه‌ها چگونه است؟

جمعیت قابل‌توجهی هر شب می‌آیند و به نظرم بنیاد فرهنگی روایت فتح که یکی از وظایف عمده‌اش پرداختن به دفاع مقدس در حوزه تئاتر و نمایش است، می‌تواند بخشی از فعالیتش معطوف به شبیه‌خوانی باشد، چون سرمنشأ دفاع مقدس و الهام‌بخش شهدای ما حضرت امام حسین و واقعه کربلا بوده است. به‌اصطلاح بی‌ارتباط هم نیست اگر این بنیاد بخواهد برنامه‌ریزی کند که غیرفصل نیز به طور هفتگی یک مجلس تعزیه را مربوط به شهادت و جهاد اجرا کند.

  بنابراین موافق با برگزاری‌اش هستید؟

هرجا تعزیه برگزار شود من موافقم.

  الان در کجاها تعزیه اجرا می‌شود؟

تا آنجایی که من اطلاع دارم، در سه جای دیگر هم هر شب تعزیه برگزار می‌شود، البته از فرهنگ‌سراها بی‌خبرم. در میدان قزوین در تکیه شوفرها، یک تعمیرگاه هست که سال‌های طولانی آقای رحمت عزیزی در آنجا می‌خواند. یک گروه در حسینیه‌های بلوار استاد معین زیر نظر عنایت قاسمی می‌خوانند و یک گروه هم زیر نظر رضا فراهانی در عمارت مسعودیه برنامه دارند.

  در طرشت هم یک تکیه قدیمی بود که تعزیه‌هایش مشهور است؟

بله، در نقاط دیگر؛ مثل کن هم برنامه‌های تعزیه هر سال اجرا می‌شوند، اما برخی در دهه اول برنامه ندارند، بلکه در دهه دوم یا سوم محرم تعزیه اجرا می‌کنند.

  برای تعزیه ایران چه آرزویی می‌کنید؟

امیدوارم متولیان فرهنگی به اهمیت و تأثیرگذاری این هنر پی ببرند و به ارتقای فرهنگ مذهبی و ملی واقف شوند و یک فکر اساسی برای حفظ و نگهداری‌اش بکنند؛ اگر تابه‌حال مردم از تعزیه حمایت نمی‌کردند چنین چیزی باقی نمی‌ماند.

  بنابراین اگر مردم نبودند تعزیه به حد صفر می‌رسید و کاملا از بین رفته بود؟

بله، مثل روحوضی و نقالی پرونده‌اش بسته می‌شد.

  بنابراین دولت دقیقا چه باید بکند؟

یک جایی درست کند، حالا متولی‌اش می‌خواهد میراث فرهنگی، شهرداری، اوقاف یا وزارت ارشاد باشد، فرقی نمی‌کند، اما در این مرکز نمایش‌های آیینی و سنتی ما نگهداری شوند؛ یعنی یک ساختمان و امکاناتی باید باشد که در آن پذیرش، آموزش، آرشیو و اجرا انجام شود که در همه‌جای دنیا چنین مراکزی را دارند و از نمایش‌های آیینی و سنتی‌شان نگهداری می‌کنند.