همه منابع ورود زباله به دریا

به گزارش بولتن نیوز، ضایعات پلاستیکی حدود 10 درصد از کل زباله‌های شهری دنیا را شامل می‌شوند. یکی از متداول‌ترین نگرانی‌ها ورود این ضایعات پلاستیکی به محیط دریایی است. منابع اصلی که ضایعات پلاستیکی را وارد اقیانوس می‌کنند و محیط دریایی را تحت تاثیر قرار می‌دهند، شامل فعالیت‌های صنعتی و خدمات شهری، کشتیرانی، صید و آبزی‌پروری است که این مواد را مستقیم به دریاها و اقیانوس‌ها وارد می‌کنند.

پلاستیک‌های قاتل

نگرانی‌های متعددی درباره ورود پلاستیک به محیط زیست دریایی و ساحلی وجود دارد. یکی این که ممکن است جانداران آبزی و کنار آبزی، ضایعات خرد پلاستیکی را اشتباهی به جای غذا بخورند. چون این ضایعات قادرند آلاینده‌های آلی (POPs) یا آبگریز (HOCs) را از میکرو لایه‌های آب اطراف خود در دریاها و اقیانوس‌ها جذب کنند، باعث انتقال آلاینده‌های آلی (POP) از قبیل PAHs، PCBs، DDTs، PBDE، فتالات‌ها، بیسفنول A و نونیل فنل به بدن جاندار می‌شوند. اگر این پلاستیک‌های خورده شده توسط موجودات در معده آنها بماند، آلاینده‌های آلی از ضایعات پلاستیکی به بدن موجود منتقل و در بافت‌ها انباشته می‌شود. در صورتی که توسط انسان، جوندگان یا دیگر مهره‌داران مصرف شوند می‌توانند باعث ایجاد سرطان، تحلیل غدد درون ریز بدن و تقسیم غیرعادی سلول‌های بدن شوند.

مشکل دیگر که طیف گسترده‌ای از انواع ماهی‌ها، پستانداران دریایی، کوسه‌ها، پرندگان دریایی و لاک‌پشت‌ها را تحت تأثیر سوء ورود پلاستیک‌ها به دریا قرار داده، گرفتار و خفه شدن در دام این ضایعات بویژه رشته تورهای صیادی (ماکروپلاستیک‌های بیش از پنج میلی‌متر) است.

پای لنگ مدیریت زباله

مدیریت زباله در شهرهای ساحلی کشور، از وضعیت مطلوبی برخوردار نیست. تنها در استان‌های شمالی کشور روزانه بیش از 6000 تن زباله تولید می‌شود. سهم استان گلستان هزار تن، گیلان 2000 تن و مازندران 3000 تن در روز است که در فصول گردشگری این ارقام افزایش می‌یابد.

برخلاف تولید این حجم از زباله که سهم قابل توجهی از این ضایعات و نیز شیرابه حاصل از تلنبار کردن آنها به دریا راه می‌یابد، فقدان سایت مدیریت پسماند در این سه استان ضعف شدیدی را نمایان کرده است. در سراسر خطه شمال کشور، بجز در یک مرکز تخلیه زباله که تصفیه شیرابه زباله به‌صورت ناقص صورت می‌گیرد، در هیچ‌یک از مراکز تخلیه زباله، مدیریتی بر شیرابه‌ها وجود ندارد. بسیاری از این مراکز که در آنها زباله تلنبار و در مواردی پوششی از خاک روی آنها پوشانده می‌شود، امکان زیادی برای پراکنده شدن زباله و ورود ضایعات به محیط زیست مجاور، خواه اکوسیستم جنگلی، رودخانه یا حتی اراضی زراعی و درنهایت دریا وجود دارد. شرایط مدیریتی سواحل جنوب کشور نیز وضعیت مشابهی دارد.

زباله کشتی‌ها، زباله‌های فراموش شده

یکی دیگر از منابع ورود پلاستیک‌ها به دریا، احتمال دور ریز مستقیم مواد زائد کشتی‌ها به دریاهاست. برای کنترل زباله‌های کشتی‌ها، براساس قوانین بین‌المللی، تخلیه زباله شناورها به دریا ممنوع است و کشتی‌ها موظفند زباله‌های خود را در بنادر تحویل دهند. در حال حاضر، سازمان بنادر و دریانوردی در بنادر شهید رجایی، امام خمینی، بوشهر، چابهار، خرمشهر، انزلی، نوشهر، امیرآباد و نکا تسهیلات دریافت زباله از کشتی‌ها را دارد و به‌طور متوسط ماهانه حدود 400 بسته زباله را با ابعاد تقریبی یک متر مکعب، از کشتی‌ها دریافت می‌کند که برآورد می‌شود حدود 50 درصد این زباله‌ها را پلاستیک تشکیل دهد. ضعف نظارت بر تحویل زباله کشتی‌ها به بنادر و نیز مدیریت ناقص زباله‌های تحویل شده در خشکی، می‌تواند احتمال بازگشت این ضایعات به دریا را افزایش دهد.

در حال حاضر، پروژه‌های منفرد پسماندسوز یا تولید کمپوست در شهرهای ساحلی کشور که بعضا بیش از 20 سال از آغاز به عملیات آنها گذشته یا راه‌اندازی نشده یا تعطیل شده یا به‌صورت محدود فعالیت می‌کنند و در مجموع نمی‌توانند نقش موثری را در مدیریت زباله ایفا کنند.

سازمان حفاظت محیط زیست، ایجاد سایت‌های مدیریت پسماند را به‌عنوان یک سیاست موثر برای خروج از وضعیت نامناسب فعلی تعقیب می‌کند. چنین سایت‌هایی باید راه‌حل‌های فنی برای مدیریت همه بخش‌های زباله‌ها را اعم از پلاستیک‌ها، زباله‌های تر، زباله‌های با ارزش حرارتی بالا و دیگر انواع زباله را داشته باشند. همچنین سیستم‌های تفکیک، گردآوری و دفع نیز به موازات باید ارتقا یابد.