ایران و نگاه استراتژیک آن به امنیت منطقه/ سوریه مصداقی روشن

گروه بین الملل: علیرغم اینکه سفر رئیس ستاد کل نیروهای مسلح کشورمان به ترکیه هفته گذشته انجام شد اما هنوز رسانه های منطقه به آن می پردازند و آن را تحولی نادر در روابط نظامی دو کشور ارزیابی می کنند. نادر از این منظر که در چندین سال گذشته علیرغم همکاریهای پراکنده نظامی بین ایران و ترکیه اما دو کشور بدلیل ابعاد متفاوت فکری نتوانسته اند بطور ثابت در کنار همدیگر باقی بمانند. ترکیه به عنوان سپر ناتو در منطقه و غرب عمل کرده و بخشی از ستون نظامی غربیها بوده است.

به گزارش بولتن نیوز، به هر روی سفر سردار سرلشگر باقری باعث شد تحلیل ها در خصوص روابط و همکاریهای نظامی بین دو کشور بطور جدی مطرح گردد. این همکاری به نحوی بود که خود مقامات ترک آن را ستودند و بزودی نشست های سه جانبه با حضور روسیه نیز بین این کشورها برگزار خواهد شد. در تازه ترین واکنش مقامات ترک به این نشست ها «بن علی ایلدریم»، نخست‌وزیر ترکیه روز یکشنبه قبل از عزیمت به سنگاپور گفت: ایران، روسیه و ترکیه مشغول همکاری برای برقراری صلح پایدار در سوریه هستند.

به گزارش ایتارتاس، وی در اظهاراتی درباره سفر مقام‌های ارشد نظامی ایران و روسیه به آنکارا گفت: با یکدیگر برای تضمین آتش‌بس در سوریه همکاری می‌کنیم. هدف ما ایجاد صلح پایدار از خلال آتش‌بس‌های موقت است. هفته گذشته سرلشکر «محمد حسین باقری»، رئیس ستاد کل نیروهای مسلح جمهوری اسلامی ایران برای دیدار با همتای ترکیه‌ای خود وارد آنکارا شد. وی همچنین با رجب طیب اردوغان، رئیس‌جمهور ترکیه دیدار کرد. قرار است «والری گرماسیموف»، رئیس ستاد مشترک ارتش روسیه و «جیمز متیس»، وزیر دفاع آمریکا در روزهای آتی به ترکیه سفر کنند.

بدون شک نتیجه این دیدارها را باید در سوریه و عراق در بازه زمانی کم و در منطقه دید، به نحوی که می توان پیش بینی کرد که بزودی حاکمیت تروریستها در سوریه به پایان می رسد. در سایه ایستادگی های ایران در سوریه و همراهی روسیه امروز ما شاهد این هستیم که داعش بخش اعظمی از کنترل خود بر خاک سوریه را از دست داده است. به نحوی که داعش امروز از مجموع 60 درصد خاک سوریه را که در کنترل داشت تنها بر بخش اندکی از ان یعنی نزدیک به 15 درصد کنترل دارد و بزودی این کنترل نیز به پایان می رسد و مناطق باقی مانده آزاد خواهند شد.

این پیروزیها به حدی تاثیر گذار بوده است که براساس اعلام رسانه ها نمایشگاه بین المللی دمشق روز پنجشنبه با مشارکت 43 کشور عرب و غیر عرب و در صدر آنها روسیه، چین، ایران، ونزوئلا، عراق و هند و نیز شرکت های 20 کشوری که روابط خود با سوریه را قطع کردند - از جمله فرانسه، انگلیس و آلمان- آغاز بکار کرد.

عبدالباری عطوان نویسنده و تحلیل گر برجسته جهان عرب در خصوص این نمایشگاه و اهمیت آن چنین می نویسد: آنچه دستکم برای ما جالب توجه بود، مشارکت چندین کشور عربی در نمایشگاه نظیر مصر، سلطان نشین عمان، فلسطین، لبنان، سودان، یمن، امارات، اردن، الجزایر و بحرین بود؛ یعنی نیمی از اعضای کشورهای عضو اتحادیه عرب در این نمایشگاه حضور دارند. این درحالی بود که همین اتحادیه عرب عضویت دولت سوریه در این اتحادیه را به حالت تعلیق درآورده است.

اندک افرادی پنج یا شش سال پیش پیش بینی می کردند که هزاران سوری به نمایشگاه بین المللی دمشق و بلکه خود شهر دمشق پایتخت سوریه عزیمت کنند. این بدان معنا است که طرح سرنگون کردن نظام و گسستن دولت سوریه شکست بزرگی خورده است. برادران سوری حق دارند که جشن بگیرند و شاد باشند.

سوریه به سرعت به ثبات و مرحله بازسازی نزدیک می شود و حضور بیش از 1500 بازرگان به عنوان میهمان نمایشگاه گواه خیلی چیزها است. بازرگانان و سرمایه گذاران برای حمام آفتاب و لذا بردن از آب و هوا به کشوری مثل سوریه نمی روند بلکه بدنبال فرصت های سرمایه گذاری و بستن قراردادهای تجاری و عمرانی هستند تا سود بزرگی کسب کنند. گام های آنها حساب شده است و بدنبال پول هستند.

امروز تقریبا 10 کشور در نمایشگاه بین المللی دمشق شرکت کردند و سال آینده حتما افزایش خواهند داشت زیرا سوریه گام های بلندتری به سمت بهبود خود برمی دارد. مخالفان دولت بار و بنه را برای رفتن به دمشق می بندند و از توطئه تقسیم و گسستن سوریه صحبت می کنند و برخی دیگر از آنها بدنبال میانجیگری هستند که بازگشت آنها به آغوش دولت را مهیا کند. این تحولی بزرگ و سریع در صحنه سوریه است که همه ابرهای بدبینی را می برد و بر بازگشت سوریه به جایگاه طبیعی پیشرو خود تاکید می کند. شکی نیست این پیروزی بزرگ یا امنیتی را که امروز در سوریه شاهد هستیم بخش زیادی از ان مدیون درک ایران از ثبات و امنیت خود و منطقه است. روزهایی که ایران در مجامع بین المللی علیه تهدید تکفیریها فریاد برآورد کسی از آن حمایت نکرد اما امروز در سایه ایستادگی و مقاومت ایران در مقابل جریان تکفیری بخش زیادی از کشورها تغییر موضع داده اند. همزمان نباید از یاد برد که درک ایران علیرغم حضور امنیتی و نظامی در سوریه مبتنی بر ثبات در این کشور و نقش قائل شدن برای سایر بازیگران بوده است. به معنای ساده تر ایران با دیده اهمیت به امنیت نگریسته و در این خصوص جاه طلب نبوده و در صدد مصادره پیروزیهای مردم سوریه صرفا به نام و منافع خود نبوده است.

این اندیشه والای سیاسی را امروز باید در جریان سفر سرلشگر باقری به ترکیه نیز دید به نحوی که ایران علیرغم تفاوت دیدگاهها وایدئولوژی بین کشورهای منطقه اما حاضر به همکاری متقابل برای ثبات و گسترش امنیت در منطقه است. ترکیه بعد از 7 سال پی برد که نمی تواند بدون ایران در منطقه حضوری قوی داشته باشد، لذا مادامی که کشورها به نقش ایران در منطقه در راستای تثبیت امنیت و نه در راستای برهم زدن آن بیاندیشند می توانند از همکاریهای خوب ایران در منطقه نیز بهره بگیرند به نحوی که نه تنها امنیت در منطقه بلکه امنیت خویش را نیز به نوعی تثبیت کنند.

به اعتقاد دکتر کیهان برزگر رئیس پژوهشکده مطالعات استراتژیک خاورمیانه، ایران همواره حضوری فعال و موثر در منطقه به منظور افزایش امنیت نسبی خود را مبنای ثبات استراتژیک در نظر می گرفته است.

قبل از انقلاب اسلامی، ایران ثبات استراتژیک در منطقه غرب آسیا را در ورود آشکار به بلوک بندی سیاسی و در نزدیکی به غرب و متحدان آن می دید؛ اما اکنون، تکیه بر استراتژی های مستقل ملی، تقویت همکاری های منطقه ای و پیشبرد چندجانبه گرایی ملاک عملکرد ایران در صحنه منطقه ای مبنای ثبات می باشند. از لحاظ مفهومی، دو محور ثقل جغرافیایی و ارزش های هویتی در شکل گیری نگاه ایران به مفهوم ثبات استراتژیک حائز اهمیت بوده اند.