عربستان و ایران از تقابل تا تفاهم

گروه بین الملل: روز دوشنبه رسانه‌های عراقی در خصوص وساطت عراق بین عربستان سعودی و ایران اخباری را نشر کردند، براین اساس که حیدرالعبادی نخست‌وزیر عراق در تلاش برای میانجیگری بین ایران و عربستان سعودی است. این رسانه‌ها اعلام کردند وزیر کشور عراق تأکید کرد که عربستان سعودی از بغداد نخواسته است بین این کشور و ایران میانجی‌گری کند.

به گزارش بولتن نیوز، «قاسم الاعرجی» وزیر کشور عراق، امروز- دوشنبه- در بیانیه‌ای کوتاه اعلام کرد: عربستان سعودی از «حیدر العبادی» نخست‌وزیر (عراق) درخواست نکرده است که بین این کشور و ایران میانجی‌گری کند. این در حالی است که قاسم الاعرجی، عصر یکشنبه در اظهاراتی از تمایل عربستان سعودی برای عادی‌سازی روابط با ایران خبر داده و گفته بود، عراق در این زمینه میانجی‌گری نمی‌کند.

پیش‌ازاین چین، پاکستان و ترکیه پیشنهادهایی را درباره میانجی‌گری برای کاهش تنش میان ایران و عربستان سعودی مطرح کرده بودند. هم‌زمان با طرح این سخنان ایمیل‌هایی افشاشده‌ای نشان می‌دهند که محمد بن سلمان ولیعهد عربستان سعودی برای دو مقام آمریکایی اعتراف کرده، خواستار خروج از جنگ دوساله در یمن است که خودش آغازگر آن بود.

نشریه میدل ایست آی در گزارشی اختصاصی نوشت، ولیعهد ۳۱ ساله عربستان سعودی به مارتین ایندیک، سفیر اسبق آمریکا در سرزمین‌های اشغالی و به استفن هدلی، مشاور اسبق امنیت ملی آمریکا گفته است با همکاری واشنگتن و دشمن اصلی عربستان سعودی یعنی ایران مشکلی ندارد.

از زمانی که بن سلمان جنگ یمن را آغاز کرد، بیش از هزار نفر جان خود را از دست دادند و بیش از ۴۰ هزار نفر مجروح شده‌اند و در حال حاضر شیوع بی‌سابقه وبا این کشور را فراگرفته و بیش از ۳۰۰ هزار نفر از مردم یمن به این بیماری گرفتارشده‌اند.

میدل ایست آی ادامه داد، از آغاز جنگ تاکنون دوسوم جمعیت یمن که بیش از ۱۸ میلیون نفر است، به کمک‌های بشردوستانه نیاز دارند و بیش از ۷ میلیون نفر از سوءتغذیه رنج می‌برند.

در ایمیل‌هایی میان ایندیک و سفیر امارات در واشنگتن، درباره «مصلحت‌گرایی» شاهزاده سعودی صحبت شده است. واقعیت این است که عربستان سعودی و شاهزاده سعودی گرفتار بحران یمن شده است. مواضع سعودی‌ها در خصوص سوریه و اعمال فشار بر گروه‌های تحت حمایتش برای قبول حاکمیت بشار اسد نشان می‌دهد که این کشور تمایلی برای ادامه تنش‌ها نداشته چراکه هزینه این رفتارها برای عربستان سعودی بسیار گران تمام‌شده است. از سوی دیگر بحران داخلی در این کشور گریبان شاهزاده به سلطنت رسیده را گرفته و وی نیاز به تثبیت اوضاع داخلی در عربستان دارد.

هم‌زمان نباید از یاد برد که فشارهای عربستان سعودی بر آمریکایی‌ها بر زمامداران آمریکا در هفت سال گذشته برای سرنگون کردن نظام جمهوری اسلامی ایران با بن‌بست روبرو گشته است.

عربستان سعودی اگر نتواند راهکاری برای چالش‌های خود در سطح منطقه بیابد با تشدید بی‌ثباتی داخلی و شکست در عرصه بین‌الملل روبرو خواهد شد و چه‌بسا حاکمیت شاهزاده در داخل با مشکل روبرو گردد. بدون شک یکی از راهکارهای عربستان سعودی در سطح منطقه کاهش تنش با ایران می‌باشد. ایرانی که در چند سال گذشته در سایه مدیریت هوشمندانه مقام معظم رهبری روزبه‌روز بر قدرتش افزوده‌شده و امروز یکی از بازیگرانی است که هیچ‌کسی نمی‌تواند نقش آن را نادیده بگیرد.

درعین‌حال باید به سیاست کشورمان در سطح منطقه‌ای اشاره کرد که مبتنی بر پرهیز از تنش‌ها و تشدید آن‌ها در منطقه بوده است. اشتباه سردمداران سعودی در این بود که فکر می‌کردند با تزریق پول می‌توانند آمریکا و سایر کشورها را تشویق کنند که برای ساقط کردن نظام اسلامی بکوشند و البته این اشتباه در چند سال گذشته بکرات ثابت شد.

سیاست تقابل عربستان با جمهوری اسلامی ایران گزینه‌ای انتخابی از سوی ایران نبوده است بلکه این حاکمان ریاض بودند که اصل را بر تقابل گذاشتند و با توجه به سیاست پرهیز از تنش منطقه‌ای جمهوری اسلامی ایران می‌توانند از پتانسیل موجود بجای تقابل به رقابت سالم روی بیاورند و در این صورت است که می‌توانند در منطقه بمانند و شریک باشند.

ضمناً نباید از یاد برد که سیاست‌های تهاجمی عربستان سعودی در اوج قدرت حاکمیت این کشور راه به‌جایی نبرده است و استراتژی این کشور باید تغییر یابد. بدون شک مذاکرات پیش رو را می‌توان سرآغازی مهم برای تفاهم منطقه‌ای دانست و این کشور می‌تواند از پتانسیل ایران برای تثبیت ثبات و صلح در منطقه بهره بگیرد. در این راستا حضور حجاج ایرانی و همکاری عربستان سعودی با ایران در خصوص مدیریت بهینه آن‌ها می‌تواند پیام مهمی برای کشورمان باشد که این کشور اراده جدی برای بهبود روابط در گام اول را دارد.

عربستان سعودی می‌تواند از بحران یمن و بحرین و سوریه به‌سلامت بیرون بیاید به‌شرط آنکه تحلیل درست میدانی از ترکیب قوا در منطقه داشته باشد و در غیر این صورت قطعاً این کشور متحمل هزینه‌های سنگینی خواهد شد که تاوان سنگین داخلی برای حکام سعودی را هم همراه خود دارد.

بهترین راه تعامل منطقه‌ای قوای منطقه‌ای است و باید این تصور که دیگران را می‌توان از صحنه حذف کرد از ذهن قدرت‌های منطقه خارج گردد چون این راهکارها منتهی به شکست است. عراق می‌تواند در این زمینه کمک‌رسان دو کشور برای رسیدن به تفاهم باشد، تفاهمی که مبتنی بر احترام متقابل و همکاری‌های مشترک منطقه‌ای باشد.