تبدیل یک پیام سیاسی مؤثر به یک فانتزی سست

به گزارش بولتن نیوز،کورنل موندروکزو کارگردان مجاری،‌ تخصصی آشکار در ارائه ایده‌های عجیب و شگفت‌زده کردن تماشاگران دارد و فیلم جدیدش به نام «ماه ژوپیتر» که در بخش مسابقه جشنواره امسال (27اردیبهشت تا 7 خرداد) کن فرانسه به نمایش گذاشته شد و مرداد ماه در قاره‌های امریکا و اروپا به اکران عمومی در می‌آید، از مصداق‌های روشن و بارز آن است. این فیلم ادغامی از مشکلات سیاسی جهان امروز بامسائلی است که از باورهای دینی، امور ماوراءالطبیعه، فانتزی‌های غریب و داستان‌های ابر قهرمانان برمی‌خیزد.

مشخصات فیلم

‌ عنوان: «ماه ژوپیتر»
‌ ژانر: اجتماعی- سیاسی- حادثه‌ای
‌ محصول: مجارستان
‌ سناریست: کاتاوبر
‌ کارگردان: کورنل موندروکزو
‌ مدیر فیلمبرداری: مارسل رف
تدوینگران: مارسل رف و کورنل موندروکزو
‌ موسیقی متن: جد کورزل
مدت: 123 دقیقه
بازیگران: ژومبور یگر، میراب نینیدزه، گیورگی ژرهالمی، مونی بالسایی، آندراس بالینت، فرید لربی، ماته مژاروش و ژابوکلز بدی فازه کاش

از سر و روی این فیلم خلاقیت و بلند پروازی و در عین حال عدم یکدستی و چیزهای غیر منطقی می‌بارد و چنین عناصری دایماً به اذهان متبادر می‌شود اما نمی‌توان آن را یک نقطه متمایز‌کننده دیگر برای موندرو کزو در مقام قیاس وی با سایر سینماگران غیر متعارف دنیا ندانست. کاراکتر اصلی داستان که آریان (با بازی ژومبوریگر، بازیگر تئاتر مجارستان) نام دارد و یک پناهجوی سوری و 28 ساله است، در تلاش است تا با همراهی پدرش از مرز آبی مجارستان عبور کند و در گوشه‌ای امن در این کشور سکنی گزیند و خطرات عظیم زندگی‌گذشته‌اش در سوریه را به فراموشی بسپارد.

وقتی پلیس مرزی مجارستان متوجه عبور دو پناهجوی سوری می‌شود و مداخله می‌کند، قایق حامل آریان و پدرش و سایر پناهجویان واژگون می‌شود و بین آنها جدایی می‌افتد. آریان می‌کوشد خودش را به ساحل برساند و درون جنگل و مزارع مشرف به رودخانه ناپدید شود. اینها البته زمینه‌ای برای قدرت‌نمایی مارسل رف، مدیر فیلمبرداری این اثر سینمایی است که 32 سال بیشتر ندارد اما پدیده وار و به شکلی عالی این صحنه‌ها را به تصویر می‌کشد و وسعت فراگیر تصاویرش فوق‌العاده‌است. تا اینجا قضایا عادی است و اثری از مسائل ماوراءالطبیعه مشاهده نمی‌شود اما وقتی تیر شلیک شده از سوی یک مأمور امنیتی به نام لاژلو (گئورگی ژرهالمی) به آریان می‌خورد و او را زخمی می‌کند و خون وی به‌جای ریختن به سطح زمین به سمت آسمان به پرواز در می‌آید، تماشاگران شوکه و خود آریان هم غرق در حیرت می‌شود.

او یک فرشته است؟!

تنها توجیهی که گاپوراشترن (میراب نینیدزه) یک پزشک مستقر در کمپ پناهجویان می‌تواند بر این واقعه غریب ارائه کند، این است که آریان احتمالاً یک فرشته و ورای انسان‌های معمولی است. از قضا رئیس دپارتمانی که اشترن در آن کار می‌کند، لاژلو است و لاژلو که از تعبیر و تفسیر اشترن خوشش نیامده و آن را فرار وی از مسئولیت می‌انگارد، اشترن را از کار اخراج می‌کند. اشترن نیز در ظاهر در لوای دوستی آریان را از کمپ فراری می‌دهد و با خود همراه می‌کند اما هدف او سوء و قصدش کلاهبرداری است و می‌خواهد با بردن او به بوداپست و براه انداختن نمایش‌های ماوراءالطبیعه تازه‌ای از سوی آریان و متحیر کردن مردم کاسبی مفصلی داشته باشد. اشترن در این راه آریان را با تعدادی خلافکار مستقر در بوداپست آشنا می‌کند و دیری نمی‌پاید که نمایش‌های فراتر از معمول و سرشار از توانایی‌های ویژه او سر و صدایی بپا می‌کند و او و شرکایش را به شمردن پول فراوانی که از این نمایش‌ها اندوخته‌اند، وا می‌دارد.

موندروکزو در این صحنه نمونه‌هایی از شعبده‌بازی‌های آریان را به نمایش می‌گذارد و اوج آن به پرواز درآمدن وی از مقابل برج و باروی یک عمارت ویژه اتباع ترکیه و به حرکت در آوردن لوسترهای عظیم یک خانه سنتی و مجلل در شهر بوداپست است.

آنجا که فیلم می‌لنگد

سناریوی این فیلم را کاتاوبر نوشته است که شریک موندروکزو در نگارش فیلمنامه «خدای سفید» هم بود و این فیلم قبلی‌ای است که این سینماگر جریان ساز چند سال پیش به کن آورده بود. اگر یک ایراد عمده بر این فیلمنامه مترتب باشد، این است که در عین استفاده صحیح و قوی از موارد جنبی مانند محیط‌سازی و جلوه‌های ویژه افکت، دیالوگ‌ها و نحوه طراحی اتفاقات درآن می‌لنگد و این امر توازن لازم را از فیلم گرفته است. این فیلم با این هدف ساخته شده که از مشکلات وتعارض‌ها در جامعه فعلی مجارستان یاد شود و بخصوص روی مهاجرت‌های وسیع آوارگان سایر کشورها و منجمله سوریه و مستقر شدن آنها در بوداپست و چند شهر بزرگ این کشور تأکید شود اما پیام‌ها و نتیجه‌گیری‌هایی که روی این مسأله صورت می‌پذیرد، متضاد است زیرا از یکسو میهمان نوازی و رسیدگی به مهاجران امر مقبولی توصیف می‌شود و از سوی دیگر عنوان می‌شود که آریان سود‌جو است و حتی بدون سوءاستفاده فرصت‌طلب‌ها از وی در بوداپست خودش هم برای انباشتن جیبش از منافع ناشی از قدرت‌های ماوراءالطبیعه‌اش مهیا بود.

رنسانس اخلاقی

البته موندروکزو برای رفع این تعارض در اواخر فیلمش اشترن را مردی جلوه می‌دهد که نوعی رنسانس اخلاقی و پرهیزکاری رفتاری در او در حال شکل‌گیری است زیرا در گفت‌وگوهایش با سایرین تصریح می‌کند که به‌رغم بد و سیاه شدن اوضاع در سطح جهان شاید آنچه بشر را به ساحل نجات می‌رساند. نیک سیرتی باشد اما فقط این مسأله از تعارض‌های جدیدترین اثر هنری موندروکزو نمی‌کاهد. تأکید او بر توانمندی‌های غیر معمول آریان بدون اینکه توضیح داده شود بنیادهای علمی و دلایل مستدل آن چیست، عملاً این ویژگی‌ها را به یک چیز صوری و مسخره و فیلم او را که قرار بوده است حامل یک پیام سیاسی قوی و فراگیر باشد، به یک فانتزی سست تبدیل می‌کند.

منبع: روزنامه ایران