از کجا بفهمیم فرزندمان اوتیسم دارد؟

به گزارش بولتن نیوز، یکی از بیماری‌های جدی گروه بیماری‌های رشدی، اختلالات طیف اوتیسم بوده که اوایل دوره کودکی (به طور معمول قبل از ۳ سالگی) بروز پیدا می‌کند. هر چند علایم و شدت آن در افراد مختلف، متفاوت است، اما همه مبتلایان اوتیسم در برقراری ارتباط با دیگران با مشکل مواجه هستند.

 

طبق گزارش مراکز کنترل بیماری آمریکا میزان شیوع اوتیسم از یک نفر در میان ۱۵۰ نفر در سال ۲۰۰۷ به یک فرد از هر ۱۱۰ نفر در سال ۲۰۱۱ فزونی یافت. در این گزارش میزان این آمار در پسران یک به ۷۰ است. به عبارت دیگر، ماهیانه ۹۷۴ نوزاد در کشور هنگام تولد به بیماری اوتیسم مبتلا هستند. همچنین طبق گزارش‌های موجود، بیش از ۲۰۰ هزار نفر در ایران به اوتیسم دچار می‌شوند.

 

حسن دهقانی ثانی روانشناس و مشاور خانواده در خصوص علت بیماری اوتیسم بیان کرد: اختلال در سیستم عصبی در پیدایش این بیماری موثر بوده و متاسفانه تعداد کودکان مبتلا به اوتیسم در حال افزایش است.

 

وی اظهار داشت: بیماران اوتیستیک نمی‌توانند در زمینه رفتارهای اجتماعی و مهارت‌های ارتباطی به درستی عمل کنند.

 

علائم اوتیسم

این روانشناس و مشاور خانواده با بیان اینکه نشانه‌های اوتیسم بیشتر اوقات قبل از سن ۳ سالگی شروع می‌شوند، عنوان کرد: علایم این بیماری شامل تاخیر در یادگیری، مشکلات تکلم و حتی ناتوانی در صحبت کردن، علاقه شدید به بازی‌های تکراری برای مثال تاب خوردن مداوم، اشتیاق غیرطبیعی به برخی از اشیاء و ناراحت شدن در صورت تغییر برنامه عادی زندگی، ناتوانی در برقراری ارتباط چشمی و صحبت با دیگران است.

 

وی همچنین از جمله دیگر نشانه‌های اوتیسم به اجتناب از نوازش، مورد آغوش قرار گرفتن و کمک خواستن، ناتوانایی در حفظ مکالمات اشاره کرد و گفت: همچنین مواردی چون حساسیت شدید به نور، صدا و لمس شدن و حس نکردن درد، عادات غذایی عجیب مانند مصرف تعداد محدودی از انواع مواد غذایی یا خوردن مواد غیرخوراکی همچون گچ یا خاک، رفتار خودزنی مثلا کوبیدن سر به زمین یا دیوار از دیگر علایم این اختلال محسوب می‌شوند.

 

دهقانی ثانی تاکید کرد: اغلب کودکان مبتلا به اوتیسم در یادگیری علم و مهارت کند بوده و برخی از آن‌ها دارای هوش پایین هستند. سایر کودکان مبتلا به اوتیسم در یادگیری مشکلی نداشته، اما در ارتباط اجتماعی، کلامی و زندگی طبیعی ناتوان هستند.

 

وی اضافه کرد: تعداد کمی از کودکان مبتلا به اوتیسم به صورت بالقوه در برخی زمینه‌ها همچون هنر، موسیقی یا ریاضی توانایی‌های بالایی از خود نشان می‌دهند.

 

***عواملی که خطر ابتلا به اوتیسم را افزایش می‌دهند

وی تصریح کرد: همه کودکان از هر نژاد یا ملیتی ممکن است دچار بیماری اوتیسم شوند، اما عوامل خاصی می‌توانند خطر بروز این بیماری را افزایش دهند. یکی از این عوامل شامل جنسیت کودک است، به طوری‌ که پسر‌ها چهار تا پنج برابر بیشتر در معرض خطر ابتلا به بیماری اوتیسم قرار دارند.

 

این روانشناس و مشاور خانواده با اشاره به سابقه خانوادگی در بروز بیماری اوتیسم اظهار داشت: در خانواده هایی که یک فرزند مبتلا به اوتیسم وجود دارد، احتمال اینکه کودکی دیگر با این بیماری متولد شود، بیشتر است. همچنین به طور معمول پدر و مادر یا سایر اقوام نزدیک کودک مبتلا به اوتیسم، در ارتباط با دیگران دچار مشکلاتی هستند.

 

دهقانی ثانی افزود: کودکانی که بیماری خاصی دارند بیشتر از کودکان سالم در معرض ابتلا به بیماری اوتیسم قرار دارند.

 

وی عنوان کرد: ممکن است بین سن والدین و ابتلای کودک به اوتیسم رابطه‌ای وجود داشته باشد. برخی معتقدند که احتمال بروز این عارضه در کودکانی که والدینی با سن بالا دارند بیشتر از فرزندانِ والدینِ جوان است. اما تحقیقات بیشتری در این زمینه مورد نیاز است.

 

***جدیدترین شیوه درمان و کنترل اوتیسم 

این روانشناس و مشاور خانواده اظهار داشت: روشPRT یا Pivotal respanse treatment یک مداخله درمانی رفتاری مبتنی بر ABA است. این روش توسط رابرت و لین کوگل، دانلپ، شریبمن، هورنر و دیگر محققان دانشگاه سانتاباربارا در کالیفرنیا ارائه شده.

 

دهقانی ثانی در خصوص ویژگیهای روش PRT بیان کرد: PRT کودک محور بوده به طوری‌که در این روش کودک جهت کار و نوع فعالیت را تعیین می‌کند، در نتیجه انگیزه کودک برای یادگیری افزایش پیدا می‌کند، زیرا فعالیتی انتخاب می‌شود که مورد علاقه کودک است. در حالی که در روشهای دیگر نوع فعالیت و محتوای کار توسط مربی انتخاب می‌شود و کودک را وادار می‌کنند تا آن تمرین‌ها را انجام دهد.

 

وی تاکید کرد: کودکان از تمرینهایی که در سایر روشهای درمان اتیسم به کار می‌رود نفرت دارند که این تنفر منجر به نا امیدی، مقاومت به درمان و خشم آن‌ها می‌شود. اما در PRT کودک به عنوان سرگرمی و بازی به آن نگاه می‌کند و از یادگیری مهارت‌ها را لذت می‌برد. PRT در واقع یک شیوه زندگی است و همین امر می‌تواند والدین و کودک را به آرامش برساند.

 

این روانشناس و مشاور خانواده تصریح کرد: در روش‌های دیگر کودک به مکان خاصی شرطی می‌شود و در آن مکان به درمان پاسخ می‌دهد. اما این شیوه، چون بیشتر در قالب بازی است در هر مکانی امکان اجرای آن وجود دارد. همچنین اطرافیان می‌توانند در انجام آن به کودکان اتیستیک کمک کنند.

 

دهقانی ثانی بیان کرد: این روش نوعی درمان است که با کار روی چند رفتار محوری انجام می‌شود. این رفتار‌ها محوری نامیده می‌شوند، زیرا به کمک آن‌ها کودک طیف وسیعی از مهارت‌ها را یاد می‌گیرد.

 

وی مهمترین رفتار محوری را انگیزه دانست و گفت: یک کودک برانگیخته شده بیشتر تلاش می‌کند، از آموزش لذت می‌برد و در موقعیت‌های مختلف از آموزش هایی که دیده، استفاده می‌کند.

 

این روانشناس و مشاور خانواده اظهار داشت: کودک در تعاملش با دیگران و بخصوص همسالانش، شروع کننده است. آموزش برخی رفتارهای اجتماعی مانند تقاضا کردن، نظر دادن، مشارکت داشتن در انجام کار‌ها به کودک داده می‌شود در نتیجه وی توانایی پاسخگویی به نشانه‌های متعدد (قدرت تشخیص) را به دست می‌آورد.

 

دهقانی ثانی یادآور شد: در روش PRT نوع فعالیت را کودک انتخاب می‌کند. همچنین در طول فعالیت انتخاب‌های متعدد به وی پیشنهاد می‌شود. همچنین وقتی که دستورالعملی به کودک می‌دهید باید مطمئن شوید که وی به شما توجه دارد.

 

وی با بیان اینکه نوبت گیری سبب یادگیری تعامل اجتماعی می‌شود و در کنترل بازی توسط مربی موثر است، افزود: دستورالعمل‌ها باید واضح باشد. از به کار بردن جملات مبهم و طولانی اجتناب شود. مطلبی را که کودک باید بگوید شما با لحن پرسشی از وی درخواست کنید. همچنین تکالیف اکتسابی باید بین تکالیف یاد گرفته شده پخش شود.

 

دهقانی ثانی توصیه کرد: هر تلاشی هر چند ناقص باید تقویت شود. البته باید توجه داشت که تقویت کننده طبیعی بوده و با رفتار رابطه مستقیم دارد (به طور مثال کلمه توپ با خود توپ تقویت می‌شود).