حداقل یک آیه در روز/ 20 اردیبهشت 95/
روز قیامت از آنچه دروغ می‌بسته‌اند بازخواست خواهند شد
و بی‌تردید بارهای سنگین خود را بر دوش خواهند کشید و بارهای سنگینی علاوه بر بارهای خود؛ و قطعا روز قیامت از آنچه دروغ می‌بسته‌اند بازخواست خواهند شد.
گروه دین و اندیشه: حجت الاسلام دکتر سوزنچی از اساتید دانشگاه، هر روز یک آیه قرآن را با ترجمه و چند حدیث تفسیری و چند نکته در تدبر آن آیه منتشر می کند. بولتن نیوز نیز در راستای ترویج چنین اقدامات ارزشی این سلسله مطالب را به صورت روزانه منتشر می کند.به گزارش خبرنگار بولتن نیوز، در مطلب روز 20 اردیبهشت به آیه 13 سوره عنکبوت پرداخته شده و در آن آمده است:
وَ لَيَحْمِلُنَّ أَثْقالَهُمْ وَ أَثْقالاً مَعَ أَثْقالِهِمْ وَ لَيُسْئَلُنَّ يَوْمَ الْقِيامَةِ عَمَّا كانُوا يَفْتَرُونَ
سوره عنکبوت (29) آیه13
ترجمه
و بی‌تردید بارهای سنگین خود را بر دوش خواهند کشید و بارهای سنگینی علاوه بر بارهای خود؛ و قطعا روز قیامت از آنچه دروغ می‌بسته‌اند بازخواست خواهند شد.
ترجمه
و بی‌تردید بارهای سنگین خود را بر دوش خواهند کشید و بارهای سنگینی علاوه بر بارهای خود؛ و قطعا روز قیامت از آنچه دروغ می‌بسته‌اند بازخواست خواهند شد.
شأن نزول
روایت شده است ابو جهل و بزرگان قريش افرادى را كه نزد رسول خدا (ص) رفته، و مسلمان مىشدند، مىديدند، و مىگفتند: محمد (ص) شراب را حرام كرده، زنا را حرام کرده، و هر عملى كه عرب انجام مىداد تحريم نموده، از دين او برگرديد، ما گناه شما را به گردن مىگيريم، پس اين آيه نازل شد: «لَيَحْمِلُنَّ أَثْقالَهُمْ وَ أَثْقالًا مَعَ أَثْقالِهِمْ»
الدر المنثور في تفسير المأثور، ج5، ص142؛ المیزان، ج16، ص108
الدر المنثور في تفسير المأثور، ج5، ص142؛ المیزان، ج16، ص108
حدیث
1) از امام باقر ع روایت شده استک هر بنده‌ای از بندگان خدا که سنت هدایتگری را رایج کند، اجری دارد همانند اجر کسانی که بدان عمل کند بدون اینکه از اجر آنها کاسته شود؛ و هر بنده‌ای از بندگان خدا که سنت گمراهی‌آوری را رایج کند، وزر و گناهی همانند وزر و گناه کسی که بدان عمل کرده است خواهد داشت بدون آنکه از گناه آنها کم شود.
ثواب الأعمال و عقاب الأعمال، النص، ص: 132
2) از امام باقر ع روایت شده است:کسی که بدون علم و بدون اینکه هدایتی از جانب خدا دریافت کرده باشد، به مردم فتوا دهد (حکم شرعی‌ای را به مردم بگوید) هم فرشتگان رحمت و هم فرشتگان عذاب او را لعنت می‌کنند و گناه کسی که به فتوای او عمل کرده، به او هم ملحق می‌شود.
المحاسن، ج1، ص205
3) امیرالمومنین ع فرمودند: همانا مبغوضترین آفريدگان نزد خدا دو كس‌اند:
مردى كه خدا او را به خود وانهاده، و او از راه راست به دور افتاده؛ شيفته کلام بدعت‌آمیز [= طرح دیدگاه‌های جدید و بدون پشتوانه در دین] است، و دعوت‌کننده مردمان به ضلالت. او فتنه‌ای است برای هر که با او به فتنه افتد؛ و خود گمراه است از هدایت کسانی که پیش از اویند، و گمراه‌کننده هر که در زندگی و پس از مرگش به او اقتدا کند. حمل کننده بار گناهان ديگران است، و خود در گروی گناهان خويش.
و مردى كه پشتوارهاى از نادانى فراهم ساخته، و خود را ميان مردم نادان در انداخته. شتابان در تاريكى فتنه می‌تازد، و در کورکورانه در پیچ و خم عرصه‌های سست و لرزان، راه می‌پیماید. آدم‌نمايان او را دانا ناميده اند و او نه چنان است، چيزى را بسيار فراهم آورده كه اندكش بهتر از بسيار آن است...
نهج البلاغه، خطبه17 ؛ الكافي، ج1، ص55
4) ابواسحاق لیثی می‌گوید خدمت امام باقر ع رسیدم و سوالاتی پرسیدم؛ [بحث به اینجا رسید که به ایشان عرض می‌کند] گفتم: یا ابن رسول الله! این مطلب که فرمودید خیلی عجیب است! آیا از خوبی‌های دشمنان شما می‌گیرند و در نامه عمل شیعیان [واقعی] شما می‌گذارند؟ و از بدی‌های دوستداران شما برمی‌دارند و آن را برای کینه‌توزان نسبت به شما می‌گذارند؟!
فرمود: آری به خدایی که جز او معبودی نیست و شکافنده دانه و ایجاد کننده حیات و آفریننده زمین و آسمان است، جز حق نگفتم و جز با سخنی راست به تو خبر ندادم «و خداوند به آنان ظلم نکرده چرا که خداوند ظلم‌کننده به بندگانش نیست» (فصلت/46)و هر آنچه به تو گفتم تماما در قرآن کریم موجود است.
گفتم:واقعا اینها عیناً در قرآن آمده؟
فرمود: بله در بیش از سی جای قرآن! آیا دوست داری آیاتش را بر تو بخوانم؟
گفتم: بله، یا ابن رسول الله!
فرمود: خداوند متعال می‌فرماید: «و کسانی که کفر ورزیدند به کسانی که ایمان آوردند گفتند راه ما را پیروی کنید و [بار] خطاهای شما برعهده ما؛ در حالی که برعهده‌گیرنده چیزی از خطاهای آنها نیستند؛ آنان قطعا دروغگویند. و بی‌تردید بارهای سنگین خود را بر دوش خواهند کشید و بارهای سنگینی علاوه بر بارهای خود» (عنکبوت/12-13) آیا باز هم برایت بگویم؟
گفتم: بله، یا ابن رسول الله!
فرمود: «تا در روز قیامت بارهای سنگین خود خود را کامل بر دوش بکشند و از بار کسانی که بدون علم آنها را گمراه کردند؛ هان که چه بد باری دارند!» (نحل/25) آیا دلت می‌خواهد باز هم بخوانم؟
گفتم: بله، یا ابن رسول الله!
فرمود: «آنان کسانی اند که خداوند بدی‌هایشان را به خوبی‌ها تبدیل می‌کند که خداوند بسیار آمرزنده و رحیم است» (فرقان/70) خداوند بدی‌های شیعیان ما را به خوبی‌ها تبدیل می‌کند و خوبی‌های دشمنان ما را به بدی‌ها؛ و خدا اجل از آن است که این کارش جز از روی عدل و انصافش باشد که هیچکس نمی‌تواند قضای الهی را برگرداند و هیچکس نمی‌تواند او را به خاطر حکمش مورد تعقیب قرار دهد و او شنوا و داناست.
علل الشرائع، ج2، ص610
تدبر
1️⃣ «وَ لَيَحْمِلُنَّ أَثْقالَهُمْ وَ أَثْقالاً مَعَ أَثْقالِهِمْ وَ لَيُسْئَلُنَّ يَوْمَ الْقِيامَةِ عَمَّا كانُوا يَفْتَرُونَ»
کسی که دیگری را به گناهی دعوت کند، بار گناهان او را هم علاوه بر بار گناه خود به دوش خواهد کشید و روز قیامت باید جواب آن را هم بدهد؛ و البته گناه خود آن گناهکار برای خودش هم مواخذه دارد.
نکته اجتماعی
اگر دقت کنیم که دعوت کردن صرفا دعوت مستقیم نیست، درمی‌یابیم بسیاری از اوقات، عملا و به طور غیرمستقیم در حال دعوت دیگران به گناه هستیم و طبق این آیه بار اضافه‌ای بر دوش می‌کشیم. مثلا:
وقتی که زن و شوهری با هم اختلاف دارند و یکی از آنها برای ما از اختلافش تعریف می‌کند و ما به جای اینکه بکوشیم این اختلاف را کم کنیم با سخنان نامناسبی علیه شخص غایب، عملا این اختلاف را شدید می‌کنیم؛
وقتی که کسی می‌خواهد کار ثوابی انجام دهد ویا خطایی را ترک کند، که البته سختی دارد و ما با سخنان خود بر سختی کار می‌افزاییم و عملا او را از آن کار منصرف می‌کنیم. (نمونه رایج این را در مورد «حجاب» بویژه چادر، و مخصوصا در سنین ابتدای بلوغ، متاسفانه زیاد می‌توان دید)
وقتی کسی می‌خواهد به نیازمندی کمک کند ما با بیان اینکه دهها نیازمند دیگری مثل او محتاجند و با این بهانه که «تو که نمی توانی به همه کمک کنی، و این چه فرقی با بقیه دارد» عملا وی را از کمک کردن بازمی‌داریم.
2️⃣ گمراهان برای اینکه مردم را به گمراهی بکشند، وعده می‌دهند که «شما گناه بکنید، گناهش برعهده ما».
خدا در این دو آیه دو نکته را تذکر داد:
اول اینکه این ضمانتی که آنها می‌دهند، بیهوده است و با وعده آنان از بار گناه شما کم نمی‌شود. (آیه قبل)
دوم اینکه در عین حال، آنها به خاطر همین وعده باطل و اقدام گمراه‌کننده‌ای که انجام می‌دهند، بار اضافه‌ای برای خود ایجاد می‌کنند که به خاطر این هم مورد مواخذه قرار می‌گیرند. (المیزان، ج16، ص108)
3️⃣ مگر نه این است که جزای اخروی هرکس، باطن همان عملی است که در اینجا انجام می‌دهد؛ و لذا هیچکس بار دیگری را بر دوش نمی‌کشد (وَ لا تَزِرُ وازِرَةٌ وِزْرَ أُخْری؛ انعام/116). پس این چطور است که بار دیگری هم بر دوش آنهاست؟
پاسخ
این بار اضافی در واقع، باطنِ عملِ «گمراه کردن»ی است که انجام داده‌اند.
در واقع این آیه می‌فرماید: یکی بار گناهانی که مستقیما از آنها صادر شده را بر دوش دارند؛ و دیگری، بار گناه «گمراه کردن» دیگران. و چون «گمراه کردنِ» دیگران، عملی است غیر از خود گناهی که گمراهان انجام می‌دهند لذا این بار که بر دوش گمراه‌کنندگان قرار می‌گیرد، از بار گمراه‌شدگان نمی‌کاهد.
4️⃣ مضمون این آیه بسیار نزدیک است به مضمون آیه25 سوره نحل «لِيَحْمِلُوا أَوْزارَهُمْ كامِلَةً يَوْمَ الْقِيامَةِ وَ مِنْ أَوْزارِ الَّذينَ يُضِلُّونَهُمْ بِغَيْرِ عِلْمٍ: تا روز قيامت بار گناهان خود را تمام بردارند، و [نيز] بخشى از بار گناهان كسانى را كه ندانسته آنان را گمراه مىكنند» (مجمع البيان، ج8، ص433 ؛ المیزان، ج16، ص108)
ثواب الأعمال و عقاب الأعمال، النص، ص: 132
2) از امام باقر ع روایت شده است:کسی که بدون علم و بدون اینکه هدایتی از جانب خدا دریافت کرده باشد، به مردم فتوا دهد (حکم شرعی‌ای را به مردم بگوید) هم فرشتگان رحمت و هم فرشتگان عذاب او را لعنت می‌کنند و گناه کسی که به فتوای او عمل کرده، به او هم ملحق می‌شود.
المحاسن، ج1، ص205
3) امیرالمومنین ع فرمودند: همانا مبغوضترین آفريدگان نزد خدا دو كس‌اند:
مردى كه خدا او را به خود وانهاده، و او از راه راست به دور افتاده؛ شيفته کلام بدعت‌آمیز [= طرح دیدگاه‌های جدید و بدون پشتوانه در دین] است، و دعوت‌کننده مردمان به ضلالت. او فتنه‌ای است برای هر که با او به فتنه افتد؛ و خود گمراه است از هدایت کسانی که پیش از اویند، و گمراه‌کننده هر که در زندگی و پس از مرگش به او اقتدا کند. حمل کننده بار گناهان ديگران است، و خود در گروی گناهان خويش.
و مردى كه پشتوارهاى از نادانى فراهم ساخته، و خود را ميان مردم نادان در انداخته. شتابان در تاريكى فتنه می‌تازد، و در کورکورانه در پیچ و خم عرصه‌های سست و لرزان، راه می‌پیماید. آدم‌نمايان او را دانا ناميده اند و او نه چنان است، چيزى را بسيار فراهم آورده كه اندكش بهتر از بسيار آن است...
نهج البلاغه، خطبه17 ؛ الكافي، ج1، ص55
4) ابواسحاق لیثی می‌گوید خدمت امام باقر ع رسیدم و سوالاتی پرسیدم؛ [بحث به اینجا رسید که به ایشان عرض می‌کند] گفتم: یا ابن رسول الله! این مطلب که فرمودید خیلی عجیب است! آیا از خوبی‌های دشمنان شما می‌گیرند و در نامه عمل شیعیان [واقعی] شما می‌گذارند؟ و از بدی‌های دوستداران شما برمی‌دارند و آن را برای کینه‌توزان نسبت به شما می‌گذارند؟!
فرمود: آری به خدایی که جز او معبودی نیست و شکافنده دانه و ایجاد کننده حیات و آفریننده زمین و آسمان است، جز حق نگفتم و جز با سخنی راست به تو خبر ندادم «و خداوند به آنان ظلم نکرده چرا که خداوند ظلم‌کننده به بندگانش نیست» (فصلت/46)و هر آنچه به تو گفتم تماما در قرآن کریم موجود است.
گفتم:واقعا اینها عیناً در قرآن آمده؟
فرمود: بله در بیش از سی جای قرآن! آیا دوست داری آیاتش را بر تو بخوانم؟
گفتم: بله، یا ابن رسول الله!
فرمود: خداوند متعال می‌فرماید: «و کسانی که کفر ورزیدند به کسانی که ایمان آوردند گفتند راه ما را پیروی کنید و [بار] خطاهای شما برعهده ما؛ در حالی که برعهده‌گیرنده چیزی از خطاهای آنها نیستند؛ آنان قطعا دروغگویند. و بی‌تردید بارهای سنگین خود را بر دوش خواهند کشید و بارهای سنگینی علاوه بر بارهای خود» (عنکبوت/12-13) آیا باز هم برایت بگویم؟
گفتم: بله، یا ابن رسول الله!
فرمود: «تا در روز قیامت بارهای سنگین خود خود را کامل بر دوش بکشند و از بار کسانی که بدون علم آنها را گمراه کردند؛ هان که چه بد باری دارند!» (نحل/25) آیا دلت می‌خواهد باز هم بخوانم؟
گفتم: بله، یا ابن رسول الله!
فرمود: «آنان کسانی اند که خداوند بدی‌هایشان را به خوبی‌ها تبدیل می‌کند که خداوند بسیار آمرزنده و رحیم است» (فرقان/70) خداوند بدی‌های شیعیان ما را به خوبی‌ها تبدیل می‌کند و خوبی‌های دشمنان ما را به بدی‌ها؛ و خدا اجل از آن است که این کارش جز از روی عدل و انصافش باشد که هیچکس نمی‌تواند قضای الهی را برگرداند و هیچکس نمی‌تواند او را به خاطر حکمش مورد تعقیب قرار دهد و او شنوا و داناست.
علل الشرائع، ج2، ص610
تدبر
1️⃣ «وَ لَيَحْمِلُنَّ أَثْقالَهُمْ وَ أَثْقالاً مَعَ أَثْقالِهِمْ وَ لَيُسْئَلُنَّ يَوْمَ الْقِيامَةِ عَمَّا كانُوا يَفْتَرُونَ»
کسی که دیگری را به گناهی دعوت کند، بار گناهان او را هم علاوه بر بار گناه خود به دوش خواهد کشید و روز قیامت باید جواب آن را هم بدهد؛ و البته گناه خود آن گناهکار برای خودش هم مواخذه دارد.
نکته اجتماعی
اگر دقت کنیم که دعوت کردن صرفا دعوت مستقیم نیست، درمی‌یابیم بسیاری از اوقات، عملا و به طور غیرمستقیم در حال دعوت دیگران به گناه هستیم و طبق این آیه بار اضافه‌ای بر دوش می‌کشیم. مثلا:
وقتی که زن و شوهری با هم اختلاف دارند و یکی از آنها برای ما از اختلافش تعریف می‌کند و ما به جای اینکه بکوشیم این اختلاف را کم کنیم با سخنان نامناسبی علیه شخص غایب، عملا این اختلاف را شدید می‌کنیم؛
وقتی که کسی می‌خواهد کار ثوابی انجام دهد ویا خطایی را ترک کند، که البته سختی دارد و ما با سخنان خود بر سختی کار می‌افزاییم و عملا او را از آن کار منصرف می‌کنیم. (نمونه رایج این را در مورد «حجاب» بویژه چادر، و مخصوصا در سنین ابتدای بلوغ، متاسفانه زیاد می‌توان دید)
وقتی کسی می‌خواهد به نیازمندی کمک کند ما با بیان اینکه دهها نیازمند دیگری مثل او محتاجند و با این بهانه که «تو که نمی توانی به همه کمک کنی، و این چه فرقی با بقیه دارد» عملا وی را از کمک کردن بازمی‌داریم.
2️⃣ گمراهان برای اینکه مردم را به گمراهی بکشند، وعده می‌دهند که «شما گناه بکنید، گناهش برعهده ما».
خدا در این دو آیه دو نکته را تذکر داد:
اول اینکه این ضمانتی که آنها می‌دهند، بیهوده است و با وعده آنان از بار گناه شما کم نمی‌شود. (آیه قبل)
دوم اینکه در عین حال، آنها به خاطر همین وعده باطل و اقدام گمراه‌کننده‌ای که انجام می‌دهند، بار اضافه‌ای برای خود ایجاد می‌کنند که به خاطر این هم مورد مواخذه قرار می‌گیرند. (المیزان، ج16، ص108)
3️⃣ مگر نه این است که جزای اخروی هرکس، باطن همان عملی است که در اینجا انجام می‌دهد؛ و لذا هیچکس بار دیگری را بر دوش نمی‌کشد (وَ لا تَزِرُ وازِرَةٌ وِزْرَ أُخْری؛ انعام/116). پس این چطور است که بار دیگری هم بر دوش آنهاست؟
پاسخ
این بار اضافی در واقع، باطنِ عملِ «گمراه کردن»ی است که انجام داده‌اند.
در واقع این آیه می‌فرماید: یکی بار گناهانی که مستقیما از آنها صادر شده را بر دوش دارند؛ و دیگری، بار گناه «گمراه کردن» دیگران. و چون «گمراه کردنِ» دیگران، عملی است غیر از خود گناهی که گمراهان انجام می‌دهند لذا این بار که بر دوش گمراه‌کنندگان قرار می‌گیرد، از بار گمراه‌شدگان نمی‌کاهد.
4️⃣ مضمون این آیه بسیار نزدیک است به مضمون آیه25 سوره نحل «لِيَحْمِلُوا أَوْزارَهُمْ كامِلَةً يَوْمَ الْقِيامَةِ وَ مِنْ أَوْزارِ الَّذينَ يُضِلُّونَهُمْ بِغَيْرِ عِلْمٍ: تا روز قيامت بار گناهان خود را تمام بردارند، و [نيز] بخشى از بار گناهان كسانى را كه ندانسته آنان را گمراه مىكنند» (مجمع البيان، ج8، ص433 ؛ المیزان، ج16، ص108)
شما می توانید مطالب و تصاویر خود را به آدرس زیر ارسال فرمایید.
bultannews@gmail.com
---
هیچ دروغی از آنچه بطور روز مره در نسبت دادن گفته هایی ارزیابی نشده به خدا و رسول و سایر معصومان انجام می گیرد بزرگ تر نیست.
برای پرهیز از چنین دروغی هلاکت بار و اطمینان از درستی نسبت تنها نقل گفته از فلان کتاب به اصطلاح معتبر یا از زبان فلان شخص عالم هرگز کافی نیست.
اگر نقل کننده چنین گفته هایی شرط اول ارزیابی را ، که عرضه کردن گفته بر شناختهای فرهنگ دین داری قرآنی و اصول استدلال عقلی است و اطمینان از این که گفته ی منقول با این شناختها و این اصول همگنی و هماهنگی دارد یا خیر ، انجام ندهد از گرفتار شدن در گناه کبیره ی نابخشودنی این دروغ بزرگ در امان نیست.
ناقل احادیث و روایات منسوب به خدا و رسول و معصومان برای اطمینان از درستی نقل و نسبتهای خود و پرهیز از گرفتار شدن به گناه کبیره ی بزرگ ترین دروغ می باید شناختهای فرهنگ دین داری قرآنی و اصول استدلال عقلی را فرا گرفته باشد و بتواند منقولات خود را با این معیارها ارزیابی کند.
چنانچه در صحیفه ی اعمال نقل کننده حدیث و روایت منسوب به خدا و رسول و معصومان چنین نقلهایی ارزیابی نشده وجود داشته باشد ، در قیامت فرصت رهایی از مجازات سنگین و پایان ناپذیر گناه کبیره ی بزرگ ترین دروغ را هنگامی که در مقابل این سئوال ، که با چه ملاک و معیار این منقولات را ارزیابی کردی ، بی جواب بماند هرگز نخواهد یافت.
بر شرط منطقی و معقول و انکار ناپذیر همگن و هماهنگ بودن یا در تضاد و تعارض نبودن منقولات منسوب به خدا و رسول و معصومان با داده های شناختهای قرآنی و اصول استدلال عقلی ، برای تایید درستی حدیث و بی خدشه بودن نسبت ، علمای حدیث تاکید دارند ؛ بلکه تعیین چنین شرطی را به معصوم نسبت می دهند.
---
این مدعی خود را از خطا پذیری هرگز مصون نمی داند و اگر دفاعی را از دین با رویکردی قرآنی و عقلی انجام داده بنا به دستور معصوم که صریح و ظاهر مفصل قرآن با عقل استدلالی را بر منقولات غیر قرآنی حاکم کرده ، این دفاع را انجام داده است.
چرا شخصیتهای خودی دین شناس و قرآن شناس و چیره بر اصول استدلال عقلی اگر گفته های این مدعی خطا پذیر را گمراهی تشخیص می دهند بجای سرکوب کردن کفته های باطل با قدرت بی نظیر حق ، درب گفتمان و تبادل نظر را در تضاد با آیات مبارکه ی : «... فبشر عباد... ، 17 و 18 سوره ی زمر) و باب گفتمان روشن گر هدایت اصولی علمی را به روی او سخت می بنند؟؟؟!!!
توقع نداشته باشیم در دفاع از حق ، گفتمان مشترک تهی از تلخی باشد.
حسبی الله و نعم الوکیل نعم المولی و نعم النصیر