شوراهای شهر و روستا؛ چشم انداز توسعه پایدار

به گزارش بولتن نیوز، همزمان با تکاپوهای تبلیغاتی نامزدهای ریاست جمهوری، موضوع انتخابات شوراهای اسلامی شهر و روستا نیز در فضای سیاسی - اجتماعی کشور در جریان است. اگر چه گپ و گفت های تبلیغاتی نامزدهای ریاست جمهوری در فضای کنونی غلبه دارد، اما اهمیت جایگاه و تاثیرگذاری شوراها در مدیریت شهری و روستایی کشور و همچنین انتخابات شوراهای اسلامی شهر و روستا امری انکارناپذیر است.
در اصل هفتم قانون اساسی آمده است که «طبق دستور قرآن کریم « و امرهم شوری بینهم»، «و شاورهم فی الامر»، مجلس شورای اسلامی، شورای استان، شهرستان، شهر، محل، بخش، روستا و نظایر این‌ها از ارکان تصمیم گیری و اداره امور کشورند. طرز تشکیل و حدود اختیارات وظایف شوراها را این قانون معین می‌کند.»
نخستین دوره انتخابات شوراهای اسلامی شهر و روستا در هفتم اسفند 77 برگزار شد و در نهم اردیبهشت ماه 78 نیز شوراهای منتخب مردم آغاز به کار کردند. از آن زمان تاکنون 4 دوره انتخابات شوراها برگزار شده است و 29 اردیبهشت ماه جاری نیز پنجمین دوره از این انتخابات همزمان با دوازدهمین دوره انتخابات ریاست جمهوری برگزار می شود.
چنانکه گفته شد، شورا هم در اسلام و قانون اساسی و هم در مدیریت امور شهری از اهمیت ویژه ای برخوردار است. شوراها از یک سو مدیریت مردم بر مردم و از دیگر سو تقسیم مدیریت شهری در سطح محلی قلمداد می شوند. این موضوع بر اهمیت جایگاه شوراها در کشور می افزاید زیرا شوراها عرصه ای است که به وسیله آن مردم با توجه به شناخت و آگاهی درست و واقعی از محیط زندگی خود، می توانند در سطح خرد در سرنوشت شهر و محله تصمیم گیری کنند و با سیاستگذاری شهری و محله ای در عمران و پیشبرد وضعیت رفاهیِ منطقه و محله یا روستای خود تاثیرگذار باشند.
شوراهای شهر به ویژه با نقشی که در تعیین شهردار، تصویب امور و برنامه های شهرداری ها و همچنن نظارت و کنترلی که بر سیاست های پیاده شده از سوی شهرداری ها دارند، در مدیریت شهری تاثیری تعیین کننده و مستقیم دارند. از این رو کسانی که برای شوراهای اسلامی شهر و روستا انتخاب می شوند اگرچه از میان مردم هستند، اما در انتخاب آنان باید معیارها و ویژگی هایی لحاظ شود که هم شرط لازم و هم کافی برای تصمیم گیری و سیاستگذاری درست و مناسب در مدیریت شهری باشد و بتوانند به مطالبات و مشکلات شهری جامه عمل بپوشانند.
هرچند مردم در انتخابات شوراهای اسلامی شهر و روستا مشارکت فعالی دارند اما در انتخاب شوراها، آنگونه که باید و شاید، معیارهای انتخاب درست مد نظر قرار نمی گیرد. امری که پیامدهای آن بیش از هر چیز در مواقع بحران خود را نشان می دهد.
تخصص، کارآمدی، آشنایی به وظایف و شناخت الزامات عملی مدیریت شهری؛ نمونه هایی از معیارهایی هستند که توجه به آنها در انتخاب شوراها بسیار اهمیت دارد. متاسفانه در چند سال اخیر به ویژه در کلان شهرها کسانی به عنوان شورا انتخاب شدند که ملاک مردم در انتخاب آنان؛ شهرت هنری یا ورزشی بود در حالی که شورای شهر به دلیل ارتباط آن با مدیریت شهری بیش از هر چیز به افراد متخصص و کارآمد و کارشناس به امور نیازمند است.
نقش شوراها در قانون اساسی نیز تبیین شده است به طوری که در اصل یکصدم آمده است: برای پیشبرد سریع برنامه های اجتماعی، اقتصادی، عمرانی، بهداشتی، فرهنگی، آموزشی، و سایر امور رفاهی از طریق همکاری مردم با توجه به مقتضیات محلی اداره امور هر روستا، بخش، شهر، شهرستان، یا استان با نظارت شورایی به نام شورای ده، بخش، شهر، یا استان صورت می‌گیرد، که اعضای آن را مردم همان محل انتخاب می کنند. شرایط انتخاب کنندگان و انتخاب شوندگان و حدود وظایف و اختیارات و نحوه انتخاب و نظارت شوراهای مذکور و سلسله مراتب آن ها را که باید با رعایت اصول وحدت ملی و تمامیت ارضی نظام جمهوری اسلامی و تابعیت حکومت مرکزی باشد، قانون معین می کند.
در سالهای اخیر اما آنچه در عمل بسیاری از شوراهای اسلامی شهر و روستا مشاهده شد، غلبه نگاهی سیاسی بر برنامه ریزی ها و سیاستگذاری های شهری بوده است. شوراها باید با پرهیز از سیاسی کاری و پرداختن به وظایف خود، مدیریت شهری را در افق توسعه پایدار در نظر بگیرند. اما برای نمونه آنچه در شوراها و حیطه تحت نظارت آنها دیده می شود تخریب روز افزون محیط زیست شهری، افزایش ساخت و سازها و دامنه سازه های بتنی و فلزی است که نه تنها بر بد منظری شهرها افزوده بلکه نگاه معماری ایرانی- اسلامی نیز در آنها هیچ جایی نداشته است.
انتخابات شوراهای اسلامی شهر و روستا، رویدادی مهم در راستای مدیریت مردم سالارانه در جامعه است و مردم باید همچون نمایندگی مجلس شورای اسلامی و انتخابات ریاست جمهوری به اهمیت آن قائل باشند و احتیاط لازم را در انتخاب شوراها در نظر بگیرند.